Γιώργος Πετούσης: «Το κακό δεν μας ήρθε τυχαία»

Μνήμες, βιώματα και γεγονότα που καθόρισαν την Ιστορία του τόπου μας ζωντανεύουν μέσα από τις σελίδες του νέου βιβλίου του Γιώργου Πετούση, με τίτλο: «Σπύρος Πετούσης, η θυσία ενός ήρωα, η περίοδος 1965 -74 όπως την έζησα».

Ο αναγνώστης, ακολουθώντας τα βήματα του συγγραφέα-ποιητή και του αδελφού του,  αναμετριέται για ακόμα μια φορά με την ιστορική αλήθεια και τα «γιατί» που συνδέονται με τη χρονική περίοδο που καλύπτει και ξεδιπλώνει η αφήγηση.

Η δύναμη της περιγραφής, τα σημαινόμενα των στίχων και οι φωτογραφίες- ντοκουμέντα κεντρίζουν το συναίσθημα και τον νου και προβληματίζουν για το αύριο της πατρίδας μας.

Συνέντευξη στον Χρίστο Λαζανιά

Το νέο σας βιβλίο, που φέρει τον τίτλο «Σπύρος Πετούσης, η θυσία ενός ήρωα, η περίοδος 1965 – 74 όπως την έζησα»,  είναι αφιερωμένο στον αδελφό σας ο οποίος έπεσε μαχόμενος κατά την τουρκική εισβολή. Σε μια τόσο ταραγμένη περίοδο, μέσα στις 414 σελίδες του, ποιανού τα βήματα ακολουθεί; Ποιοι είναι οι βασικοί άξονες του βιβλίου;
Ομολογώ πως η συγγραφή και αυτού του ιστορικού αφηγήματος ήταν και αποτελούσε για μένα ένα βαρύ και ανεκπλήρωτο χρέος. Σας αναφέρω πως αρκετές σελίδες πρωτοείδαν το φως της δημοσιότητας, ελάχιστες μόνο μέρες από τη θυσία του, στον ημερήσιο Τύπο, αλλά και στα κατοπινά χρόνια, ως συνέχειες, στην τοπική εφημερίδα «Επικαιρότητες». Τώρα, μετά από 45 χρόνια, ύστερα από επίπονη εργασία, κυκλοφόρησε ως αυτοτελές βιβλίο. Όπως αναφέρω και στον πρόλογο αυτού του βιβλίου, που αποτελεί ιστορική συνέχεια των δύο προηγούμενων, η ιστορική αφήγηση ακολουθεί τα βήματα του συγγραφέα και λογοτέχνη από την περίοδο της δεκαετίας του 1950 με το πρώτο βιβλίο που φέρει τον τίτλο «Ταραγμένα και παγιδευμένα χρόνια, η περίοδος του 1950 όπως την έζησα», σελ. 430 ( έκδοση 2013). Ακολούθησε το επόμενο αφήγημα: «Στα χρόνια θητείας, η 1^η ΕΣΣΟ της Εθνικής Φρουράς, η πενταετία του 1960 – 65 όπως την έζησα», σελ. 570, για να φτάσουμε αισίως στην έκδοση του νέου ιστορικού πάλι αφηγήματος, που ως τριλογία καλύπτει τα βήματα του μεγαλύτερου μέρους τής μέχρι σήμερα ζωής μου, που είναι η σύγχρονη Ιστορία του τόπου μου όπως την έζησα.  Μένει όμως τελειωμένο και ανέκδοτο ένα άλλο αφήγημα που φέρει τον τίτλο: «Νοσταλγία μιας άλλης ζωής και μιας άλλης πόλης – παιδικά χρόνια», σελ. 620, με βιώματα και μνήμες και διηγήσεις προσώπων, που ανασταίνουν έναν κόσμο του παρελθόντος που πρέπει να εκδοθεί, για να συμπληρωθεί ένα έργο ζωής με σύνολο σελίδων 2.034, μια τετραλογία.

