Οδηγός για ιό του Δυτικού Νείλου

Οδηγό ενημέρωσης του κοινού για τα προληπτικά μέτρα κατά της εξάπλωσής του ιού του Δυτικού Νείλου κυκλοφόρησε χθες το Υπουργείο Υγείας, ημέρα κατά την οποία τα κρούσματα της νόσου παρέμεναν σταθερά, με το ενδεχόμενο όμως να αυξηθούν σε δέκα για το 2019 αφού είναι υπό διερεύνηση περιστατικό στην επαρχία Αμμοχώστου. Συγκεκριμένα, συνεχίζεται η νοσηλεία στις ελεύθερες περιοχές της Κύπρου τεσσάρων ανθρώπων που προσβλήθηκαν από τον ιό του Δυτικού Νείλου. Οι δύο νοσηλεύονται σε εντατικές μονάδες και οι άλλοι δύο σε παθολογικές κλινικές, ενώ ένα περιστατικό επιβεβαιώθηκε μέχρι χθες και ακόμη ένα περιστατικό στην επαρχία Αμμοχώστου ήταν υπό διερεύνηση. Σύμφωνα με δηλώσεις της διευθύντριας Ιατρικών Υπηρεσιών Ελισάβετ Κωνσταντίνου στο ΚΥΠΕ, η κατάσταση της υγείας των πέντε ασθενών δεν έχει διαφοροποιηθεί. Σημειώνεται ότι μέχρι το 2016, για πολλά χρόνια η Κύπρος δεν κατέγραψε περιστατικό της νόσου. Το 2016 καταγράφηκε το πρώτο περιστατικό (και μοναδικό για εκείνο το έτος). Ένα κρούσμα του ιού καταγράφηκε και πέρσι, ενώ από τον Ιανουάριο μέχρι τον Αύγουστο του 2019, παρά τα προληπτικά μέτρα που λαμβάνονται από τις αρμόδιες ιατρικές υπηρεσίες και υπηρεσίες δημόσιας υγείας, τα περιστατικά ανήλθαν σε εννιά. Σε ερώτηση για το πώς μπορεί να προφυλαχθεί το κοινό από τα κουνούπια, η κ. Κωνσταντίνου υπέδειξε ότι στην Κύπρο ακολουθείται η ίδια πρακτική με τις υπόλοιπες χώρες όπου έχουν εμφανιστεί κρούσματα. Δηλαδή, προτρέπεται το κοινό να φοράει τις βραδινές ώρες ρούχα με μακριά μανίκια και παντελόνια και να κάνει χρήση εντομοαπωθητικών συσκευών, καθώς και ανεμιστήρων, οι οποίοι απωθούν τα κουνούπια, είτε σε εσωτερικούς χώρους είτε και σε εξωτερικούς. Σύμφωνα με την κ. Κωνσταντίνου, από τον Σεπτέμβριο αναμένεται μείωση της παρουσίας των κουνουπιών και κατ’ επέκταση του κινδύνου από τον ιό του Δυτικού Νείλου.

Ο ιός στα κατεχόμενα
Η κατάσταση στα κατεχόμενα με τον ιό Δυτικού Νείλου, παραμένει επίσης χωρίς διαφοροποιήσεις. Σύμφωνα με τη διευθύντρια Ιατρικών Υπηρεσιών, μέχρι την Πέμπτη, η ενημέρωση που είχε ήταν πως δεν υπάρχουν άλλα κρούσματα. Για το 2019, στα κατεχόμενα μετρούν συνολικά έξι περιστατικά της νόσου.

Κρούσματα και επιδημίες λοίμωξης από τον ιό Δυτικού Νείλου έχουν εκδηλωθεί τα τελευταία 20 χρόνια σχεδόν σε όλες τις ηπείρους. Οι μεγαλύτερες επιδημίες έχουν καταγραφεί στη Ρουμανία, στη Ρωσία, στο Ισραήλ, στις ΗΠΑ και στην Ελλάδα με τη μεγάλη επιδημία των ετών 2010-14.

