Καθοριστικό τεστ η πρώτη συνάντηση Αναστασιάδη - Τατάρ

Μπορεί το Προεδρικό να θέλει να κρατήσει χαμηλούς τόνους και προσδοκίες ενόψει της πρώτης άτυπης συνάντησης γνωριμίας Αναστασιάδη-Τατάρ στις 3 Νοεμβρίου, ωστόσο γνωρίζει πολύ καλά πως πρόκειται για μια εξαιρετικής κρισιμότητας συνάντηση, η οποία θα καταδείξει κατά πόσο υπάρχει τελικά έδαφος για συζήτηση στο Κυπριακό, παρά τις όποιες δημόσιες εξαγγελίες του Ερσίν Τατάρ για δύο κράτη. Παρόμοιας φύσεως συναντήσεις συνήθως στοχεύουν στο να διαφανεί αν οι ηγέτες έχουν σημεία επαφής, «χημεία» στις προσεγγίσεις της διαπραγματευτικής διαδικασίας αλλά και να κτίσουν καλή προσωπική επαφή για τα επόμενα βήματα. Αυτός είναι και ένας από τους λόγους που το Προεδρικό και όλοι οι συνεργάτες του Προέδρου Αναστασιάδη, οι οποίοι ασχολούνται με τις διαπραγματεύσεις στο Κυπριακό, επιμένουν να μην τοποθετούνται έντονα στα όσα εδώ και μέρες υποστηρίζουν και ισχυρίζονται δημόσια Τατάρ και Άγκυρα. Κυβερνητικές πηγές αναφέρουν στον «Π» ότι στόχος είναι να εξακριβωθεί πρωτίστως πώς θα επιλέξει να παρουσιάσει όσα ισχυρίζεται ο Τατάρ στο τραπέζι των συνομιλιών, έστω και σε άτυπο επίπεδο συζήτησης.

Θετική στάση…

Στην παρούσα φάση η ε/κ πλευρά αρκείται στο να δηλώνει με κάθε ευκαιρία την ετοιμότητά της να ανταποκριθεί θετικά στην πρόθεση του γ.γ. του ΟΗΕ για σύγκληση άτυπης διάσκεψης στο Κυπριακό, με τη λογική ότι η βάση λύσης δεν αλλάζει και ότι οι συζητήσεις θα γίνονται πάντα στη βάση και στο πλαίσιο που ορίζουν τα ψηφίσματα του ΟΗΕ και από εκεί που έμειναν τα πράγματα στο Κραν Μοντανά. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας επιθυμεί να δώσει την αίσθηση ότι στις 3 Νοεμβρίου, στην οικία της κ. Σπέχαρ στη νεκρή ζώνη, θα γίνει στην ουσία απλώς μια πρώτη γνωριμία μεταξύ των δύο ηγετών, ωστόσο αυτό είναι μόνο η μία πτυχή της συνάντησης. Το κλίμα αυτή τη στιγμή, μετά και τα όσα δηλώνει ο κ. Τατάρ, δεν είναι το καλύτερο δυνατό, ιδιαίτερα μετά και τις κινήσεις σε σχέση με τα Βαρώσια και την πρόθεση αλλαγής της μορφής λύσης. Ωστόσο, δεν είναι λίγοι αυτοί που θεωρούν πως οι αναφορές Τατάρ σε δύο κράτη στην ουσία αποτελούν μοχλό πίεσης προς την ε/κ πλευρά, ενόψει της συνέχειας. Μένει να δούμε αν τελικά οι Αναστασιάδης και Τατάρ θα βρουν κοινό έδαφος συνεννόησης, παρά τις διαφωνίες, που να αποτελέσει την πρώτη ύλη για επανέναρξη διαβουλεύσεων και μεταξύ τους επαφών για τη συνέχεια.



