«Καρφιά» για δάνειο στη ΔΕΦΑ

Ένα αιχμηρό ρεπορτάζ της γαλλικής ιστοσελίδας Λιμπερασιόν, ημερομηνίας 7 Ιουνίου 2020, επικρίνει σε γενικές γραμμές την πρόθεση της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ) να δανειοδοτήσει με πολύ χαμηλό επιτόκιο τη ΔΕΦΑ για περίπου 150 εκατ. ευρώ, ώστε να καλυφθεί περίπου το μισό κόστος κατασκευής των κρατικών υποδομών επαναεριοποίησης υγροποιημένου φυσικού αερίου στο Βασιλικό. Το ρεπορτάζ δημοσιεύθηκε πέντε μέρες πριν από την αναμενόμενη απόφαση του δ.σ. της ΕΤΕπ να παραχωρήσει ή όχι το δάνειο στη ΔΕΦΑ, με τις έως τώρα εκτιμήσεις της κρατικής εταιρείας να αναφέρουν ότι η χρηματοδότηση θα παραχωρηθεί.

Το ρεπορτάζ κάνει αναφορά σε εσωτερικό έγγραφο της ΕΤΕπ και φιλοξενεί εκτιμήσεις και απόψεις, στην πλειοψηφία τους ανώνυμες, που υποστηρίζουν ότι κάτι δεν πήγε καλά στη διαδικασία διαγωνισμού και αξιολόγησης των προσφορών από τη ΔΕΦΑ, ότι ο διαγωνισμός έπρεπε να ακυρωθεί (σ.σ. κάτι που είχε υποστηρίξει και ο γενικός ελεγκτής Οδυσσέας Μιχαηλίδης), ότι το κόστος του έργου είναι πολύ υψηλό, αλλά και ότι η ΕΕ και η ΕΤΕπ δεν πρέπει να επιχορηγήσουν (με 101 εκατ. ευρώ) ή να δανειοδοτήσουν (με 150 εκατ. ευρώ) ένα έργο που κατέληξε σε κινεζικό κολοσσό και όχι σε ευρωπαϊκή εταιρεία!

Εσωτερικό έγγραφο

Πυρήνας του δημοσιεύματος, το οποίο υπογράφει ο Jerome Lefilliatre, αποτελεί ένα έγγραφο που εξασφάλισε η Λιμπερασιόν και το οποίο απευθύνεται στα μέλη του δ.σ. της ΕΤΕπ, τα οποία στις 11 Ιουνίου θα λάβουν απόφαση για τη χορήγηση ή όχι του δανείου. Ο συντάκτης αποδίδει τη σύνταξη του εγγράφου στην εσωτερική υπηρεσία της ΕΤΕπ, στο Λουξεμβούργο.

Σύμφωνα με το ρεπορτάζ, το έγγραφο απευθύνει σαφείς προειδοποιήσεις στα μέλη του δ.σ. της τράπεζας. Κατ' αρχήν, οι συντάκτες του υπομνήματος αμφισβητούν τη δυνατότητα της ΔΕΦΑ να επιβλέψει την κατασκευή του έργου. Σημειώνουν ότι, μέχρι πολύ πρόσφατα, η ομάδα πλήρους απασχόλησης (σ.σ. στη ΔΕΦΑ) αποτελούνταν από δύο άτομα που δεν είχαν την κατάλληλη εμπειρία και ότι δεν έχουν ακόμα εξασφαλιστεί οι υπηρεσίες άλλου οίκου για να συνδράμει στην τεχνική επίβλεψη.

Προφανώς ο συντάκτης του εγγράφου και ο δημοσιογράφος της Λιμπερασιόν δεν έχουν υπόψη ότι η ΔΕΦΑ έχει ήδη παραλάβει προσφορές από οκτώ εταιρείες που ενδιαφέρονται να προσφέρουν υπηρεσίες επιβλέποντος μηχανικού κατά την εκτέλεση των έργων. Από τη ΔΕΦΑ είναι σε εξέλιξη αυτές τις μέρες διαδικασία αξιολόγησης των προσφορών.