Πώς εκδηλώνεται η λοίμωξη από τον ιό
Σύμφωνα με τον οδηγό που εξέδωσε χθες το Υπουργείο Υγείας για τον ιό του Δυτικού Νείλου, η λοίμωξη από τον ιό εκδηλώνεται χωρίς συμπτώματα στο 80% των ατόμων που μολύνονται. Το υπόλοιπο 20% των ανθρώπων που μολύνονται από τον ιό εκδηλώνει ήπια νόσο με συμπτώματα, όπως πυρετό, κόπωση, πονοκέφαλο και πόνους στους μυς και στις αρθρώσεις. Άλλα συμπτώματα εκδηλώνονται στο γαστρεντερικό σύστημα με εμετούς, διάρροιες, ανορεξία και πόνο στην κοιλιά. Στα σπανιότερα συμπτώματα της νόσου είναι τα εξανθήματα και η διόγκωση των λεμφαδένων. Η νόσος περνάει από μόνη της, συνήθως μετά από τρεις μέχρι δέκα ημέρες από την εκδήλωσή της. Σε ποσοστό λιγότερο από 1%, όσοι μολύνονται από τον ιό του Δυτικού Νείλου αναπτύσσουν σοβαρή νόσο που προσβάλλει το κεντρικό νευρικό σύστημα (μηνιγγίτιδα, εγκεφαλίτιδα ή οξεία χαλαρά παράλυση). Τα συμπτώματα είναι πιθανόν να περιλαμβάνουν υψηλό πυρετό, πονοκέφαλο, δυσκαμψία του αυχένα, διαταραχές επιπέδου συνείδησης (απάθεια, λήθαργο, σύγχυση ή κώμα). Η νευρολογική συμπτωματολογία αναφέρεται σε αστάθεια, διαταραχές βάδισης, τρόμο, σπασμούς, παραλύσεις και διαταραχές όρασης. Αυτά τα συμπτώματα μπορεί να διαρκέσουν αρκετές εβδομάδες και οι νευρολογικές εκδηλώσεις μπορεί να καταστούν μόνιμες.Τα συμπτώματα εμφανίζονται δύο έως 14 μέρες μετά από τσίμπημα μολυσμένου κουνουπιού. Οι περισσότεροι άνθρωποι μολύνονται από Ιούνιο μέχρι Σεπτέμβριο.

Μεταδίδεται κυρίως με το τσίμπημα κουνουπιών
Η λοίμωξη από τον ιό του Δυτικού Νείλου είναι νόσημα που οφείλεται στον West Nile virus και μεταδίδεται κυρίως με το τσίμπημα κουνουπιών, και πιο συγκεκριμένα από μολυσμένο κοινό κουνούπι. Σε κάποια άτομα η λοίμωξη μπορεί να προκαλέσει πυρετό ή και εικόνα μηνιγγίτιδας (φλεγμονή των μεμβρανών του εγκεφάλου και νωτιαίου μυελού) ή εγκεφαλίτιδας (φλεγμονή του εγκεφάλου).

Ονομάσθηκε ιός του Δυτικού Νείλου γιατί αναγνωρίστηκε για πρώτη φορά στην επαρχία του Δυτικού Νείλου στην Ουγκάντα, το 1937.

Ο ιός μεταδίδεται με μολυσμένα κουνούπια, συνήθως από τσίμπημα μολυσμένου κουνουπιού. Τα κουνούπια μολύνονται όταν τρέφονται από μολυσμένα πτηνά. Τα μολυσμένα κουνούπια μπορούν να μεταδώσουν τον ιό σε ανθρώπους, αλλά και σε ζώα, με το τσίμπημα. Ο ιός μπορεί να μεταδοθεί ακόμα με μεταγγίσεις, μεταμοσχεύσεις και σπανιότερα από μητέρα σε έμβρυο.

Σε πολύ μικρό αριθμό περιπτώσεων έχει αναφερθεί μετάδοση του ιού απευθείας από μολυσμένο άτομο από μετάγγιση αίματος, μεταμόσχευση οργάνων, και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης από τη μητέρα στο έμβρυο. Ο ιός δεν μεταδίδεται από άτομο σε άτομο μέσω της συνήθους κοινωνικής (π.χ. άγγιγμα, φιλί), σεξουαλικής ή άλλης επαφής. Επίσης, δεν μεταδίδεται από νοσηλευόμενους ασθενείς στο ιατρονοσηλευτικό προσωπικό.

Τρόποι προστασίας
Ο ευκολότερος και καλύτερος τρόπος για να αποφύγει κάποιος τον ιό Δυτικού Νείλου είναι μέσω της αποτροπής των τσιμπημάτων των κουνουπιών και μείωσης των πληθυσμών τους στον χώρο του σπιτιού. Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι τα περισσότερα είδη κουνουπιών τσιμπούν περισσότερο από το σούρουπο μέχρι την αυγή.
Στα μέτρα προσωπικής προστασίας περιλαμβάνονται τα κατάλληλα ρούχα με μακριά μανίκια και παντελόνια, κυρίως από το σούρουπο μέχρι το χάραμα.

Σε περίπτωση που το πρόβλημα είναι πολύ έντονο, το κοινό προτρέπεται να χρησιμοποιηθεί εντομοαπωθητικό όταν βρίσκεται σε εξωτερικούς χώρους. Εντομοαπωθητικά που περιέχουν DEET, picaridin, IR3535 ή αιθέρια έλαια ευκαλύπτου διαρκούν περισσότερο.

