Ώρα να ξανασκεφτούμε το ΝΑΤΟ; - Κάποιοι θέλουν να ξανανοίξει η συζήτηση για Ένταξη έναντι Εγγυήσεων

Στο πλαίσιο της ασφάλειας, της ειρήνης και της διασφάλισης της σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο όπου τα νερά δεν σταματούν ποτέ να κοχλάζουν -λόγω Τουρκίας, Ελλάδας, Κύπρου, Ισραήλ, Λιβάνου, Παλαιστινίων, αλλά και Αιγύπτου, Λιβύης- σε διάφορους δυτικούς κύκλους και κέντρα λήψης αποφάσεων της Δύσης έχει ξαναζωηρέψει η συζήτηση για τον ρόλο του ΝΑΤΟ σε σχέση με μια γενική διευθέτηση των ανοικτών ζητημάτων - πληγών της περιοχής μας. Σε αυτή τη συζήτηση εντάσσεται και το θέμα της Κύπρου, το αδιέξοδο στο οποίο βρίσκεται το Κυπριακό, και το κατά πόσον θα μπορούσε η πτυχή των εγγυήσεων να αντικατασταθεί με ένταξη του νησιού στην Ατλαντική Συμμαχία / κάτω από εγγυητική ομπρέλα του ΝΑΤΟ ή μιας ευρωνατοϊκής συμφωνίας.

Αλληλοκατανόηση

Σύμφωνα με ανώτατη διπλωματική πηγή, το θέμα έχει παρεισφρήσει πολλές φορές στις συζητήσεις για το Κυπριακό, αλλά το τελευταίο διάστημα φαίνεται να υπάρχει μια αλληλοκατανόηση μεταξύ ΝΑΤΟϊκών συμμάχων για τον ρόλο που θα μπορούσε να διαδραματίσει η Συμμαχία στο Κυπριακό και γενικά στην Ανατολική Μεσόγειο. Διαφαίνεται επίσης, σύμφωνα με την ίδια πηγή, ότι η Τουρκία βλέπει με θετικό μάτι μια τέτοια συζήτηση, στο πλαίσιο της προσπάθειάς της να ανακτήσει τη χαμένη αξιοπιστία της ανάμεσα στους συμμάχους της στο ΝΑΤΟ αλλά και στους ευρωπαϊκούς κύκλους, μετά τα παιγνίδια της με τον Πούτιν, την αγορά των S-400 κ.λπ. Υπενθυμίζεται ότι όταν ήταν υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας ο Νίκος Κοτζιάς, σε συνάντηση των τριών ΥΠΕΞ των εγγυητριών δυνάμεων της Κυπριακής Δημοκρατίας, στη Νέα Υόρκη, στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης, πρότεινε η Κύπρος ενταχθεί στο ΝΑΤΟ με ταυτόχρονη κατάργηση των εγγυήσεων. Σε αυτή την πρόταση είχε αντιδράσει έντονα ο Τούρκος ΥΠΕΞ Μεβλούτ Τσαβούσογλου, λέγοντας ότι δεν θα δεχθεί ποτέ κάτι τέτοιο η Ρωσία και η χώρα του δεν μπορούσε να πάει κόντρα στη Μόσχα.

