Σύγκρουση για εισαγωγή αερίου - LNG η κυβέρνηση, αγωγό η Energean

Νομικός πόλεμος, με πολιτικές και οικονομικές διαστάσεις, είναι πιθανόν να ξεσπάσει το επόμενο διάστημα μεταξύ της κυβέρνησης και της ελληνικής εταιρείας Energean, με αφορμή την απόφαση -την περασμένη Τετάρτη- του Υπουργικού Συμβουλίου να θεσπίσει συγκεκριμένες παρεκκλίσεις από τον νόμο περί ρύθμισης της αγοράς φυσικού αερίου κατά τρόπο ώστε να κηρυχθεί σε μερικά χρόνια αναδυόμενη (και κατ’ ουσίαν κλειστή στον ανταγωνισμό) η αγορά φυσικού αερίου και να αποκτήσει μονοπώλιο στην εισαγωγή αερίου, για περίοδο μέχρι 10 χρόνων, η Δημόσια Επιχείρηση Φυσικού Αερίου (ΔΕΦΑ).

Αιτία για τον πόλεμο που μαίνεται στο παρασκήνιο είναι η απόφαση της κυβέρνησης να εισάγει υγροποιημένο φυσικό αέριο με τη χρήση κρατικών υποδομών που θα ανεγερθούν στο Βασιλικό (ήδη «τρέχει» διαγωνισμός) με κόστος περίπου 300 εκατ. ευρώ (συν 200 εκατ. κόστος διαχείρισης για 20 χρόνια) και η απροθυμία της κυβέρνησης, όπως εκτιμούν στελέχη της Energean, να μελετήσει δική τους πρόταση που προβλέπει μεταφορά φυσικού αερίου (σε φυσική μορφή) μέσω αγωγού από κοιτάσματα που εκμεταλλεύεται η ελληνική εταιρεία στην ΑΟΖ του Ισραήλ, σε τιμή που κατά την εταιρεία θα είναι σημαντικά χαμηλότερη από την τιμή που μπορεί να εξασφαλίσει η ΔΕΦΑ για το υγροποιημένο αέριο. Η πρόταση της Energean δεν προβλέπει κανένα κεφαλαιουχικό κόστος για το κράτος. Επιπλέον, οι της εταιρείας υποστηρίζουν ότι θα μπορούσε το κράτος να αξιοποιήσει και τις δύο λύσεις, δηλαδή και τις υποδομές επαναεριοποίησης υγροποιημένου αερίου και την πρότασή της για μεταφορά αερίου με αγωγό από το Ισραήλ, ώστε να υπάρχει ασφάλεια εφοδιασμού, με τον ίδιο τρόπο που μεριμνούν πολλές άλλες χώρες.

Θυμίζουμε ότι η προοπτική συμβίωσης υποδομών αποϋγροποίησης και ενός αγωγού (από κυπριακά κοιτάσματα) περιλαμβανόταν στην πρόταση της ΡΑΕΚ προς το Υπουργείο Ενέργειας το 2016, βάσει της οποίας προωθήθηκαν οι αποφάσεις για ανέγερση κρατικών υποδομών επεξεργασίας φυσικού αερίου στο Βασιλικό. Η κυβέρνηση θεωρεί ύψιστης σημασίας την απόκτηση κρατικών υποδομών επαναεριοποίησης φυσικού αερίου και θεωρεί ότι αν επιτρέψει την εισαγωγή αερίου μέσω αγωγού από το Ισραήλ δεν θα μπορέσει να αποκτήσει τις υποδομές, ούτε να εισαγάγει υγροποιημένο αέριο και θα εξαρτηθεί για σειρά ετών από το αέριο της Energean. Eίναι πρόθυμη να συζητήσει τη λύση που προτείνει η εταιρεία εφόσον λάβει προσφορές από τον εν εξελίξει διαγωνισμό και διαφανεί κατά πόσο μπορεί να προχωρήσει με τους σχεδιασμούς της.

