Καταρρέουν διατηρητέα στο παλαιό ΚΕΝ Γεροσκήπου

Μόλις πριν από τρεις ημέρες και συγκεκριμένα την Πέμπτη 22 Αυγούστου ο Δήμος Γεροσκήπου απευθύνεται με επιστολή στο Τμήμα Πολεοδομίας και τον Κλάδο Διατηρητέων καθώς και στην Τράπεζα Κύπρου στην οποία πέρασε ο χώρος του πρώην ΚΕΝ, προειδοποιώντας για ενδεχόμενη κατάρρευση των κτηρίων στα οποία μέχρι πριν 15 χρόνια στεγάζονταν το Κέντρο Εκπαίδευσης Νεοσυλλέκτων. Πριν από τη μετατροπή του χώρου σε στρατόπεδο στην περιοχή ήταν οι εγκαταστάσεις του περίφημου μεταξουργείου που ήταν το μεγαλύτερο στην Κύπρο και είχε ξεκινήσει τη λειτουργία του τη δεκαετία του '20. Απευθυνόμενος στο αρμόδιο κυβερνητικό τμήμα ο δήμος αναφέρει χαρακτηριστικά «σας πληροφορούμε ότι τον περασμένο χειμώνα η ιδιοκτήτρια εταιρεία του τεμαχίου του πρώην ΚΕΝ Γεροσκήπου αφαίρεσε τις στέγες δύο διατηρητέων κτηρίων προφανώς γιατί αυτές είχαν καταστεί επικίνδυνες λόγω των καιρικών συνθηκών. Σήμερα, τα δύο αυτά διατηρητέα κτήρια είναι χωρίς στέγη με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ίδια την ασφάλειά τους». «Σας πληροφορούμε ότι το κτήριο του 'Διοικητηρίου', το πιο σημαντικό κτίσμα του συνόλου του τεμαχίου, φθίνει χρόνο με τον χρόνο και έχει καταστεί επικίνδυνο για όσους εισέρχονται σε αυτό λόγω και της φθοράς των ξύλινων πατωμάτων στον όροφο. Σημειώνεται ότι το κτήριο ανήκει ουσιαστικά στον Δήμο Γεροσκήπου, βάσει σχετικής έγγραφης συμφωνίας, η οποία δεν έχει ακόμα τεθεί σε εφαρμογή». Δεν είναι η πρώτη φορά που ο Δήμος Γεροσκήπου απευθύνεται με πολύ έντονο τρόπο τόσο προς την Πολεοδομία όσο και προς την Τράπεζα Κύπρου προκειμένου να αναλάβουν δράση για τη διάσωση των ιστορικών κτηρίων. Αποτέλεσμα αυτών των παραστάσεων άλλωστε ήταν η αφαίρεση των επικίνδυνων στεγών. Ο δήμος ήλπιζε ωστόσο ότι οι εργασίες προστασίας των δύο τουλάχιστον κτηρίων θα ολοκληρώνονταν.

Σχέδια
Το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως χορήγησε το 2012 πολεοδομικές άδειες και έδωσε τη συναίνεσή του για ανάπτυξη του χώρου του πρώην ΚΕΝ Πάφου η οποία αφορούσε μεικτή εμπορική/ γραφειακή/ πολιτιστική/ ψυχαγωγική και κοινοτική ανάπτυξη. Η ανάπτυξη, αυτή, σύμφωνα με απάντηση του υπουργού, σε ερώτηση που υπέβαλε μέσω της Βουλής ο πρόεδρος των οικολόγων Γιώργος Περδίκης, περιλάμβανε τη διατήρηση και συντήρηση των πιο αξιόλογων και ιστορικά σημαντικών κτηρίων του συγκροτήματος, καθώς και την ανέγερση 23 νέων οικοδομών. Στις 30.7.2018 το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως παρέτεινε την ισχύ των πολεοδομικών αδειών και της συναίνεσής του για ακόμα έξι χρόνια, δηλαδή μέχρι τις 15.5.2024, χορηγώντας τη σχετική παράταση ισχύος όπως προνοείται από τη νομοθεσία. Τα νέα δεδομένα για τον συγκεκριμένο χώρο προέκυψαν τα τελευταία δύο χρόνια όταν ο δήμος σε συνεργασία με τη Μητρόπολη Πάφου υπέβαλαν πρόταση για την αγορά του ακινήτου προκειμένου να ανεγερθεί εκκλησία και ο δήμος να μετατρέψει ένα από τα κτήρια σε δημοτικό μέγαρο. Οι δύο πλευρές διαπραγματεύτηκαν και υποβλήθηκε μάλιστα και συγκεκριμένη οικονομική πρόταση για την οποία όμως δεν υπήρξε απάντηση. Ανεξάρτητα όμως από τα σχέδια που τελικά θα εφαρμοστούν η διάσωση των ιστορικών και διατηρητέων κτηρίων είναι για την τοπική αρχή προτεραιότητα.