Πόσο εύκολο ήταν να μπείτε σε μια διαδικασία συλλογής υλικού και μαρτυριών για τον αδελφό σας; Ποιες δυσκολίες συναντήσατε σε αυτή την προσπάθεια;
Δεν μου ήταν και τόσο δύσκολο. Όπως παρατηρεί ο αναγνώστης, μετά τον πρόλογο,  τα κεφάλαια χωρίζονται σε τρία μέρη. (α) Στα χρόνια και τα γεγονότα του δολερού διχασμού, (β) Όταν μας ήρθε το μεγάλο προσχεδιασμένο κακό, (γ) Οι μέρες και τα χρόνια του μεγάλου πένθους που ακολούθησαν. Ακολουθεί ο ποιητικός επίλογος και στο τελευταίο μέρος υπάρχουν ιστορικές επιπρόσθετες φωτογραφίες, γιατί αρκετές σελίδες του βιβλίου, όπου περιγράφονται και ιστορούνται γεγονότα, το διανθίζει κατάλληλο φωτογραφικό υλικό. Όσον αφορά τώρα τη διαδικασία συλλογής υλικού και μαρτυριών για τον αδελφό μου, όπως ανάφερα μού ήταν πολύ εύκολο, γιατί τα όσα περιγράφονται στο βιβλίο ήταν, μέχρι και τη μέρα της θυσίας του, προσωπικές μας έντονες αγωνίες και βιώματα. Όχι μόνο του ενός, αλλά και των τριών αδελφών.



 Η αναγνώριση στον νεκροθάλαμο

 Λεμεσός 1974. Ποιες μνήμες έρχονται άμεσα και αβίαστα στο μυαλό σας;
Το μεγάλο κακό δεν μας ήρθε τυχαία. Ουρανοκατέβατο. Μας το έφεραν  λάθη της πολιτικής, κυρίως, ηγεσίας μας και  προπαντός ο δολερός διχασμός. Αλησμόνητη μού παραμένει η είδηση τού τάχα «ελαφρού» τραυματισμού του και, στη συνέχεια, η αναγνώρισή του στον νεκροθάλαμο του νοσοκομείου της πόλης μας, αλλά και τα όσα σοφά μας ανάφερε η μητέρα μας πάνω από τη σορό του, όταν της τον πήραμε νεκρό στο σπίτι. «Τι είχε, παιδιά μου, αν ο Αρχιεπίσκοπός μας παραχωρούσε μια βάση στους Αμερικάνους στο Καρπάσι;  Θα είχαμε σήμερα τούντο μεγάλο κακό στον τόπο μας τζιαι τον αρφόν σας  σκοτωμένον;». Αυτή η ερώτηση της μητέρας μας είναι που με προβληματίζει χρόνια.



Η ιστορική αλήθεια για εκείνη την περίοδο συνεχίζει να αποτελεί ακόμη για την κοινωνία ένα «ποτήριον ζάλης». Προσωπικά, πώς αντικρίζετε τα γεγονότα;
Από την έναρξη του Απελευθερωτικού Αγώνα του 1955- 59 είναι που διαπράχθηκαν τα μεγάλα ιστορικά πολιτικά λάθη και οι παραλείψεις. Η Κύπρος, το λέω και το γράφω ευθαρσώς, δεν αξιώθηκε, όπως η Κρήτη, έναν επιδέξιο και ικανό πολιτικό ηγέτη. Εδώ, επισημαίνω τη μεγάλη αδυναμία μας. Από λάθη της «πολιτικής» ηγεσίας μας, από το 1956, ανοίξαμε τον δρόμο για τον ερχομό της Τουρκίας. Για να αντιληφθεί κάποιος όσα περιγράφω, πρέπει να ανατρέξει και στα τρία εκδομένα ιστορικά αφηγήματά μου. Το μεγάλο όμως μαράζι είναι πως η σημερινή κοινωνία μας δεν διαβάζει, για να θυμηθούμε τον Κώστα Μόντη. Ότι ελάχιστοι μας διαβάζουν.