Έγγραφο του ΝΑΤΟ

Πάντως, σε διαβαθμισμένο έγγραφο (που κατέχει ο «Πολίτης») ημερομηνίας 14 Ιουνίου 2021,που κυκλοφόρησε μόνο ανάμεσα στα κράτη μέλη του ΝΑΤΟ, κατά τη Σύνοδο της Συμμαχίας στις Βρυξέλλες, με τίτλο «ΝΑΤΟ 2030 – Μια Διατλαντική Ατζέντα για το Μέλλον», γινόταν αναφορά στις αποφάσεις του ΝΑΤΟ 2030, όπως αυτές εγκρίθηκαν από το Συμβούλιο και θα καλούνταν στη συνέχεια (την ίδια μέρα) οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων να εγκρίνουν στη σύνοδό τους. Στο εν λόγω έγγραφο -που σύμφωνα με διπλωματική πηγή είχαν μεγάλη συμβολή στην ετοιμασία του η Ελλάδα και η Τουρκία (η Ελλάδα είναι 100% εξαρτώμενη αμυντικά από τις ΗΠΑ και η Τουρκία θέλει να ανακτήσει την αξιοπιστία της έναντι των Δυτικών και να δηλώσει ξανά παρούσα στη Δύση και τη Μεσόγειο ως περιφερειακή δύναμη)- γίνεται μια αναδρομή στην ιστορία του ΝΑΤΟ με αναφορές όπως ότι αυτός ο οργανισμός «διευκόλυνε την εξάπλωση της ελευθερίας και της δημοκρατίας σε όλη την Ευρώπη», ενίσχυσε τη συλλογική του άμυνα «συμπεριλαμβανομένης της ανταπόκρισης στις επιθετικές ενέργειες της Ρωσίας», αύξησε τη συνεισφορά του στην «καταπολέμηση της τρομοκρατίας σε όλες τις μορφές και εκδηλώσεις της, έλαβε σημαντικά βήματα για την αντιμετώπιση αναδυόμενων προκλήσεων, όπως υβριδικές απειλές και απειλές στους τομείς του κυβερνοχώρου και του διαστήματος, και ενέτεινε τις προσπάθειες για την προώθηση της ανθρώπινης ασφάλειας» κ.λπ. Μεταξύ άλλων, τονίζεται ότι η πόρτα του ΝΑΤΟ «παραμένει ανοιχτή με την αποδοχή νέων μελών στην υπερατλαντική μας οικογένεια» και σημειώνεται ότι «για να παραμείνει επιτυχής και να διασφαλίσει την ασφάλεια στην ευρωατλαντική περιοχή, το ΝΑΤΟ πρέπει να συνεχίσει να προσαρμόζεται στην αντιμετώπιση των υπαρχουσών και νέων απειλών και προκλήσεων ασφαλείας από όλες τις στρατηγικές κατευθύνσεις, σε προοπτική 360 μοιρών», γι' αυτό και «κοιτώντας το 2030, το ΝΑΤΟ πρέπει να προετοιμαστεί για έναν κόσμο αυξανόμενου γεωπολιτικού και συστημικού ανταγωνισμού». Σημειώνεται ακόμα στο ίδιο έγγραφο ότι η Συμμαχία θα «συνεχίσει να διερευνά επιλογές για περαιτέρω ενίσχυση της συνεργασίας σε όλες τις πτυχές της εταιρικής σχέσης ΝΑΤΟ - ΕΕ». Επιπλέον, επισημαίνεται το ενδιαφέρον για την επιβεβαίωση της σημασίας της πολιτικής της ανοιχτής πόρτας και της ενίσχυσης των προσπαθειών με υποψήφιες -για ένταξη στο ΝΑΤΟ- χώρες. Ακόμη, αναφέρεται ότι «η σύγκρουση, άλλες εξελίξεις στην ασφάλεια και η διεισδυτική αστάθεια στη γειτονιά του ΝΑΤΟ υπονομεύουν άμεσα την ασφάλεια των Συμμάχων», γι' αυτό και θα ενισχυθεί η ικανότητα της Συμμαχίας «να παρέχει, κατόπιν αιτήματος, εκπαίδευση και υποστήριξη ικανότητας, με βάση μια προσέγγιση βάσει ενδιαφέροντος». Δίνει, δε, ιδιαίτερη σημασία στην ενδυνάμωση του διαλόγου και στην πρακτική συνεργασία με υφιστάμενους εταίρους, μεταξύ άλλων με την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Μιλούμε με ΝΑΤΟ