Επιπλέον, στο δημοσίευμα δεν γίνεται αναφορά στο νομοσχέδιο που ετοιμάστηκε από το Υπουργείο Ενέργειας για μετατροπή της ΔΕΦΑ σε ημικρατικό οργανισμό. Η δημόσια διαβούλευση για το νομοσχέδιο ολοκληρώθηκε στις 8/6 και αναμένονται τώρα η οριστικοποίησή του, ο νομοτεχνικός έλεγχος και η προώθησή του στο Υπουργικό Συμβούλιο και στη Βουλή, κάτι που ίσως θα πάρει αρκετό χρόνο. Η σημερινή υποστελέχωση της ΔΕΦΑ, πάντως, αναγνωρίζεται και από το διοικητικό της συμβούλιο.

Οι προσφορές

Σύμφωνα με τη Λιμπερασιόν, το υπηρεσιακό έγγραφο της ΕΤΕπ εκφράζει ανησυχίες και για τη διαδικασία προκήρυξης προσφορών από τη ΔΕΦΑ. Επισημαίνει ότι μετά την κατ' αρχήν επιλογή της κινεζοελληνικής κοινοπραξίας, η ΔΕΦΑ απέκλεισε την ελληνική Aktor, μέλος της κοινοπραξίας, στη βάση κατηγοριών για διαφθορά από τη μητρική εταιρεία, σε παλαιότερο δημόσιο έργο. Οι συντάκτες του υπομνήματος φέρονται να εφιστούν την προσοχή του δ.σ. της ΕΤΕπ σε αυτήν την πτυχή.

Στο ίδιο έγγραφο εκφράζεται, σύμφωνα με την ιστοσελίδα, έκπληξη για τον αποκλεισμό των δύο άλλων προσφοροδοτών πριν από τη διαδικασία τεχνικής και οικονομικής αξιολόγησης. Γίνεται αναφορά σε κοινοπραξία υπό την ελληνική Damco Energy και σε μία άλλη, υπό τη νοτιοκορεατική Samsung, που αποκλείστηκαν επειδή δεν πληρούσαν όρους του διαγωνισμού. Αυτό που δεν σημειώνεται στο ρεπορτάζ είναι ότι καμία από τις δύο κοινοπραξίες δεν κατέφυγε στην Αναθεωρητική Αρχή Προσφορών για ακύρωση της απόφασης της ΔΕΦΑ. Δεν αναφέρεται επίσης ότι η προσφυγή της Aktor στην Αναθεωρητική Αρχή Προσφορών, για ακύρωση του αποκλεισμού της, απορρίφθηκε.

Κοινή λογική

Ωστόσο, ο συντάκτης του ρεπορτάζ διερωτάται: «Υπό αυτές τις συνθήκες (σ.σ. μία μόνο έγκυρη προσφορά για ένα τόσο σημαντικό για την Κύπρο έργο) δεν ήταν θέμα κοινής λογικής να ακυρωθεί ο διαγωνισμός και να προκηρυχθεί άλλος; Αυτή είναι η γνώμη των συντακτών του εγγράφου».

Την ακύρωση του διαγωνισμού είχε προτείνει και ο γενικός ελεγκτής, ωστόσο σε σύσκεψη στο Προεδρικό, υπό την αιγίδα του Προέδρου της Δημοκρατίας, αποφασίστηκε ότι το έργο είναι εθνικής σημασίας και επείγει, γι’ αυτό έπρεπε να κατακυρωθεί η προσφορά στην κινεζοελληνική κοινοπραξία για να μην υπάρξει άλλη καθυστέρηση.

«Παράξενο και ακριβό συμβόλαιο»

Στο ρεπορτάζ της Λιμπερασιόν αναφέρεται με έμφαση ότι τόσο οι υπηρεσιακοί της ΕΤΕπ που συνέγραψαν το –προειδοποιητικό– υπόμνημα προς το δ.σ. της τράπεζας (ενόψει της επικείμενης έγκρισης του δανείου προς τη ΔΕΦΑ στις 11/6, για το οποίο, σύμφωνα με τη ΔΕΦΑ, υπάρχει θετική σύσταση από τη διεύθυνση), όσο και παράγοντες που γνωρίζουν τον κλάδο του LNG υποστηρίζουν ότι το κόστος για τις συγκεκριμένες κρατικές υποδομές της Κύπρου είναι πολύ υψηλό και υπερβαίνει κατά πολύ το κόστος παρόμοιων έργων που έγιναν στο παρελθόν ή και πρόσφατα.