Οι προκάτοχοί του

Πάντως, χωρίς την όποια πρόθεση για συγκρίσεις, οι πρώτες άτυπες συναντήσεις Ε/Κ και Τ/Κ ηγετών τα τελευταία χρόνια δεν φαίνεται, για την ώρα τουλάχιστον, να έχουν οποιαδήποτε σχέση με αυτή που έπεται μεταξύ Αναστασιάδη και Τατάρ. Η πρώτη άτυπη συνάντηση Αναστασιάδη και Ακιντζί έγινε τον Μάη του 2015 σε δείπνο κατόπιν πρόσκλησης από τον Έσπεν Μπαρθ Άιντε. Μετά το τέλος της επικρατούσε ιδιαίτερη ικανοποίηση, η οποία οδήγησε στην εξαγγελία συγκεκριμένων ΜΟΕ από τις δύο πλευρές, καθόρισε την επόμενη συνάντηση σε επίπεδο διαπραγμάτευσης μεταξύ των δύο πλευρών, τη συχνότητα των συναντήσεων αλλά και τις επαφές των διαπραγματευτών τους. Είχε επίσης ως αποτέλεσμα, μια εβδομάδα μετά, οι Αναστασιάδης και Ακιντζί να προβούν σε εκείνη την πολυσυζητημένη βόλτα στις δύο πλευρές της οδού Λήδρας, όπου συνομίλησαν με κόσμο και έστειλαν μήνυμα ειρήνης διαμορφώνοντας δυναμική ενόψει της συνέχειας.

Με άτυπη συνάντηση ξεκίνησε και η διαπραγματευτική διαδικασία μεταξύ Χριστόφια και Έρογλου, το 2010, αυτή τη φορά μετά από πρόσκληση του τότε ειδικού απεσταλμένου του γ.γ. του ΟΗΕ για το Κυπριακό Αλεξάντερ Ντάουνερ. Παρά τις διαφωνίες και τις επιφυλάξεις και αυτή η συνάντηση είχε ουσιαστικό περιεχόμενο, καθώς από τη μια ο Δημήτρης Χριστόφιας ήθελε να εξακριβώσει αν όντως ο Έρογλου ήταν έτοιμος να διαπραγματευτεί στη βάση διαπραγματεύσεων που είχε τεθεί και με τον Μεχμέτ Αλί Ταλάτ (ΔΔΟ – κάτι που όπως είπε ο κ. Ντάουνερ ίσχυε με μικρές διαφοροποιήσεις, όπως η «εσωτερική υπηκοότητα»), ενώ ως πρώτο θέμα στην ατζέντα οι δύο τους έβαλαν το περιουσιακό. Και αυτή η συνάντηση είχε ως αποτέλεσμα να ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις και να τεθούν τα διαδικαστικά ζητήματα των επόμενων βημάτων. Ως κοινωνικό γεγονός χαρακτηρίστηκε και το πρώτο δείπνο γνωριμίας των Αναστασιάδη και Έρογλου το 2013 μετά την εκλογή του Νίκου Αναστασιάδη στην Προεδρία της Δημοκρατίας.

Αυτή τη φορά ωστόσο τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά καθώς βρίσκονται σε εξέλιξη προκλητικές ενέργειες της Άγκυρας στην Κυπριακή ΑΟΖ, ενώ ταυτόχρονα Άγκυρα και Τατάρ προχωρούν σε κινήσεις στην περίκλειστη πόλη της Αμμοχώστου, ενώ ο νέος Τ/Κ ηγέτης θέτει στον δημόσιο διάλογο αλλαγή στη βάση και τη μορφή λύσης του Κυπριακού, εισάγοντας την ιδέα για δύο κράτη.