Άλλη διπλωματική πηγή που μίλησε στον «Π» εξηγεί πως η συνεργασία της Κυπριακής Δημοκρατίας με το ΝΑΤΟ είναι μέσα στο πλαίσιο της συνεργασίας ΕΕ - ΝΑΤΟ, αλλά και εκεί και όπου δεν την μπλοκάρει η Τουρκία, η οποία πλέον δυσκολεύεται κάπως να το κάνει, γιατί αυτή η στάση της επηρεάζει γενικότερα τη συνεργασία των δύο οργανισμών. «Τα τελευταία 3-4 χρόνια ξεκινήσαμε να μιλούμε ‘άτυπα’ με το ΝΑΤΟ και μάλιστα πριν δύο χρόνια στο περιθώριο της Διάσκεψης Ασφάλειας του Μονάχου, η αναπληρώτρια γ.γ. του ΝΑΤΟ (Αμερικανίδα διπλωμάτης) ζήτησε και είχε συνάντηση με την Κυπριακή Δημοκρατία. Νομίζω ότι ο βασικός λόγος που πλέον μας μιλούν από το ΝΑΤΟ είναι λόγω ενθάρρυνσης των Αμερικανών. Επί Τραμπ η συνεργασία ΕΕ - ΝΑΤΟ είχε ατονήσει λόγω του τέως Αμερικανού Προέδρου, αλλά από την επομένη της εκλογής Μπάιντεν ξεκίνησε και πάλι η συνεργασία σε πολλούς τομείς και φαίνεται ότι θα συνεχίσει να ενισχύεται ακόμα περισσότερο» πρόσθεσε η ίδια πηγή. Σημειώνεται ότι στην ΕΕ οι Γάλλοι είναι οι πιο διστακτικοί στη συνεργασία ΕΕ - ΝΑΤΟ, με το επιχείρημα ότι η ΕΕ δεν πρέπει να στηρίζεται αποκλειστικά στο ΝΑΤΟ, αλλά να έχει στρατηγική αυτονομία. Η γαλλική γραμμή πέρασε μέσα στην ΕΕ λόγω Τραμπ και Brexit. «Τώρα με Μπάιντεν είναι πιο δύσκολο να κρατηθεί ισχυρή η θέση των Γάλλων, γιατί οι Αμερικανοί έχουν την προσέγγιση ότι ο δυτικός κόσμος πρέπει να είναι ενωμένος, λόγω των κοινών απειλών κ.λπ. Πολύ σύντομα, στο άμεσο μέλλον θα διαφανεί πώς θα εξελιχθεί αυτή η σχέση και ποια άποψη θα επικρατήσει» συμπλήρωσε.

Έμμεση συνεργασία

Ως γνωστόν, στην ΕΕ δεν είναι μόνο η Κύπρος που δεν είναι κράτος μέλος του ΝΑΤΟ (αλλά και οι Μάλτα, Ιρλανδία, Σουηδία, Φινλανδία, Αυστρία). «Είναι σημαντικό ότι η ΕΕ έθεσε όρο στο ΝΑΤΟ, τον οποίο έκανε αποδεκτό, ότι από τη συνεργασία ΕΕ - ΝΑΤΟ δεν πρέπει να αποκλείονται τα κράτη μέλη της ΕΕ που δεν είναι κράτη μέλη του ΝΑΤΟ. Μια άλλη σημαντική διάσταση είναι ότι τα πρώην κομουνιστικά κράτη που είναι τώρα κράτη μέλη της ΕΕ δεν είναι υπέρ της στρατηγικής αυτονομίας της ΕΕ, γιατί υποστηρίζουν ότι δεν χρειάζεται αφού έχουμε το ΝΑΤΟ - αυτό κάποτε φέρνει συγκρούσεις» ανέφερε η ίδια διπλωματική πηγή, επισημαίνοντας παράλληλα και το εξής: «Η Τουρκία εθεωρείτο από τα πιο σημαντικά κράτη μέλη του ΝΑΤΟ, λόγω και των τεράστιων κονδυλίων που ξοδεύει για την άμυνά της. Η ανάπτυξη όμως στρατιωτικών σχέσεων με τη Ρωσία και η αγορά των S-400 δημιούργησαν μια αρνητική εικόνα της Τουρκία στο ΝΑΤΟ, η οποία πλέον θεωρείται μη αξιόπιστος εταίρος». Πάντως, και σε αυτό το θέμα, φαίνεται η Κυπριακή Δημοκρατία να πατάει σε... δυο βάρκες: Από τη μια δεν μπλοκάρει τη συνεργασία ΕΕ - ΝΑΤΟ, από την άλλη όμως υποστηρίζει τους Γάλλους για ανάγκη στρατηγικής αυτονομίας της ΕΕ. Πηγή από το Υπουργείο Άμυνας ανέφερε στον «Π» ότι το γενικό πλαίσιο είναι ότι η Κύπρος δεν συμμετέχει στο ΝΑΤΟ ούτε σε οποιεσδήποτε διεργασίες γίνονται εντός του ΝΑΤΟ. Όμως, 21 κράτη μέλη της ΕΕ είναι ταυτόχρονα και μέλη του ΝΑΤΟ, ενώ έξι ευρωπαϊκές χώρες -μεταξύ αυτών και η Κύπρος- που δεν ανήκουν στην Ατλαντική Συμμαχία εμπλέκονται έμμεσα και θα εμπλακούν ακόμα πιο πολύ μέσω της ευρωπαϊκής στρατηγικής πυξίδας που κινείται παράλληλα με το ΝΑΤΟ 2030 και αφορά τις συνεργασίες που έχει η ΕΕ, τον τρόπο που λαμβάνει αποφάσεις για διαχείριση κρίσεων, για την ανάπτυξη δυνατοτήτων που πρέπει να έχει για να αντιμετωπίσει τις απειλές και τις προκλήσεις κ.λπ.

