Η αλυκή Λάρνακας τότε και σήμερα - Αναγκαία μέτρα προστασίας (Web TV)

Βίντεο, φωτογραφίες: Γιώργος Κωνσταντίνου

Η αλυκή Λάρνακας βρίσκεται στα νοτιοδυτικά της πόλης της Λάρνακας και είναι μια από τις δύο αλυκές που έχουμε στον τόπο μας και ένας από τους πιο σημαντικούς υδροβιότοπους της Κύπρου. Είναι ένα σύμπλεγμα τεσσάρων λιμνών, την μεγάλη αλυκή, την λίμνη Ορφανή, την λίμνη Σορός, την λίμνη Σπύρος και μια μικρή λίμνη που βρίσκεται εντός του αεροδρομίου.

Η αλυκή θεωρείται ως υδροβιότοπος διεθνούς σημασίας και προστατεύεται από τη σύμβαση Ραμσάρ από το 2001, ενώ έχει χαρακτηριστεί ως Ζώνη Ειδικής Προστασίας από το 2005 όπου η αλυκή της Λάρνακας έγινε ο 1081ος υδροβιότοπος διεθνούς σημασίας.

Η κύρια εισροή νερού γίνεται από τη βροχόπτωση και από τη διείσδυση θαλάσσιου νερού υπογείως, καθώς η αλυκή είναι πιο χαμηλά από την στάθμη της θάλασσας. Πρόκειται για αβαθή λίμνη. Νερό σε αυτή υπάρχει από τον Νοέμβριο μέχρι τον Απρίλιο όταν εξατμίζεται αφήνοντας πίσω του το αλάτι με την αλυκή να φαίνεται σαν χιονισμένο τοπίο.

Τους προηγούμενους αιώνες

Παλαιότερα η περιοχή της αλυκής ήταν ενωμένη με την θάλασσα σχηματίζοντας ένα κόλπο που χρησιμοποιείτο τους προηγουμένους αιώνες ως λιμάνι. Έχουν βρεθεί μέσα στην αλυκή αρκετές πέτρινες άγκυρες της ύστερης εποχής του Χαλκού και αυτό αποδεικνύει την ύπαρξη λιμανιού που χρησιμοποιείτο για το εμπόριο κυρίως του χαλκού καθώς και για την μετακίνηση. Επίσης τα απολιθώματα διαφόρων θαλάσσιων ειδών που βρήκαμε περιμετρικά της αλυκής (καβούρια, αχινοί, κοχύλια) είναι είδη που ζουν μόνο σε ανοικτή θάλασσα. Γύρω από την αλυκή βρέθηκαν και πολλοί αρχαίοι οικισμοί.

Σιγά σιγά με το πέρασμα των αιώνων το στόμιο του λιμανιού αποκλείστηκε και το λιμάνι μετατράπηκε σε λιμνοθάλασσα και στην αλυκή που ξέρουμε σήμερα, και απετέλεσε για αιώνες μια σημαντική πηγή άλατος για τους κατοίκους της Κύπρου. Το αλάτι ήταν ένα πολύ σημαντικό εξαγωγικό προϊόν της Κύπρου στην Ενετοκρατία και Τουρκοκρατία. Κατά την Αγγλοκρατία το χρησιμοποιούσαν μόνο για ντόπια κατανάλωση. Η συλλογή του άλατος γινόταν κατά τον μήνα Αύγουστο με εργάτες οι οποίοι γέμιζαν με άλας μεγάλα καλάθια και με την χρήση γαϊδουριών το μετέφεραν στην όχθη της αλυκής και αργότερα με μικρά συρόμενα βαγόνια τοποθετώντας το αλάτι σε σχήμα πυραμίδας. Η εξόρυξη άλατος συνεχίστηκε μέχρι την δεκαετία του 80.

Πάπιες στην αλυκή Λάρνακας.