Προβληματισμός στον ΟΗΕ

Σε επίπεδο γ.γ. του ΟΗΕ η επιμονή σε σύγκληση άτυπης διάσκεψης αμέσως μετά τις «εκλογές» στα κατεχόμενα, έδωσε τη θέση της στον προβληματισμό σε σχέση με το ποιο θα έπρεπε να είναι το επόμενο βήμα, λαμβάνοντας υπόψη και τις θέσεις που εκφράζονται δημόσια από την Άγκυρα και τον νέο Τ/Κ ηγέτη. Προσπαθούν από τη μια να επεξεργαστούν τα δεδομένα, όπως καθορίζονται με τα νέα στοιχεία, καθώς δεν φαίνεται να ανέμεναν εκλογή Τατάρ, όπως προκύπτει μέσα και από διπλωματικές πηγές εντός των μονίμων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Ο Αντόνιο Γκουτέρες δεν θα ήθελε σε καμιά περίπτωση να προχωρήσει σε μια κίνηση η οποία σε αυτή τη φάση να είναι καταδικασμένη σε αποτυχία, λόγω της διάστασης απόψεων των δύο πλευρών. Θολό παραμένει ακόμα το τοπίο σε σχέση με την επόμενη κίνηση, αν δηλαδή αυτή θα έχει να κάνει με κάθοδο της κ. Λουτ για διαβουλεύσεις ή αν ο ίδιος τελικά θα καλέσει τους ηγέτες για συναντήσεις, έτσι ώστε να ξεκαθαρίσει το τοπίο. Πάντως κυβερνητικές πηγές διαβεβαιώνουν πως η άτυπη διάσκεψη παραμένει στα πλάνα του γ.γ. του ΟΗΕ.



Ο Εργκιούν Ολγκούν

Σύμφωνα με δημοσιεύματα στον τ/κ Τύπο, ένα από τα ονόματα που συζητείται έντονα (χωρίς ωστόσο να έχει κλειδώσει) για τη θέση του Τ/Κ διαπραγματευτή είναι αυτό του Εργκιούν Ολγκούν, ο οποίος έχει εμπειρία στο συγκεκριμένο πόστο, καθώς ήταν ο άνθρωπος που αντικατέστησε τον Κουντρέτ Όζερσαϊ στη θέση αυτή, το 2014, όταν ο Ντερβίς Έρογλου αποφάσισε να παύσει τον Όζερσαϊ από τα καθήκοντά του. Ο Ολγκούν ανέλαβε καθήκοντα σε μια περίοδο απουσίας διαπραγματεύσεων στην ουσία (διαπραγματευτής της «απραξίας»), λόγω των εντάσεων που προκλήθηκαν τότε με επίκεντρο το φυσικό αέριο και την κάθοδο τουρκικών πλοίων στην κυπριακή ΑΟΖ. Διετέλεσε επίσης συντονιστής της τ/κ τεχνικής επιτροπής που συμμετείχε στις διαβουλεύσεις για το σχέδιο Ανάν, ενώ έχει Μάστερ σε θέματα Διακυβέρνησης από το Πανεπιστήμιο George Washington, στις ΗΠΑ.

Ο Ολγκούν θεωρείται θιασώτης της «σκληρής γραμμής» στο Κυπριακό, ήταν από τους πιο στενούς υποστηρικτές της γραμμής Ραούφ Ντενκτάς, ενώ ακόμα και πρόσφατα με παρεμβάσεις του επισήμανε πως η λύση δύο κρατών είναι μια νέα παράμετρος που πρέπει να μπει στο τραπέζι του διαλόγου για το Κυπριακό. Είναι της άποψης ότι η ε/κ πλευρά χρησιμοποιεί τις διαπραγματεύσεις για να εξυπηρετεί το στάτους κβο και να κερδίζει οφέλη για λογαριασμό της, επικρίνει τη διεθνή κοινότητα και τον ΟΗΕ γιατί από το 1963-1964 στηρίζει τη συνέχιση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Δικαιολογεί τη στάση της Άγκυρας τόσο στην Ανατολική Μεσόγειο όσο και στα Βαρώσια, χρησιμοποιώντας το επιχείρημα πως το πολιτικό μήνυμα προς τη διεθνή κοινότητα είναι πως δεν είναι μόνο η  ε/κ πλευρά (Κυπριακή Δημοκρατία) κυρίαρχη στο νησί, όπως λέει. Θεωρεί επίσης πως η διεθνής κοινότητα απέτυχε να αξιοποιήσει το φυσικό αέριο ως εργαλείο που να βοηθήσει τη διαπραγματευτική διαδικασία στο Κυπριακό. Με το ζήτημα των υδρογονανθράκων να παραμένει ως πρόβλημα, σύμφωνα με τον κ. Ολγκούν, πλέον το Κυπριακό έχει μετατραπεί από «κοινωνικό πρόβλημα των δύο κοινοτήτων στο νησί σε γεωπολιτικό πρόβλημα».