Εντομοαπωθητικά με DEE αντενδείκνυνται σε βρέφη κάτω των δύο μηνών και θα πρέπει να χρησιμοποιούνται με προσοχή σε παιδιά κάτω των 12 ετών. Εντομοαπωθητικά με αιθέρια έλαια ευκαλύπτου αντενδείκνυνται σε παιδιά μικρότερα των 3 ετών.

Στο σπίτι, το κοινό προτρέπεται να τοποθετεί αντικουνουπικά πλέγματα (σήτες) που εμποδίζουν τη δίοδο των κουνουπιών στα παράθυρα και τις πόρτες, και κουνουπιέρες σε περιοχές με μεγάλη πυκνότητα κουνουπιών ή σε περιπτώσεις που αντενδείκνυται η χρήση άλλων προστατευτικών μέσων.

Σε συνθήκες διάδοσης του ιού, το κοινό προτρέπεται ακόμα να απομακρύνει στάσιμα νερά από λεκάνες, βάζα, γλάστρες, παλιά λάστιχα, υδρορροές και άλλα μέρη του κήπου, ώστε να μην έχουν πρόσβαση τα κουνούπια σε λιμνάζοντα νερά, που αποτελούν σημεία εναπόθεσης των αβγών τους.

Ακόμα, το κοινό προτρέπεται να χρησιμοποιεί ανεμιστήρες ή κλιματιστικά, διότι ο δροσερός αέρας μειώνει τη δραστηριότητα των κουνουπιών. Η χρήση ανεμιστήρων (ιδίως οροφής) δυσκολεύει την προσέγγιση των εντόμων.

Ποιοι κινδυνεύουν
Οποιοσδήποτε κάτοικος περιοχής στην οποία κυκλοφορούν μολυσμένα κουνούπια μπορεί να νοσήσει. Σοβαρή νόσος μπορεί να συμβεί σε άτομα οποιασδήποτε ηλικίας. Ωστόσο, άτομα ηλικίας άνω των 50 ετών, καθώς επίσης άτομα με υποκείμενα προβλήματα υγείας (π.χ. ανοσοκατασταλμένοι, νεφροπαθείς, καρκινοπαθείς, διαβητικοί, με καρδιαγγειακά προβλήματα, κ.λπ.) είναι πιο πιθανόν να αναπτύξουν σοβαρή νόσο όταν μολυνθούν με τον ιό Δυτικού Νείλου, σύμφωνα με το Υπουργείο Υγείας.

Για τη θεραπεία λοίμωξης από τον ιό, σε περιπτώσεις με ήπια συμπτώματα δεν λαμβάνονται οποιαδήποτε μέτρα. Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις, τα άτομα συνήθως εισάγονται στο νοσοκομείο για υποστηρικτική θεραπεία ( για χορήγηση υγρών και για να παρακολουθούνται εάν προκύψει ανάγκη να εισαχθούν σε μονάδα εντατικής νοσηλείας).

Για την ώρα, δεν υπάρχει κανένα εμβόλιο κατά του ιού του Δυτικού Νείλου.

Από τον κήπο
Στα άλλα μέτρα που καταγράφει το Υπουργείο Υγείας για προστασία από τον ιό αναφέρονται το κούρεμα γρασιδιού, θάμνων και φυλλωσιών (σημεία που βρίσκουν καταφύγιο τα ενήλικα κουνούπια), πότισμα κατά τις πρωινές ώρες, χρήση λαμπτήρων κίτρινου χρώματος για τον φωτισμό εξωτερικών χώρων (διότι προσελκύουν λιγότερο τα κουνούπια) και χρήση εντομοκτόνων (που περιέχουν πυρεθροειδή, π.χ. περμεθρίνη). Τα εντομοκτόνα δεν πρέπει να εφαρμόζονται στο δέρμα. Ακόμα προτρέπεται το κοινό να προχωρά σε αντικατάσταση των σπασμένων σωλήνων νερού που έχουν διαρροή και να απομακρύνει ή να επισκευάζει παλιά λάστιχα που συσσωρεύουν νερό. Η κάλυψη με σήτες των αγωγών εξαερισμού των βόθρων θεωρείται επίσης ουσιαστικό μέτρο για τον περιορισμό του πληθυσμού των κουνουπιών.

Αν υπάρχει στο σπίτι πισίνα ή σιντριβάνι, τότε πρέπει να γίνεται καθημερινή ενεργοποίηση των φίλτρων καθαρισμού για απομάκρυνση αβγών και προνυμφών κουνουπιών.