Η γαλλική ιστοσελίδα επικαλείται πληροφορίες της ότι το κόστος της αγοράς του ηλικίας 18 χρόνων πλοίου Galea (από τη Shell) και η μετατροπή του σε FSRU θα κοστίσει περίπου 200 εκατ. ευρώ, δηλαδή τα 2/3 του συνολικού κόστους του έργου. Ένα σημαντικό μέρος του συνολικού κόστους αφορά την κατασκευή προβλήτας, στην οποία θα «δέσει» το Galea, σχετικά κοντά στην υφιστάμενη προβλήματα της VTTV. Στο δημοσίευμα αναφέρεται πως μια παρόμοια σύμβαση υπεγράφη πέρσι στην Κροατία για κάτω από 30 εκατ. ευρώ, ενώ περίπου 30-40 εκατ. ευρώ είναι τα συμβόλαια που κλείνουν άλλες εταιρείες. Όπως επισημαίνει ο δημοσιογράφος, η απόκλιση του κόστους του κυπριακού έργου από το κόστος της αγοράς ξεπερνά τα 100 εκατ. ευρώ, περίπου όσα η χορηγία που έλαβε η Κύπρος από την ΕΕ (101 εκατ. ευρώ).

Η Λιμπερασιόν επικαλείται γνωστό παράγοντα του LNG, που της μίλησε με το καθεστώς της ανωνυμίας, ο οποίος χαρακτήρισε το συμβόλαιο που υπέγραψε η Κύπρος παράξενο (grotesque). Ο ίδιος φαίνεται να εξεπλάγη από την επιλογή κινεζικής κρατικής εταιρείας (China National Petroleum Corporation - CNPC), η οποία κατά τον ίδιο δεν έχει μεγάλη εμπειρία στο υγροποιημένο αέριο και επιπλέον πρόφερε ακριβή λύση. Μια άλλη πηγή της Λιμπερασιόν, επίσης ανώνυμη, κάνει λόγο για «οικονομικό και ηθικό σκάνδαλο». Και επισημαίνει και μια πολιτική αντίφαση: Χρηματοδοτούμε ένα έργο που ανέλαβαν Κινέζοι, οι οποίοι θα αποκτήσουν τεχνογνωσία στο LNG και θα την αξιοποιήσουν για τη δική τους στροφή στο φυσικό αέριο. Ο ίδιος προειδοποιεί την ΕΤΕπ ότι αν χρηματοδοτήσει το έργο θα κληθεί να λογοδοτήσει!

Στο δημοσίευμα φιλοξενούνται και δηλώσεις του προέδρου της Hoegh LNG, Σβέινουνγκ Στόλε, ο οποίος αναφέρεται στην πρόταση της εταιρείας στη ΔΕΦΑ για ενοικίαση δικού της FSRU μέχρι την κατασκευή της κρατικής υποδομής, με όφελος για το κράτος 100 εκατ. ετησίως, όπως υποστηρίζει. Σημειώνεται ωστόσο ότι η ενοικίαση FSRU από τη Hoegh, ως μόνιμης λύσης, δεν θα επέτρεπε τη χορηγία των 101 εκατ. ευρώ από την ΕΕ στην Κύπρο.

ΟK λένε ΕΕ και ΕΤΕπ

Η Λιμπερασιόν απευθύνθηκε και στη διεύθυνση της ΕΤΕπ, η οποία υπεραμύνθηκε των διαδικασιών προσφοροδότησης που ακολούθησε η ΔΕΦΑ και επισήμανε πως η νικήτρια κοινοπραξία πληρούσε όλα τα κριτήρια. Από την Κομισιόν, αναφέρθηκε στον Γάλλο δημοσιογράφο ότι δεν παρεμβαίνουν άμεσα στις διαδικασίες δημοσίων συμβάσεων και ότι δεν εντόπισαν κάποιο στοιχείο παραβίασης της νομοθεσίας της ΕΕ για το συγκεκριμένο συμβόλαιο.