Χιλιάδες φλαμίνγκο

Η αλυκή της Λάρνακας είναι παγκοσμίως γνωστή για τα χιλιάδες φλαμίνγκο Greater Flamingo (Phoenicopterus roseus) που την επισκέπτονται κατά τους χειμερινούς μήνες προσφέροντας ένα εντυπωσιακό θέαμα. Στην Κύπρο καταφθάνουν σε μεγάλα κοπάδια τον χειμώνα λόγω του ότι στις βόρειες χώρες που ήταν προηγουμένως επικρατεί βαρυχειμωνιά. Τα φλαμίνγκο χρησιμοποιούν κατά χιλιάδες την αλυκή ως σταθμό για ξεκούραση και τροφή και μετά συνεχίζουν το ταξίδι τους προς την Αφρική. Μερικές χιλιάδες όμως μένουν και ξεχειμωνιάζουν εδώ αν βρουν ιδανικές συνθήκες νερού και τροφής. Χιλιάδες άλλα πουλιά επίσης βρίσκουν καταφύγιο στην αλυκή όπως πάπιες, χήνες, γλάροι, γλαρόνια, καλαμοκάνες, πελλοκατερίνες και πολλά άλλα παρυδάτια πουλιά που προστατεύονται από διεθνείς νομοθεσίες.

Κύρια τροφή των φλαμίνγκο άλλα και των άλλων υδρόβιων πουλιών αποτελούν τα 2 είδη γαρίδας που ζουν και αναπαράγονται στις αλυκές, την Αρτέμια (Artemia salina) και την Brachianella spinosa. Η Αρτέμια αναπαράγεται στην μεγάλη αλυκή που έχει και την μεγαλύτερη αλμυρότητα, ενώ η Brachianella spinosa αναπαράγεται στις άλλες λίμνες με την λιγότερη αλμυρότητα.

Η Αρτέμια εκκολάπτεται μετά την πρώτη εισροή νερού στην αλυκή από την βροχόπτωση κατά τους μήνες Νοέμβριο η Δεκέμβριο και τρέφεται με ένα μονοκύτταρο είδος φυκιού. Όταν στην αλυκή αρχίζει το νερό να λιγοστεύει λόγω εξάτμισης η αλμυρότητα του νερού αυξάνεται και οι γαρίδες αρχίζουν να γεννούν τα αυγά τους. Τα αυγά είναι πολύ ανθεκτικά και επιβιώνουν μέσα στο αλάτι καθώς και τις υψηλές θερμοκρασίες του καλοκαιριού όταν η αλυκή αποξηραθεί. Παραμένουν εκεί περιμένοντας την πρώτη εισροή νερού για να εκκολαφθούν. Το καλοκαίρι που η λίμνη είναι αποξηραμένη μπορούμε να δούμε περιμετρικά της λίμνης κάτι που μοιάζει με ροζ δαντέλλα. Πρόκειται για τα αυγά της Αρτέμιας που τσαλαπατά και καταστρέφει ο κόσμος που περπατά ανεξέλεγκτα περιμετρικά της αλυκής. Πρόκειται για ένα πολύ λεπτό οικοσύστημα που όταν διαταραχθεί θα έχει καταστροφικά αποτελέσματα στην τροφική αλυσίδα.

Το λεπτό οικοσύστημα

Οι κίνδυνοι που μπορούν να επηρεάσουν αυτό το λεπτό οικοσύστημα είναι πολλοί. Τα λιπάσματα που χρησιμοποιούν οι γεωργοί στα γειτονικά χωράφια μπορούν να μεταφερθούν μέσω όμβριων υδάτων στην λίμνη μολύνοντας την ευάλωτη της πανίδα. Τοξικά σκουπίδια μπορεί να πεταχτούν από ασυνείδητους μέσα στους χείμαρρους που τροφοδοτούν την αλυκή με νερό.

Παλιά λειτουργούσε σκοπευτήριο μέσα στην αλυκή και μόλυνε την λίμνη με μόλυβδο από τα σκάγια, με αποτέλεσμα το θάνατο αρκετών φλαμίνγκο. Επίσης σε μερικά σημεία της αλυκής επιτρεπόταν το κυνήγι. Όλα αυτά τώρα ευτυχώς έχουν διορθωθεί αλλά υπάρχουν πολλά ακόμα που πρέπει να γίνουν.