Η πρόταση

Οι πληροφορίες μας αναφέρουν ότι για την πρόταση της Energean ενημερώθηκε την περασμένη Τρίτη ο υπουργός Ενέργειας Γιώργος Λακκοτρύπης από αντιπροσωπεία της εταιρείας. Ακολούθησε ενημέρωση, από την ίδια αντιπροσωπεία, του διοικητικού συμβουλίου και της διεύθυνσης της ΑΗΚ, ως του δυνητικά μεγαλύτερου πελάτη της Energean στην Κύπρο. Την Πέμπτη η εταιρεία ενημέρωσε για την πρότασή της το ΕΤΕΚ και χθες την ηγεσία της ΟΕΒ, καθώς ενδεχόμενη εισαγωγή φθηνού φυσικού αερίου θα φέρει μείωση της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος και θα ευεργετήσει τη βιομηχανία και ευρύτερα την οικονομία της χώρας.

Η πρόταση προβλέπει μεταφορά στην Κύπρο, το φθινόπωρο του 2021, φυσικού αερίου από τα επιβεβαιωμένα κοιτάσματα Καρίς και Τανίν στην ισραηλινή ΑΟΖ, συνολικής δυναμικότητας 2,2 τρισεκατομμυρίων κυβικών ποδών (tcf). Πολύ πρόσφατα η Energean ανακοίνωσε την ανακάλυψη κοιτάσματος και στο Βόρειο Καρίς, με απόθεμα 1-1,5 tcf. Το αέριο θα τυγχάνει επεξεργασίας σε ιδιόκτητη πλωτή μονάδα (FPSO) κοντά στα κοιτάσματα και ένα μεγάλο μέρος του θα καταλήγει μέσω αγωγών στο Ισραήλ για τοπική χρήση και ένα μικρό μέρος η εταιρεία φιλοδοξεί να το μεταφέρει με αγωγό, μήκους περίπου 215 χιλιομέτρων, στο Βασιλικό για χρήση από τοπικούς παραγωγούς ηλεκτρισμού ή και άλλους χρήστες μελλοντικά. Η εταιρεία, μέσω του συγκεκριμένου αγωγού, που υπολογίζεται να κοστίσει περίπου 310 εκατ. δολάρια, δύναται να μεταφέρει στην Κύπρο μέχρι 1,3 bcm φυσικού αερίου, ποσότητα που υπερκαλύπτει τις συνολικές ανάγκες ηλεκτροπαραγωγής.

Αν και δημοσίως δεν λέχθηκε κάτι από την εταιρεία, πληροφορούμαστε ότι προσδιορίζει κοντά στα 6 με 7 δολάρια ανά mbtu την τιμή που μπορεί να προσφέρει το αέριο για τις ανάγκες στην Κύπρο, περιλαμβανομένου του κόστους του αγωγού. Κύπριοι παράγοντες του τομέα της ενέργειας εκτιμούν ότι μια τέτοια τιμή θα μπορούσε να εξασφαλίσει μείωση στην τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος. Οι της εταιρείας υποστηρίζουν ότι οι διαδικασίες της ΔΕΦΑ για εισαγωγή υγροποιημένου φυσικού αερίου (δημοσιεύθηκε την Τετάρτη πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος) δύσκολα θα δώσουν τιμή κάτω από 10 δολάρια ανά mbtu. Η κυβέρνηση συνιστά υπομονή μέχρι την κατάθεση των προσφορών.

«Αφήστε ανοικτή την αγορά αερίου»

