Καταγγελία καταναλωτών στην ΕΕ: Χοντρά λεφτά σε ιδιώτες

Σε 3,4 εκατ. ευρώ έως 15,3 εκατ. ευρώ τον χρόνο υπολογίζει ο Κυπριακός Σύνδεσμος Καταναλωτών την κρατική ενίσχυση που, όπως υποστηρίζει, θα καταλήγει μέσω της ΑΗΚ και των καταναλωτών ρεύματος στις τσέπες ιδιωτικών εταιρειών και φυσικών προσώπων που εξασφάλισαν ή θα εξασφαλίσουν άδειες για παραγωγή ηλεκτρισμού με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, στο πλαίσιο των δύο τελευταίων σχεδίων που εξήγγειλε το Υπουργείο Ενέργειας. Οι συγκεκριμένοι υπολογισμοί, μαζί με άλλους, περιλαμβάνονται, όπως πληροφορείται ο «Πολίτης», στην επίσημη πολυσέλιδη (13 σελίδες) καταγγελία που υπέβαλε την Παρασκευή στη Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο σύνδεσμος, για εικαζόμενη παράνομη κρατική ενίσχυση ή καταχρηστική εφαρμογή ενίσχυσης.

Πόσα θα κοστίσει

• Λαμβάνοντας υπόψη μόνο τα 100 μεγαβάτ που είναι η συνολική ισχύς των έργων που αδειοδοτήθηκαν ή είναι σε φάση αδειοδότησης για το πρώτο σχέδιο προώθησης ΑΠΕ, ο Κυπριακός Σύνδεσμος Καταναλωτών (ΚΣΚ) υπολογίζει ότι το ύψος της κρατικής ενίσχυσης που θα καταλήξει στους ιδιώτες αδειούχους θα είναι 3,4 εκατ. ευρώ τον χρόνο, αν η συνολική παραγωγή των νέων συστημάτων ανέλθει στα 170 εκατ. κιλοβατώρες τον χρόνο, με κόστος παραγωγής από φωτοβολταϊκά 5 σεντ την κιλοβατώρα και κόστος αποφυγής (κόστος καυσίμου) της ΑΗΚ στα 7 σεντ την κιλοβατώρα.


• Σε ένα άλλο υποθετικό σενάριο, με παραγωγή επίσης 170 εκατ. κιλοβατώρες τον χρόνο, αλλά με κόστος παραγωγής από φωτοβολταϊκά 3 σεντ και κόστος αποφυγής της ΑΗΚ 12 σεντ, η κρατική ενίσχυση προς τους ιδιώτες (αναφέρεται στην καταγγελία ως απώλεια του κράτους ή επιβάρυνση καταναλωτών) εκτοξεύεται στα 15,3 εκατ. ευρώ τον χρόνο.


• Στο ενδιάμεσο των δύο σεναρίων υπάρχουν άλλοι υπολογισμοί του ΚΣΚ που ανεβάζουν το κόστος της εικαζόμενης παράνομης κρατικής ενίσχυσης στα 6,8 εκατ. ευρώ και στα 8,5 εκατ. ευρώ, αναλόγως του υπολογιζόμενου κόστους παραγωγής από φωτοβολταϊκά και του κόστους αποφυγής της ΑΗΚ όπως θα μπορούσε να διαμορφωθεί τα επόμενα χρόνια.

Ο ανταγωνισμός

• Στο κείμενο της καταγγελίας προς τη Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού ο Κυπριακός Σύνδεσμος Καταναλωτών εξηγεί τη θέση του ότι συνιστά παράνομη κρατική ενίσχυση η υποχρεωτική αγορά από την ημικρατική ΑΗΚ του παραγόμενου ηλεκτρισμού από ΑΠΕ στην τιμή του (εκάστοτε) κόστους παραγωγής (10 σεντ την κιλοβατώρα περίπου σήμερα), ενώ το κόστος παραγωγής από φωτοβολταϊκά υπολογίζεται από τον σύνδεσμο στα 3 με 5 σεντ την κιλοβατώρα. Στην ερώτηση στο τυποποιημένο έγγραφο της καταγγελίας «για ποιο σκοπό χορηγήθηκε η εικαζόμενη ενίσχυση;» ο ΚΣΚ απαντά: «Η ενίσχυση δόθηκε υπό πλάνη ή από άγνοια των κρατικών αξιωματούχων, χωρίς το σχέδιο να εγκριθεί από τη Διεύθυνση Ανταγωνισμού. Η ΡΑΕΚ και το Υπουργείο Ενέργειας έχουν θεωρήσει ότι η τιμή αγοράς από ΑΠΕ δεν περιλαμβάνει κρατική ενίσχυση, κάτι το οποίο δεν ισχύει κατά την άποψή μας, αφού η τιμή που καταβάλλεται στους παραγωγούς θα καταβάλλεται από ημικρατικό φορέα».