Ξέχασε τον Συνεταιρισμό

Αρκετοί θα θυμούνται σίγουρα ότι το βράδυ της εκλογής του στην προεδρία της Δημοκρατίας, το 2013, ο Νίκος Αναστασιάδης ανακοίνωσε ότι θα προχωρήσει άμεσα σε αίτηση για ένταξη στον Συνεταιρισμό για την Ειρήνη (PfP) του ΝΑΤΟ. Στην πορεία το ξανασκέφτηκε και είπε να εξεταστεί / μελετηθεί το πώς μπορεί η Κυπριακή Δημοκρατία να παρακάμψει το βέτο της Τουρκίας, αλλά και το κατά πόσον θα μπορούσε να αλλάξει στάση η Άγκυρα (δεν άλλαζε στην πορεία, δεν άλλαξε τελικά). Ακολούθως ξεκίνησαν οι συνομιλίες για το Κυπριακό και ο Πρόεδρος είπε να περιμένει να δει τι θα γίνει στις διαπραγματεύσεις. Ύστερα, άρχισε η Κυπριακή Δημοκρατία να συμμετέχει στη Συνεργασία ΕΕ - ΝΑΤΟ χωρίς ιδιαίτερους περιορισμούς και η ΕΕ ανακοίνωσε τη Μόνιμη Διαρθρωμένη Συνεργασία (PESCO) για πιο αποτελεσματική ευρωάμυνα, με πρωτοβουλία των Γάλλων, ώστε να ξεκινήσει η στρατηγική αυτονομία της ΕΕ. Με τη συμμετοχή της Κυπριακής Δημοκρατίας σε επτά προγράμματα της PESCO, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας... ξέχασε τον Συνεταιρισμό για την Ειρήνη. Το θέμα είναι κατά πόσον σήμερα ο Πρόεδρος Αναστασιάδης συνειδητοποιεί τον γκρεμό μέσα στον οποίο συνεχίζει να πέφτει η Κύπρος και κατά πόσον θα κάνει κινήσεις που θα ανακόψουν την τελειωτική καταστροφή του τόπου μας. Η πρώτη διπλωματική πηγή που μίλησε στον «Π» επιμένει ότι η Δύση αναμένει από τον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας να αποδείξει ότι θέλει να λύσει το Κυπριακό και ότι είναι έτοιμος να συζητήσει τολμηρές προτάσεις που θα μπορούσαν να σπάσουν το σημερινό αδιέξοδο. «Μία από αυτές ενδεχομένως να τη βρει σύντομα μπροστά του: Κατάργηση των εγγυήσεων έναντι ένταξης στο ΝΑΤΟ», κατέληξε.

kateliadi@politis-news.com