Ο Πρέσβης της Γερμανίας μιλάει στον «Π»: Η ελευθερία γκρεμίζει τείχη

Σαν σήμερα πριν από 30 χρόνια σημειώθηκε ένα εκ των σημαντικότερων γεγονότων στην παγκόσμια ιστορία. Η πτώση του Τείχους του Βερολίνου. Τα τείχη πέφτουν αν πρώτα από όλα το θέλεις και αν εκμεταλλεύεσαι τις ευκαιρίες, δηλώνει ο Γερμανός πρέσβης στην Κύπρο.

«Υπήρξαν ευνοϊκές συνθήκες παράλληλα με την ισχυρή βούληση του κόσμου. Αρπάξαμε την ευκαιρία». Έτσι κωδικοποιεί την επανένωση της Γερμανίας ο Γερμανός πρέσβης στην Κύπρο Franz Josef Kremp, δίδοντας παράλληλα τα δύο συστατικά στοιχεία για την επίτευξη στόχων, δηλαδή την εκμετάλλευση των πολιτικοκοινωνικών και γεωστρατηγικών συγκυριών και την επιθυμία για την πραγματοποίηση του στόχου από τη βάση.
Ανήμερα της 30ής επετείου της πτώσης του Τείχους του Βερολίνου, ο Γερμανός πρέσβης, ως άνθρωπος που έζησε τον διαχωρισμό, αλλά και τα γεγονότα του Νοεμβρίου του 1989 στη Γερμανία, εξακολουθεί να χαρακτηρίζει το ιστορικό συμβάν «σουρεαλιστικό». «Δεν το περιμέναμε, αν και ήταν κάτι για το οποίο τόσοι πολλοί άνθρωποι είχαμε ευχηθεί να συμβεί. Ήταν μια εξαιρετικά συναισθηματικά φορτισμένη περίοδος».
Ακόμα και μέσα σε αυτό το κλίμα ευφορίας των Γερμανών και στις δύο πλευρές, η πορεία προς τη συνέχεια ως ενοποιημένο κράτος δεν ήταν απαλλαγμένη από προβλήματα, τα οποία ακόμα και τριάντα χρόνια μετά υφίστανται, αν και σε μικρότερο βαθμό και έχουν να κάνουν κυρίως με την ανισότητα στους μισθούς. Παρ' όλα αυτά, οι Γερμανοί εξακολουθούν να υπεραμύνονται των επιλογών τους και συντριπτικά δηλώνουν ότι η επανένωση ήταν αυτό που έπρεπε να γίνει.
Ζώντας σε μια μοιρασμένη πατρίδα, η ταύτιση αλλά και οι συγκρίσεις είναι αναπόφευκτες. Ωστόσο, ο κ. Kremp ήταν πολύ προσεκτικός στις διατυπώσεις του όταν η κουβέντα περιστρεφόταν στο Κυπριακό. «Συναντώ ανθρώπους που θέλουν την επανένωση και συναντώ άλλους που δεν είναι τόσο υποστηρικτικοί σε αυτή την προοπτική, ή θέλουν μια επανενωμένη Κύπρο πολύ διαφορετική από αυτήν που συζητείται», ανέφερε, ενώ κλείνοντας τη συνέντευξη εμμέσως πλην σαφώς ευχήθηκε… και στα δικά μας.

Δεν το περιμέναμε

 Ποια είναι τα συναισθήματά σας 30 χρόνια μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου;

 Νομίζω ότι όλοι όσοι ήταν στη Γερμανία, ακόμη και εκείνοι που δεν ήταν στη χώρα, θα θυμούνται για πάντα εκείνη τη μέρα. Ήταν σουρεαλιστικό. Δεν το περιμέναμε, αν και ήταν κάτι για το οποίο τόσοι πολλοί άνθρωποι είχαμε ευχηθεί να συμβεί. Ήταν μια εξαιρετικά συναισθηματικά φορτισμένη περίοδος. Επρόκειτο πραγματικά για έναν τοίχο από τον οποίο πολύ δύσκολα μπορούσε κανείς να περάσει από τη μια μεριά του στην άλλη. Ελάχιστοι και προνομιούχοι είχαν αυτή τη δυνατότητα. Ήταν λοιπόν μια απίστευτα συγκινητική στιγμή στην Ιστορία η πτώση αυτού του Τείχους.

Θέλετε να μοιραστείτε μαζί μας προσωπικές σας στιγμές; Πού βρισκόσασταν εσείς τέτοια μέρα 30 χρόνια πριν;

Πριν τριάντα χρόνια ήμουν νεαρός τότε διπλωμάτης. Βρισκόμουν στην πρώτη μου αποστολή εκτός χώρας. Μόλις είχα επιστρέψει στη Γερμανία για τις πρώτες μου διακοπές, καθώς η αδελφή μου είχε γεννήσει το πρώτο της παιδί. Θυμάμαι ακόμα και πού ακριβώς καθόμουν στο καθιστικό της αδελφής μου, βλέποντας τα γεγονότα από την τηλεόραση, διερωτώμενοι αν πράγματι όλα αυτά συμβαίνουν. Όλοι είχαμε μεγαλώσει με το Τείχος. Από εκεί που έμενα εγώ το Βερολίνο είναι 700 χιλιόμετρα μακριά, αλλά η ύπαρξή του ήταν δεδομένη.