Πώς διαχειριστήκατε το συναισθηματικό κομμάτι και πώς αυτό επιδρά –αν επιδρά-στην αφήγηση των γεγονότων;
Καίρια η ερώτηση. Να μην ξεχνάτε πως, προτού ασχοληθώ συστηματικά με την πεζογραφία, η πρώτη μου αγάπη υπήρξε η ποίηση. Να μην ξεχνάτε ότι με τη δημοσίευση των 16 ποιημάτων που έγραψα στις 22 Ιουλίου 1974, δύο μόνο μέρες μετά τη θυσία και την κηδεία του αδελφού μου, στην εβδομαδιαία στήλη του ο Άντης Περνάρης έγραψε πως  όλα γράφτηκαν πάνω στο φέρετρο του αδελφού μου. Αυτό το έντονο συναίσθημα επικράτησε σε πολλά από τα ποιήματά μου, αλλά και στο  βιβλίο μου. Έτσι, όσα δεν μπόρεσα να τα πω με την ποίηση, τα συμπλήρωσα με την πεζογραφία.

Ποια είναι τα μηνύματα που προσλαμβάνει ο αναγνώστης του βιβλίου σας;
Αφού ζήσει μαζί με τον συγγραφέα τα πικρά γεγονότα, αφού δρασκελίσει μαζί του πάνω από τόσους νεκρούς, τσίτσιδους, όπως τους γέννησε η μάνα τους, για να βρει και ν’ αναγνωρίσει στο βάθος τον αδελφό του, δακρύζει, συμπάσχει στην ανείπωτη συμφορά και στο απερίγραπτο δράμα και συγκινημένος δακρύζει ή τον πιάνει θυμός. Αρκετοί διακόπτουν την ανάγνωση για να επικοινωνήσουν μαζί μου. Να επαινέσουν και να μακαρίσουν τους δύο γονείς μας που, μετά τον θάνατο του παιδιού τους, έζησαν το απερίγραπτο δικό τους βουβό δράμα.

«Ο φανατισμός, η σύγχυση και οι έντονες εμμονές, υπάρχουν σε ορισμένους που δεν έχουν τη δύναμη ή την ταπείνωση να δουν κατάματα την ιστορική αλήθεια»

Πόσο έχει αλλάξει ο Κύπριος έκτοτε; Θεωρείτε ότι ο φανατισμός, η σύγχυση, και οι εμμονές έχουν παρέλθει; Μπορούμε σήμερα να δουλέψουμε και να χτίσουμε το μέλλον με βάση τις ρεαλιστικές εικόνες; Είναι εφικτό;
Από ό,τι έχω αντιληφθεί, πάρα πολλοί συμπατριώτες μας έχουν, κατόπιν εορτής, αντιληφθεί από πού και από ποιους ακριβώς μας ήρθε το μεγάλο κακό. Ωστόσο, ο φανατισμός, η σύγχυση και οι έντονες εμμονές, σε ορισμένους που δεν έχουν τη δύναμη ή την ταπείνωση να δουν κατάματα την ιστορική αλήθεια, υπάρχουν. Αυτό περιγράφεται σε αρκετές σελίδες σε μερικά από τα κεφάλαια του βιβλίου.

Να ανοίξει ο Φάκελος της Κύπρου

Κάθε Ιούλιο και Αύγουστο, αφιερώματα και συζητήσεις ξυπνάνε μνήμες σε όσους έζησαν εκείνα τα χρόνια, αφήνοντας όμως και αδιάφορους πολλούς, ειδικότερα νέα άτομα, που ενίοτε συνδέουν την αδιαφορία τους και με τον τρόπο που διδάσκεται η Ιστορία στα σχολεία. Ως συγγραφέας, ποια είναι η δική σας εκτίμηση αλλά και πρόταση;
Με αυτή την ερώτηση ανοίγετε ένα τεράστιο θέμα. Η εκπεφρασμένη μου άποψή ήταν και είναι ότι ο Φάκελος της Κύπρου θα έπρεπε να ανοίξει, όχι από το 1974 αλλά από τις αρχές της δεκαετίας του 1950. Τότε και μόνο τότε θα γνωρίσουμε όλη την πραγματική ιστορική αλήθεια.

Κλείνοντας, ποια είναι η επόμενή σας συγγραφική απόπειρα;
Είναι η έκδοση του ανέκδοτου αφηγήματός μου, η συμπλήρωση δηλαδή της τετραλογίας και η επιστροφή μου στην ποίηση που ποτέ μου δεν απαρνήθηκα, αφού μένουν στο συρτάρι ανέκδοτες δύο ποιητικές συλλογές μου.