Ναι ή όχι στις τεχνητές γλυκαντικές ουσίες;

Το σωματικό βάρος απασχολεί πλέον τον περισσότερο κόσμο γι’ αυτό κάποιοι επιλέγουν τροφές που περιέχουν λιγότερες θερμίδες και τείνουν να αντικαθιστούν τη ζάχαρη με γλυκαντικές ουσίες.

Οι τεχνητές γλυκαντικές ουσίες είναι χημικές ουσίες, χαμηλές σε θερμίδες ή χωρίς καθόλου θερμίδες, που χρησιμοποιούνται σαν υποκατάστατο της ζάχαρης σε διάφορα ροφήματα και τρόφιμα όπως σε επιδόρπια, αναψυκτικά διαίτης, έτοιμα γεύματα, κέικ, τσίχλες.

Οι τεχνητές γλυκαντικές ουσίες φαίνεται να βοηθούν αποτελεσματικά στην απώλεια βάρους, καθώς ικανοποιούν την ανάγκη για γλυκό χωρίς να περιέχουν καθόλου θερμίδες. Ένα κανονικό αναψυκτικό περιέχει 150 θερμίδες και σχεδόν όλες προέρχονται από τη ζάχαρη. Αντίστοιχα μια σόδα διαίτης του ιδίου μεγέθους δεν περιέχει καθόλου θερμίδες. Τέτοιες επιλογές κάνουν τον καταναλωτή να επιλέγει πολύ πιο εύκολα το ρόφημα ή το τρόφιμο που έχει τις λιγότερες θερμίδες.

Η Αμερικανική Ένωση καρδιάς (AHA) και η Αμερικανική Ένωση Διαβήτη (ADA) δήλωσαν ότι επιτρέπεται η χρήση των τεχνητών γλυκαντικών ουσιών στη θέση της ζάχαρης με στόχο να καταπολεμηθεί η παχυσαρκία, το μεταβολικό σύνδρομο και ο διαβήτης, ασθένειες που μαζί συντείνουν στον κίνδυνο για καρδιαγγειακές παθήσεις.

Λειτουργούν όλες το ίδιο;
Οι πιο διαδεδομένες τεχνητές γλυκαντικές ουσίες είναι η ακεσουλφάμη Κ, η ασπαρτάμη, η σακχαρίνη, η σορβιτόλη, η σουκραλόζη και η στέβια.

Πολύς κόσμος θεωρεί ότι καταναλώνοντας τρόφιμα ή ροφήματα που περιέχουν τεχνητές γλυκαντικές ουσίες, δηλαδή λαμβάνοντας πολύ λιγότερες θερμίδες, μπορεί να αντικαταστήσει τις θερμίδες αυτές από άλλες πηγές (ροφήματα και τρόφιμα υψηλά σε θερμίδες), αντισταθμίζοντας έτσι την απώλεια βάρους. Αυτό συμβαίνει γιατί οι περισσότεροι θέλουν να ξεγελούν τους εαυτούς τους «πίνω σόδα διαίτης οπότε δεν είναι πρόβλημα να φάω και ένα κομμάτι κέικ».

Επίσης, είναι πιθανόν αυτά τα προϊόντα να αλλάζουν τον τρόπο που κάποιος γεύεται το φαγητό. Τα μη θρεπτικά γλυκαντικά είναι πολύ πιο ισχυρά από την επιτραπέζια ζάχαρη και το σιρόπι καλαμποκιού που είναι υψηλό σε φρουκτόζη. Μια ελάχιστη ποσότητα γλυκαντικής ουσίας έχει γλυκιά γεύση, συγκρίσιμη με αρκετά μεγαλύτερη ποσότητα ζάχαρης. Μάλιστα η πιο συχνή χρήση των τεχνητών γλυκαντικών ουσιών μπορεί να δημιουργήσει ανάγκη για πιο σύνθετες γεύσεις. Αυτό σημαίνει ότι οι άνθρωποι που χρησιμοποιούν τακτικά τεχνητά γλυκαντικά μπορεί να αρχίσουν να βρίσκουν τη γεύση γλυκών τροφίμων, όπως φρούτων, λιγότερο έντονη και κάποια τρόφιμα όπως τα λαχανικά άγευστα και καθόλου ελκυστικά.