Τριάντα χρόνια μετά την επανένωση, εξακολουθούν να υπάρχουν διαφορές ανάμεσα στη Δυτική και Ανατολική Γερμανία. Ποιες είναι αυτές και γιατί ακόμα υπάρχουν;

 Οι διαφορές είναι κυρίως μισθολογικές. Αν δείτε τα στατιστικά δεδομένα θα διαπιστώσετε ότι υπάρχει ακόμα μια μικρή πλέον διαφορά. Έχει να κάνει με πολλούς παράγοντες. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι μετά την επανένωση όλο το οικονομικό σύστημα έχει αλλάξει ολοκληρωτικά, από την κρατική οικονομία στην οικονομία βασισμένη στον νόμο της αγοράς. Σε αυτό το σκηνικό, κάποιες εταιρείες από το ανατολικό μπλοκ δεν ήταν πλέον σε θέση να ανταγωνιστούν άλλες στην ελεύθερη αγορά. Χρειάστηκε χρόνος προσαρμογής. Οι υποδομές ωστόσο είναι πλέον οι ίδιες. Σε πολλές μάλιστα κοινότητες δυτικά παραπονιούνται ότι οι υποδομές ανατολικά είναι καλύτερες γιατί είναι καινούργιες. Επενδύθηκαν πολλά στην τομέα των υποδομών. Πέρα από τις μισθολογικές διαφορές, υπάρχουν διαφορές και στις προοπτικές εργοδότησης. Μην ξεχνάμε ότι υπήρξαν και μετακινήσεις πολιτών από την ανατολική στη δυτική πλευρά της Γερμανίας.

Οι διαφορές λοιπόν είναι μόνο οικονομικές;

 Περισσότερο ναι. Υπάρχουν πολίτες στην ανατολική πλευρά που νιώθουν παραμελημένοι, όχι με την έννοια της διάκρισης εναντίον τους. Περισσότερο λόγω της μετακίνησης πολιτών, που προκάλεσε και μείωση υπηρεσιών. Για παράδειγμα αν δεν υπάρχουν αρκετά παιδιά, τα σχολεία σε κάποιες περιοχές κλείνουν, έτσι είναι αναγκασμένοι να μετακινούνται καθημερινά πιο πολύ μέχρι το επόμενο σχολείο.

Υπήρχε μεγάλος πόθος

 Ζώντας σε μια μοιρασμένη χώρα, δεν μπορώ παρά να σας καλέσω να συγκρίνετε. Και το ερώτημα είναι γιατί είναι τόσο δύσκολο για την Κύπρο να επανενωθεί;

Είναι εξαιρετικά δύσκολο να γίνει σύγκριση ανάμεσα σε εντελώς διαφορετικές καταστάσεις. Αυτό που μπορούμε να πούμε για τη Γερμανία είναι πως υπήρχε εξαιρετικά μεγάλος πόθος από τους Γερμανούς -ανατολικά και δυτικά- να ενωθούν. Αν έκανε κανείς δημοσκόπηση τότε, θα έβγαζε αποτέλεσμα υποστήριξης της επανένωσης σε ποσοστό πάνω από 90% και στις δύο πλευρές. Υπήρχε λοιπόν βούληση, αλλά και μια τεράστια ευφορία ενόσω το Τείχος κατέρρεε. Μετά την επανένωση, όταν γίνονταν ορατά τα οικονομικά προβλήματα, τα οποία πιστεύω πολλοί είχαν υποτιμήσει, η ευφορία είχε εξαφανιστεί. Ας μην ξεχνάμε ότι η ανεργία τη δεκαετία του ’90 ήταν σε πιο υψηλά επίπεδα στην ανατολική πλευρά και ήταν μια μακρά διαδικασία η εξισορρόπηση των δεικτών της ανεργίας. Πολλοί άνθρωποι και λόγω ηλικίας αναγκάστηκαν να συνταξιοδοτηθούν απευθείας από την ανεργία. Ήταν κάτι το οποίο προκαλούσε δικαιολογημένη οργή. Αν όμως τώρα, μετά από 30 χρόνια, διενεργήσει κανείς δημοσκόπηση, θα συνειδητοποιήσει ότι ένα τεράστιο ποσοστό των Γερμανών και στις δύο πλευρές, γύρω στο 80%, θα δηλώσει ότι η επανένωση ήταν αυτό που έπρεπε να είχε γίνει.