Ένα από τα πολλά προβλήματα είναι η μεγάλη ενόχληση που δέχονται τα πουλιά καθώς ο κόσμος πηγαίνει κατά χιλιάδες να δει τα φλαμίνγκο, πολλοί χωρίς να το θέλουν λόγω άγνοιας, προσπαθούν να βγάλουν μια καλή, κοντινή φωτογραφία, μπαίνουν ακόμα και μέσα στο νερό ή πετούν τα γνωστά τηλεκατευθυνόμενα ελικόπτερα με κάμερα (Drones) με αποτέλεσμα να πανικοβάλλουν τα πουλιά. Τα φλαμίνγκο τρέφονται συνήθως στις όχθες της αλυκής διότι οι πολλές γαρίδες βρίσκονται εκεί, παρενοχλώντας τα πουλιά τα αναγκάζουν να πάνε στο κέντρο της λίμνης με αποτέλεσμα να μην μπορούν να τραφούν. Πολλοί παίρνουν βόλτα τους σκύλους τους και τους αφήνουν να μπαίνουν μέσα στο νερό τρομάζοντας τα πουλιά.

Η περιοχή του τεμένους της Χαλά Σουλτάν

Ο κόσμος, δεν φταίει διότι πάντα υπάρχουν αυτοί που ενθουσιάζονται και θέλουν να πάνε πιο κοντά να δουν τα πουλιά, και αυτό θα γίνεται πάντα. Οι αρμόδιες υπηρεσίες πρέπει να αναλάβουν τις ευθύνες τους και να τοποθετήσουν παντού ενημερωτικές πινακίδες και να περιφράξουν την αλυκή. Ναι, είναι πολύ μεγάλη έκταση και το έργο πολυδάπανο, μπορεί όμως να γίνει μέσω ευρωπαϊκών προγραμμάτων LIFE όπως έγινε και με την λίμνη της Ορόκλινης. Να κατασκευαστούν μερικές νησίδες μέσα στην αλυκή για σκοπούς ξεκούρασης και ασφαλή αναπαραγωγή διαφόρων ειδών πουλιών που φωλιάζουν εκεί. Επίσης δημιουργία δασυλλίων περιμετρικά της αλυκής.

Η περιοχή του τεμένους της Χαλά Σουλτάν που συνορεύει με την αλυκή έχει γεμίσει από αμέτρητους αδέσποτους γάτους καθώς όποιος δεν θέλει τον γάτο του τον ξεφορτώνεται εκεί, με αποτέλεσμα αυτοί οι γάτοι να καταστρέφουν τις φωλιές των πουλιών που φωλιάζουν στις όχθες της αλυκής αλλά και την πανίδα της ευρύτερης περιοχής.

Εκατοντάδες είναι οι ξένοι και ντόπιοι παρατηρητές πτηνών που επισκέπτονται την αλυκή και θα έπρεπε να γίνουν μερικά παρατηρητήρια πτηνών για να τους εξυπηρετούμε. Υπάρχει ένα παρατηρητήριο πτηνών αλλά όχι στο σωστό μέρος. Αυτού του είδους τουρισμός έχει αρχίσει να αυξάνεται στην Κύπρο και δεν πρέπει να τον αγνοούμε.

Η αλυκή λάρνακας αποτελεί μια από τις φυσικές κληρονομίες μας και είμαστε υπόχρεοι να την προστατεύσουμε ως κόρην οφθαλμού συμβάλλοντας έτσι στην διατήρηση της άγριας ζωής στον πλανήτη μας.

Μετά τις τελευταίες βροχές η αλυκή έπιασε αρκετό νερό και τα πρώτα φλαμίνγκο έφτασαν και αναμένονται και άλλα μέχρι τον Ιανουάριο. Μπορούμε να τα δούμε χωρίς να κατεβαίνουμε από το αυτοκίνητο, μιας και ο δρόμος είναι δίπλα από την αλυκή. Ας τα απολαύσουμε και φέτος δείχνοντας περισσότερο σεβασμό προς αυτά τα υπέροχα πουλιά.

Η πόλη της Λάρνακας και η αντανάκλασή της στην αλυκή.