Με άλλα λόγια, η χρήση των τεχνητών γλυκαντικών ουσιών μπορεί να οδηγήσει στην αποφυγή υγιεινών, χορταστικών και εξαιρετικά θρεπτικών τροφίμων και στην κατανάλωση περισσότερων τεχνητά αρωματισμένων τροφίμων με μικρότερη θρεπτική αξία.

Έρευνες δείχνουν ότι η χρήση γλυκαντικών ουσιών μπορεί να μας εμποδίσει να συνδέουμε τη γλυκύτητα με τη θερμιδική πρόσληψη. Ως αποτέλεσμα, αναζητούμε περισσότερα γλυκά, τείνουμε να επιλέγουμε γλυκά τρόφιμα αντί τρόφιμα που είναι θρεπτικά και έτσι αυξάνεται το σωματικό μας βάρος.

Προσοχή! Η συχνή χρήση τεχνητών γλυκαντικών ουσιών μπορεί να γίνει εθιστική. Έτσι θα αναφέρουμε τις ποσότητες που συστήνονται για την κάθε τεχνητή γλυκαντική ουσία.

Ακεσουλφάμη Κ
Είναι ένα γλυκαντικό χωρίς θερμίδες αλλά 200 φορές πιο γλυκό από τη ζάχαρη. Η αποδεκτή ημερήσια πρόσληψή της είναι 9 mg ανά kg του σωματικού βάρους. Πολλά χαμηλά σε θερμίδες τρόφιμα περιέχουν ακεσουλφάμη Κ όπως τσίχλες, μαρμελάδες, γαλακτοκομικά προϊόντα, κατεψυγμένα επιδόρπια, ποτά και αρτοσκευάσματα. Έρευνες δείχνουν ότι στα επιτρεπόμενα όρια κατανάλωσης δεν είναι τοξική και δεν μπορεί να προκαλέσει γονιδιακή μετάλλαξη.

Ασπαρτάμη
Είναι χαμηλή σε θερμίδες και 200 φορές πιο γλυκιά από τη ζάχαρη. Η ασπαρτάμη χρησιμοποιείται σε εκατοντάδες τρόφιμα όπως δημητριακά, τσίχλες χωρίς ζάχαρη και χαμηλά σε θερμίδες αναψυκτικά. Επίσης, είναι ασφαλής η χρήση της για τον άνθρωπο συμπεριλαμβανομένων εγκύων και παιδιών αλλά χρειάζεται προσοχή σε άτομα με φαινυλκετονουρία καθώς πρέπει να ελέγχουν την πρόσληψη φαινυλαλανίνης και στη διάσπαση της ασπαρτάμης υπάρχει αυτή η ουσία. Έτσι η ετικέτα τροφίμου πάντα πρέπει να ελέγχεται πιο προσεκτικά για αυτή την ομάδα ατόμων. Η αποδεκτή ημερήσια πρόσληψή της είναι 40 mg ανά kg σωματικού βάρους.

Σακχαρίνη
Δεν περιέχει θερμίδες και είναι 300 με 400 φορές πιο γλυκιά από τη ζάχαρη. Βρίσκεται σε πολλά τρόφιμα και τσίχλες. Επίσης, χρησιμοποιείται σε καλλυντικά προϊόντα και υγείας (όπως οδοντόκρεμα, στοματικό διάλυμα και κραγιόν), καθώς και βιταμίνες και φάρμακα. Έρευνες δείχνουν ότι δεν θεωρείται καρκινογόνο για τους ανθρώπους έτσι είναι ασφαλές για τη συνιστώμενη κατανάλωση. Κάποιες ομάδες υγείας υποστηρίζουν ότι τα βρέφη, τα παιδιά και οι έγκυες θα πρέπει να την αποφεύγουν λόγω της πιθανότητας εμφάνισης αλλεργικής αντίδρασης, αν και δεν υπάρχουν στοιχεία που να το υποστηρίζουν. Η αποδεκτή ημερήσια πρόσληψή της είναι 5 mg ανά kg σωματικού βάρους.

