Παραδεισιώτη (Δ/ντρια Υπ. Ψυχικής Υγείας) στον «Π»: Επιτακτική ανάγκη η αναβάθμιση του Νοσοκομείου Αθαλάσσας

Για δεκαετίες ολόκληρες οι ψυχικά ασθενείς στοιβάζονται σε ένα νοσοκομείο με τεράστια προβλήματα και το περιστατικό όπου ένα ελικόπτερο πέρασε και έριξε το ταβάνι προκαλώντας ζημιές σε χώρους όπου διαμένουν ασθενείς δείχνει του λόγου το αληθές. Τα προβλήματα του Νοσοκομείου Αθαλάσσας είναι γνωστά εδώ και καιρό και για πρώτη φορά βλέπουμε φως στην άκρη του τούνελ, με τον ΟΚΥπΥ να βάζει μπρος για την ανέγερση του νέου Κέντρου Ψυχικής Υγείας. Πρόκειται για ένα όραμα ετών που παίρνει σιγά-σιγά σάρκα και οστά, αποδεικνύοντας την ανάγκη που υπάρχει για ενίσχυση του τομέα της Ψυχικής Υγείας. Ένας τομέας με πολλά κενά αλλά και δυνατότητες, ο οποίος βρίσκεται στο περιθώριο εδώ και πολλά χρόνια, με τους αρμοδίους να αναλαμβάνουν επιτέλους δράση. Για τις αυξημένες ανάγκες που καταγράφονται την τελευταία τετραετία αλλά και για τις αλλαγές που δρομολογούνται μίλησε στον «Π» η διευθύντρια των Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας του Υπουργείου Υγείας Άννα Παραδεισιώτη, δίνοντας μια εικόνα για τι έπεται όσον αφορά τον τομέα της Ψυχικής Υγείας.

Σε τι αποσκοπεί η ανέγερση του νέου Κέντρου Ψυχικής Υγείας και τι είναι αυτό που δεν υπάρχει στο υφιστάμενο κέντρο το οποίο θα παρέχεται στο νέο;
Ο τομέας της Ψυχικής Υγείας στην Κύπρο είναι βαρύνουσας σημασίας τόσο για τον Οργανισμό Κρατικών Υπηρεσιών Υγείας (ΟΚΥπΥ) όσο και για τους πολίτες που έχουν ανάγκη από τις υπηρεσίες της. Το Νοσοκομείο Αθαλάσσας είναι ένα από τα κτήρια στα οποία φιλοξενούνται ασθενείς με θέματα ψυχικής υγείας και κρίνεται επιτακτική ανάγκη η κατασκευή ενός νέου Κέντρου Ψυχικής Υγείας, δεδομένου ότι το κτήριο χρονολογείται από το 1964. Το νέο νοσοκομείο θα αποτελείται από 156 κλίνες - 17 κλίνες σε κάθε κλινική ως η πρακτική που ακολουθείται και σήμερα, λαμβάνοντας υπ' όψιν την ιδιαιτερότητα των ασθενών. Σε όλες τις κλινικές θα υπάρχουν κυρίως μονόκλινα και δίκλινα δωμάτια νοσηλευόμενων. Επιπλέον, το νοσοκομείο θα έχει θεραπευτικούς, γραφειακούς, βοηθητικούς χώρους όπως και χώρους ανάπαυσης και ψυχαγωγίας των ασθενών, βιβλιοθήκη, κυλικείο, αίθουσα πολλαπλών χρήσεων, αίθουσα σεμιναρίων, βοηθητικούς χώρους, αποθήκη ρούχων, αποθήκη αναλώσιμων, αποδυτήρια, χώρο αθλοπαιδιών όπως επίσης χώρο στάθμευσης πελατών, επισκεπτών και προσωπικού, χώρο εφημερεύοντος ιατρού κ.λπ. Το νέο Κέντρο Ψυχικής Υγείας δεν αφορά αποκλειστικά ενδονοσοκομειακή νοσηλεία η οποία μεταφράζεται σε κλίνες και συνοδούς χώρους. Στον σχεδιασμό έχουν περιληφθεί και δομές εξωτερικών ιατρείων όπως Εξωτερικά Ιατρεία Ενηλίκων, Κέντρο Διατροφικών Διαταραχών Ενηλίκων, Εξωτερικά Ιατρεία Παιδιών και Εφήβων, Κέντρο Ημέρας Παιδιών και Εφήβων, ενώ άλλες δομές των υπηρεσιών μας, στον ίδιο χώρο, θα αναβαθμιστούν όπως είναι το Τμήμα Εργοθεραπείας Ενηλίκων, το Τμήμα Εργοθεραπείας Παιδιών και Εφήβων, το Κέντρο Εξειδικευμένων Ψυχολογικών Αξιολογήσεων Ενηλίκων και Ανηλίκων, το Κέντρο Διατροφικών Διαταραχών Παιδιών και Εφήβων και το Κέντρο Διατροφικών Διαταραχών Ενηλίκων.