Η απάντηση λοιπόν στο τι χρειάζεται για να ρίξεις ένα τείχος είναι η βούληση από τον κόσμο;

 Ναι, η βούληση της κοινωνίας. Τουλάχιστον ένας βασικός εκ των παραγόντων. Άλλος παράγοντας είναι η αίσθηση του δικαίου. Επιπλέον, τα γεγονότα στη Γερμανία δεν μπορούν να ιδωθούν απομονωμένα. Σε ολόκληρη την ανατολική Ευρώπη υπήρχαν κινητοποιήσεις από τους πολίτες, οι οποίοι ζητούσαν δημοκρατία και ελευθερία, για παράδειγμα στην Πολωνία, την Τσεχοσλοβακία, την Ουγγαρία κ.λπ. Ήταν παντού μια ειρηνική επανάσταση, όπως και στη Γερμανία.

Στο Βερολίνο θα πραγματοποιηθεί η τριμερής συνάντηση ανάμεσα στους δύο ηγέτες και τον γ.γ. των ΗΕ. Είχε οποιαδήποτε ανάμειξη η Γερμανία για την επιλογή του χώρου;

Όχι. Η διαδικασία για το Κυπριακό είναι στα χέρια των ΗΕ. Όπως αντιλαμβάνομαι, τέλη Νοεμβρίου υπάρχει ένα συνέδριο των ΗΕ στο Βερολίνο και θα είναι εκεί ο γ.γ. Προφανώς γι’ αυτό κάλεσε τους δύο ηγέτες στο Βερολίνο.

 Συνέχεια διαλόγου με Τουρκία

 Αναφορικά με την Τουρκία, θεωρείτε ότι υπάρχει ακόμα πιθανότητα για ένα ειδικό καθεστώς με την ΕΕ ή ακόμα και σε ένα κατοπινό στάδιο να γίνει συζήτηση για να καταστεί πλήρες μέλος;

 Για την πολιτική διεύρυνσης της ΕΕ χρειάζεται η συγκατάθεση όλων των κρατών μελών. Είναι πολύ υποθετικό το ερώτημα γιατί δεν βρίσκεται καν στην ατζέντα αυτή τη στιγμή. Η ΕΕ άρχισε συζητήσεις με την Αλβανία και τη Βόρεια Μακεδονία και δεν βρήκαν συμφωνία. Αυτό που μπορούμε να πούμε είναι ότι όλοι έχουμε σχέσεις σε διάφορα επίπεδα με την Τουρκία, οικονομικές, αμυντικές, στη βάση της κοινωνίας των πολιτών, η Τουρκία είναι μέλος του ΝΑΤΟ, όπως και η πλειονότητα των κρατών μελών της ΕΕ και πιστεύω ότι, ναι, ο διάλογος θα συνεχιστεί. Υπάρχουν σαφώς διαφορές στην προσέγγισή μας σε διάφορα θέματα, τις οποίες καθιστούμε ξεκάθαρες, παρ' όλα αυτά μένουμε σε επαφή και ανταλλάσσουμε απόψεις.



 Μαζί με τη Γαλλία

Η Γερμανία αναβαθμίζει τον ρόλο της στην ΕΕ μετά το Brexit;

 Είμαστε μέλη της ΕΕ. Δεν υπάρχει ηγέτης στην ΕΕ. Καθόμαστε όλοι γύρω από το ίδιο τραπέζι στις Βρυξέλλες και οι αποφάσεις λαμβάνονται από όλα τα κράτη μέλη, με τις ψήφους να είναι ίσες ανεξαρτήτως αν ένα κράτος είναι μικρότερο ή μεγαλύτερο.

Αυτή, βέβαια, είναι η φιλοσοφία…

Δεν είναι μόνο φιλοσοφία, είναι και η πραγματικότητα. Αν ένα κράτος μέλος έχει συγκεκριμένα θέματα, το μέγεθος δεν έχει σημασία. Θα πρέπει να βρεθεί συμβιβασμός.

Για παράδειγμα, η Γαλλία είναι άλλο ένα κράτος μέλος που θα ήθελε να έχει αυτό τον ηγεμονικό ρόλο στην ΕΕ.

 Σίγουρα η Γερμανία είναι ένα σημαντικό μέλος της ΕΕ, όπως είναι και η Γαλλία. Πιστεύω ότι η ιστορία μάς έχει διδάξει πως αν η Γαλλία και η Γερμανία είναι στην ίδια γραμμή οι πιθανότητες επιτυχίας είναι πολύ μεγάλες.

 Και στα δικά σας…

 Είναι κάποιο μήνυμα που θέλετε να μοιραστείτε με τους Κύπριους με αφορμή την επέτειο της πτώσης του Τείχους του Βερολίνου;

Πιστεύω ότι ήμασταν πολύ τυχεροί 30 χρόνια πριν που οι συνθήκες ήταν ευνοϊκές ώστε να πέσει το Τείχος και να επιτύχουμε αυτό που η μεγάλη πλειοψηφία από εμάς ήθελε. Θέλω να ευχηθώ αυτές οι ευνοϊκές συνθήκες να δημιουργηθούν και για άλλους που επιθυμούν με θέρμη συγκεκριμένα αποτελέσματα. Στη δική μας περίπτωση υπήρξαν ευνοϊκές συνθήκες και βούληση και έτσι αρπάξαμε την ευκαιρία.