• Στην ερώτηση «γιατί κατά τη γνώμη σας η εικαζόμενη κρατική ενίσχυση είναι επιλεκτική;» ο σύνδεσμος απαντά: «Είναι επιλεκτική γιατί στον τομέα παραγωγής ρεύματος από ΑΠΕ υπάρχουν και άλλες επιχειρήσεις που το παραγόμενο ρεύμα τους αγοράζεται ήδη από την ΑΗΚ σε χαμηλότερες τιμές. Επίσης, υπάρχουν πολλές εταιρείες οι οποίες έχουν υποβάλει αίτηση αλλά δεν έχουν επιλεχθεί γιατί έχει τεθεί από το σχέδιο ανώτατο όριο στα μεγαβάτ των αιτήσεων. Η επιλογή των εταιρειών που θα συμμετάσχουν στο σχέδιο έγινε μόνο με πολεοδομικά και τεχνικά κριτήρια και όχι οικονομικά».


• Στην ερώτηση «γιατί κατά τη γνώμη σας η εικαζόμενη κρατική ενίσχυση νοθεύει ή απειλεί να νοθεύσει τον ανταγωνισμό;» ο σύνδεσμος απαντά: «Η κρατική ενίσχυση νοθεύει τον ανταγωνισμό γιατί δεν επιτρέπει στους προσφοροδότες να διαγωνιστούν μεταξύ τους. Παράλληλα, έχει τεθεί μέγιστη δυναμικότητα διείσδυσης των συστημάτων αυτών, περιορίζοντας τον ανταγωνισμό και δίνοντας προτεραιότητα απόσβεσης των επενδύσεων στις εταιρείες που έχουν υποβάλει αίτηση σε σχέση με αυτές που δεν έχουν επιλεγεί. Η κρατική ενίσχυση» συνεχίζει ο ΚΣΚ «οφείλεται κυρίως στον λόγο ότι οι αιτητές έχουν επιλεγεί να λάβουν κρατικούς πόρους (μέσω ΑΗΚ) χωρίς να υποβάλουν τις ενδεδειγμένες προσφορές, όπως προνοεί ο νόμος και το Σύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας».

Διαφωνούν με τον ΚΣΚ
Ιδιώτες παραγωγοί ενέργειας από φωτοβολταϊκά καθώς και αιτητές αδειών στο πλαίσιο των δύο σχεδίων του Υπουργείου Ενέργειας αμφισβητούν τη θέση του ΚΣΚ ότι το κόστος παραγωγής από φωτοβολταϊκά είναι σήμερα γύρω στα 3 με 5 σεντ την κιλοβατώρα. Υποστηρίζουν μεταξύ άλλων ότι ο σύνδεσμος δεν λαμβάνει υπόψη του τα δεδομένα στην κυπριακή αγορά και τα προβλήματα στη χρηματοδότηση των έργων από τράπεζες και επιμένουν ότι το κόστος εγκατάστασης και λειτουργίας φωτοβολταϊκών θα είναι γύρω στα 6 με 8 σεντ την κιλοβατώρα. Ακόμα και σε αυτή την τιμή να παράξουν τα φωτοβολταϊκά πάρκα του πρώτου σχεδίου, το κέρδος τους δεν θα είναι ευκαταφρόνητο, καθώς θα πληρώνονται με το κόστος αποφυγής, που για το 2018 ήταν κατά μέσο όρο 10 σεντ την κιλοβατώρα και διατηρείται σε αυτά τα επίπεδα και φέτος.

Από πλευράς του, το Υπουργείο Ενέργειας υποστηρίζει ότι το κόστος αποφυγής της ΑΗΚ θα μειωθεί το επόμενο διάστημα (άρα και η τιμή στην οποία θα πωλούν το ρεύμα οι παραγωγοί από ΑΠΕ), ιδιαίτερα στο δεύτερο μισό του 2020, όταν οι πλέον οικονομικές μονάδες της ΑΗΚ (ατμολέβητες 1, 2, 3 στο Βασιλικό) θα έχουν ολοκληρώσει τη διαδικασία εγκατάστασης αντιρρυπαντικής τεχνολογίας και θα εργάζονται σε πλήρεις ρυθμούς. Το υπουργείο επισημαίνει επίσης ότι οι παραγωγοί του πρώτου σχεδίου θα αμείβονται με το κόστος αποφυγής μόνο για το διάστημα μέχρι τη λειτουργία της ανταγωνιστικής αγοράς ενέργειας, που υπολογίζεται για τον Οκτώβριο του 2021. Ο Σύνδεσμος Καταναλωτών υποστηρίζει από πλευράς του ότι η ανταγωνιστική αγορά θα λειτουργήσει με πρόσθετη καθυστέρηση το 2022 ή ’23.