Όπως προαναφέραμε, την Τετάρτη το Υπουργικό αποφάσισε να θεσπίσει παρέκκλιση από την εφαρμογή των άρθρων 18(2)(α) και (β), 24 (1), 24(2)(α) και (β), 30, 33 και 35 του νόμου για τη ρύθμιση της αγοράς φυσικού αερίου. Πρόκειται για πολύ σημαντική απόφαση, που καθιστά μονοπώλιο τη ΔΕΦΑ στην εισαγωγή αερίου, με προεκτάσεις σε βάθος χρόνου. Η παρέκκλιση θα ισχύει για όσο διάστημα θα ισχύει η αναδυόμενη αγορά ή μέχρι τη λήψη απόφασης τερματισμού των παρεκκλίσεων από το Υπουργικό Συμβούλιο. Η παρέκκλιση επιτρέπεται από το άρθρο 44(2)(α) του ίδιου νόμου αλλά και από τη σχετική Οδηγία, που επιτρέπει ονομαστικά στην Κύπρο να κλείσει την αγορά φυσικού αερίου στα πρώτα της στάδια, για περίοδο μέχρι 10 χρόνια. Την ίδια ευχέρεια είχαν και αξιοποίησαν σχεδόν όλες οι χώρες όταν πρωτοδημιούργησαν αγορά αερίου, ώστε να διασφαλίσουν την απόσβεση των πολύ δαπανηρών επενδύσεων. Η κυβέρνηση, όπως και η ΡΑΕΚ, θέλουν το μονοπώλιο της ΔΕΦΑ και για έναν πρόσθετο λόγο: Η ΔΕΦΑ, ως αποκλειστικός εισαγωγέας φυσικού αερίου, θα υποχρεούται από τον νόμο να πωλεί το φυσικό αέριο στους ενδιαφερόμενους αγοραστές (σε πρώτη φάση στους παραγωγούς ηλεκτρισμού) στην ίδια τιμή, κάτι που διευκολύνει τους ιδιώτες -μικρούς- παραγωγούς να ανταγωνιστούν την ΑΗΚ. Σε συνθήκες ελεύθερης αγοράς, θεωρείται δεδομένο ότι ο μεγαλύτερος καταναλωτής (ΑΗΚ) θα εξασφαλίζει την καλύτερη τιμή, συνεπώς θα έχει πλεονέκτημα έναντι των ανταγωνιστών.

Διαφωνεί η Energean

Η Energean διαφωνεί έντονα με την προοπτική να κλείσει η αγορά αερίου στον ανταγωνισμό. Ήδη δημοσιεύσαμε κάποιες θέσεις που κατέθεσε στη ΡΑΕΚ στο πλαίσιο σχετικής διαβούλευσης. Η εταιρεία έχει ήδη έρθει σε επαφή με δύο ιδιωτικές εταιρείες που αδειοδοτήθηκαν για μονάδες ηλεκτροπαραγωγής στο Βασιλικό (PEC - Κυριάκος Χρυσοχός) και στη Μονή (Lyssarea - Ευθύβουλος Παρασκευαΐδης), οι οποίες φέρονται να βλέπουν με θετικό μάτι την πρόταση της Energean για αέριο από το Ισραήλ. Μάλιστα, η ελληνική εταιρεία υποστηρίζει ότι σε συνθήκες ελεύθερης αγοράς ο αγωγός που θέλει να ποντίσει μεταξύ Ισραήλ και Κύπρου είναι βιώσιμος ακόμα και αν η ΑΗΚ δεν θελήσει να συνεργαστεί μαζί της, κάτι που αμφισβητούν κυβερνητικές πηγές.

Πληροφορούμαστε ότι η Energean δεν πρόκειται να μείνει άπραγη μπροστά στην απόφαση της κυβέρνησης να κλείσει την αγορά. Θα λάβει νομικά μέτρα και θα φθάσει μέχρι την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για να προσβάλει την απόφαση. Η κυβέρνηση θεωρεί ότι οι πιθανότητες επιτυχίας της είναι πολύ περιορισμένες. Παράλληλα, η εταιρεία θα καταθέσει στη ΡΑΕΚ και σε άλλες αρμόδιες υπηρεσίες αιτήσεις για άδειες εισαγωγής και προμήθειας (διάθεσης) φυσικού αερίου στην εσωτερική αγορά και άδεια πόντισης του αγωγού. Ωστόσο, η απόφαση του Υπουργικού την περασμένη Τετάρτη για «πάγωμα» των άρθρων του νόμου που επιτρέπουν μεταξύ άλλων την αδειοδότηση εταιρειών, στην ουσία δεν επιτρέπουν στη ΡΑΕΚ να δεχθεί αιτήσεις και να χορηγήσει τις άδειες που θα αιτηθεί η Energean, κάτι που θα αποτελέσει τη θρυαλλίδα για την έκρηξη του νομικού πολέμου προς την κυβέρνηση.