Σορβιτόλη
Είναι χαμηλό σε θερμίδες γλυκαντικό που εξάγεται χημικά από τη γλυκόζη. Βρίσκεται σε τρόφιμα χαμηλά σε θερμίδες ή τρόφιμα χωρίς ζάχαρη, καθώς και σε φαρμακευτικά προϊόντα και προϊόντα για την υγεία όπως οδοντόκρεμες και τσίχλες. Η σορβιτόλη έχει μικρότερη επίδραση στα επίπεδα σακχάρου από τη ζάχαρη, γεγονός που μπορεί να ωφελήσει τα άτομα που κινδυνεύουν να αναπτύξουν σακχαρώδη διαβήτη. Επίσης, επειδή βοηθά τα τρόφιμα να διατηρήσουν την υγρασία τους μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν συστατικό στη ζαχαροπλαστική, σε ψημένα προϊόντα και στη σοκολάτα. Η σορβιτόλη εμφανίζεται σε φυσική μορφή σε ορισμένα τρόφιμα, όπως τα μήλα, τα αχλάδια, τα ροδάκινα, τα βερίκοκα και στα αποξηραμένα φρούτα, όπως τα δαμάσκηνα και τις σταφίδες. Η υπερβολική κατανάλωση σορβιτόλης μπορεί να προκαλέσει διάρροια, πρήξιμο και αέρια. Δεν υπάρχει ημερήσια πρόσληψη σορβιτόλης έτσι δεν υπάρχει κίνδυνος για την υγεία σε φυσιολογικά πλαίσια.

Σουκραλόζη
Δεν περιέχει θερμίδες και είναι 650 φορές πιο γλυκιά από τη ζάχαρη. Τρόφιμα που περιέχουν σουκραλόζη είναι χαμηλά σε θερμίδες όπως τα ανθρακούχα ποτά, τσίχλες, μείγματα αρτοποιίας, μπάρες δημητριακών και σάλτσες για σαλάτες. Είναι ασφαλής για κατανάλωση από τον άνθρωπο, δεν είναι επιβλαβής για το ανοσοποιητικό σύστημα, δεν προκαλεί καρκίνο, δεν προκαλεί στειρότητα, δεν θέτει σε κίνδυνο την εγκυμοσύνη ούτε επηρεάζει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα. Επίσης, δεν έχει καμία επίδραση στη φθορά των δοντιών και συνήθως βρίσκεται στα προϊόντα για τη στοματική υγεία και στις τσίχλες. Η αποδεκτή ημερήσια πρόσληψή της είναι 15 mg ανά kg σωματικού βάρους.

Στέβια
Είναι μια πιο φυσική γλυκαντική ουσία που δεν περιέχει θερμίδες και είναι 200 με 300 φορές πιο γλυκιά από τη ζάχαρη. Τα γλυκαντικά με βάση τη στέβια χρησιμοποιούν καθαρισμένα εκχυλίσματα από τα φύλλα του φυτού στέβια, που ονομάζονται γλυκοσίδες στεβιόλης. Οι γλυκοσίδες στεβιόλης εγκρίνονται για χρήση σε αναψυκτικά χωρίς ζάχαρη, ζεστά ροφήματα, μαρμελάδες, αρωματισμένο γάλα και άλλα γαλακτοκομικά προϊόντα, κέικ, επιδόρπια και αλκοόλ. Έρευνες έδειξαν ότι είναι ασφαλής η κατανάλωσή της και δεν είναι καρκινογόνα ή τοξική, ούτε επηρεάζει την εγκυμοσύνη ή τα παιδιά. Η αποδεκτή ημερήσια πρόσληψή της είναι 4 mg ανά kg σωματικού βάρους.

Έτσι, ναι, οι τεχνητές γλυκαντικές ουσίες επιτρέπονται! Φτάνει όμως να μην υπερβαίνουν την επιτρεπόμενη ημερήσια κατανάλωσή τους. Επίσης, τα άτομα με φαινυλκετονουρία θα πρέπει να προσέξουν την ποσότητα φαινυλαλανίνης που καταναλώνουν καθώς βρίσκεται στην ασπαρτάμη.

Νικόλ Πηλείδη
Διατροφολόγος - Kλινική διαιτολόγος (MSc)
nicolepileidi@gmail.com
+357 97838941