Θάβουν την ιστορία
Το βασικό κτηριακό συγκρότημα ξεκίνησε να ανεγείρεται στις αρχές της δεκαετίας του '20 και στέγασε το μεγαλύτερο μεταξουργείο του τόπου, στο οποίο εργάζονταν εκατοντάδες, κυρίως, γυναίκες της Γεροσκήπου. Στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, οι χώροι του μεταξουργείου χρησιμοποιήθηκαν για τη στρατοπέδευση Βρετανών στρατιωτών, καθώς και στρατιωτών από τις βρετανικές αποικίες. Την εποχή της ίδρυσης του μεταξουργείου με την εκτροφή του μεταξοσκώληκα ασχολούνταν οι περισσότερες οικογένειες της Γεροσκήπου. Η επεξεργασία του μεταξιού γινόταν στο χέρι ενώ την κατάλληλη εποχή έφθαναν στην περιοχή μεταξάδες οι οποίοι έστηναν προσωρινά στην ύπαιθρο τα καζάνια για να βγάζουν από τα κουκούλια το μετάξι. Η ίδρυση του εργοστασίου αποτέλεσε ιστορικό γεγονός όχι μόνο για τη Γεροσκήπου αλλά ευρύτερα για την Πάφο και για την Κύπρο. Ο συνολικός αριθμός των απασχολούμενων στη βιομηχανία του μεταξιού παγκύπρια ανέρχονταν το 1920 σε 1.550 άτομα. Την ίδια περίοδο ο πληθυσμός της Γεροσκήπου ήταν 881 κάτοικοι. Το πόσο σημαντικό γεγονός και καθοριστικής σημασίας για την εξέλιξη της κοινότητας ήταν το εργοστάσιο μπορεί να γίνει κατανοητό καλύτερα αν ληφθεί υπόψη ότι το μεταξουργείο απασχολούσε το 1930 περίπου 300 εργάτριες-εργάτες και παράγονταν περίπου 12 με 13 τόνοι μεταξιού. Λόγω της κρίσης και του ανταγωνισμού από το ιαπωνικό μετάξι το εργοστάσιο έκλεισε το 1934 και άνοιξε και πάλι το 1940 λόγω πολεμικών αναγκών. Συγκεκριμένα όλη η παραγωγή μεταξιού απορροφιόνταν για την κατασκευή αλεξίπτωτων για τις ανάγκες του αγγλικού στρατού. Το εργοστάσιο έκλεισε και πάλι το 1952. Μετά την ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας το 1960 στις κτηριακές εγκαταστάσεις του μεταξουργείου εγκαταστάθηκε το ΚΕΝ το οποίο λειτούργησε μέχρι το 2004. Στη συνέχεια οι κτηριακές εγκαταστάσεις έμειναν ανεκμετάλλευτες, ενώ λόγω απουσίας οποιουδήποτε ελέγχου υπήρξαν ακόμη και κρούσματα λεηλασίας διάφορων αντικειμένων. Τα τελευταία χρόνια μετά και από σχετικές παραστάσεις του δήμου λήφθηκαν μέτρα για να αποτρέπεται η είσοδος στον χώρο λόγω και των κινδύνων που υπήρχαν από την πτώση τμημάτων της σκεπής ορισμένων κτηρίων. Η διάσωση, η αξιοποίηση και η ανάδειξη αυτών των κτηρίων θα συνέβαλλε καθοριστικά στην αλλαγή γενικότερα της εικόνας που παρουσιάζει σήμερα το κέντρο της Γεροσκήπου.