Πότε εκτιμάτε ότι θα είναι έτοιμο να φιλοξενήσει τους πρώτους ασθενείς και γιατί χρειάστηκε να περάσουν τόσα χρόνια για να υλοποιηθεί το σχέδιο δημιουργίας του κτηρίου;
Εντός του 2023 αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί η α' φάση ανέγερσης του νέου Κέντρου Ψυχικής Υγείας, η οποία περιλαμβάνει την ανέγερση δύο Κλινικών Οξέων Περιστατικών Ανδρών και Γυναικών αντίστοιχα, δυναμικότητας 17 κλινών η καθεμία, και την ανέγερση του κτηρίου όπου θα στεγάζεται η Θεραπευτική Μονάδα Εξαρτημένων Ατόμων δυναμικότητας 20 κλινών. Στο παρελθόν είχε εγκριθεί η δημιουργία νέου ψυχιατρικού κέντρου η διαδικασία του οποίου όμως ανεστάλη λόγω της οικονομικής κρίσης του 2013. Το σχέδιο δημιουργίας νέας κτηριακής υποδομής επανήλθε με την προεδρική απόφαση του 2016 για ανακαίνιση των υπαρχουσών υποδομών του Νοσοκομείου Αθαλάσσας και την έναρξη των διαδικασιών για δημιουργία ενός νέου Ψυχιατρικού Νοσοκομείου. Τα δύο πρώτα κτήρια του νοσοκομείου ανακαινίστηκαν και παραδόθηκαν για χρήση το 2017. Στη συνέχεια λόγω της παλαιότητας των υπόλοιπων κτηρίων κρίθηκε από τους αρμοδίους του ΤΔΕ μετά από σχετική μελέτη να μην προχωρήσουν στη δεύτερη φάση ανακαίνισης αλλά να τροχιοδρομηθούν διαδικασίες για να κτισθούν νέα, σύγχρονα κτήρια. Συνεπώς, διαφοροποιήθηκαν οι διαδικασίες και ταυτόχρονα τροχιοδρομείτο τόσο η εκπόνηση του σημειώματος έργου της πρώτης φάσης ανέγερσης των δυο Κλινικών Οξέων Περιστατικών και της ΘΕΜΕΑ όσο και το σημείωμα έργου των υπόλοιπων κτηριακών υποδομών του νέου Κέντρου Ψυχικής Υγείας όπως το μετονομάσαμε σε αντικατάσταση των υφιστάμενων υποδομών του Νοσοκομείου Αθαλάσσας. Στη βάση των πιο πάνω, έχει γίνει λεπτομερής σχεδιασμός σύμφωνα με τις σύγχρονες ανάγκες για ποιοτική φροντίδα των συνανθρώπων μας με προβλήματα ψυχικής υγείας. Στις διαδικασίες σχεδιασμού έχουν εμπλακεί εκπρόσωποι όλων των επαγγελματικών ομάδων που εργάζονται στη ΔΥΨΥ, έχουν μελετηθεί παρόμοιες υποδομές στην ΕΕ, λειτουργοί μας έχουν επισκεφτεί κάποιες από αυτές ενώ ταυτόχρονα υπήρχε συνεχής και στενή συνεργασία με το Τμήμα Δημοσίων Έργων οι οποίοι με τους συνεργάτες τους ετοίμασαν το κτηριολογικό πρόγραμμα και τον αντίστοιχο σχεδιασμό για την πρώτη φάση, αλλά και το κτηριολογικό πρόγραμμα για τη δεύτερη φάση, ενώ ταυτόχρονα συνεχίζονται οι διαδικασίες για την εκπόνηση ενός αντίστοιχου Γενικού Χωροταξικού Σχεδίου.

Ανεξάρτητα από την ανέγερση του νέου Κέντρου Ψυχικής Υγείας, ποιοι είναι οι επόμενοι στόχοι του ΟΚΥπΥ στον τομέα της Ψυχικής Υγείας;
Ο ΟΚΥπΥ επιδιώκει διαρκώς την αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών ψυχικής υγείας σε όλους τους συμπολίτες μας και για όλη τη διάρκεια της ζωής τους. Εστιάζουμε την προσοχή μας στην ακόμη μεγαλύτερη ανάπτυξη εξειδικευμένων ποιοτικών υπηρεσιών υγείας και λειτουργικότητας, με σεβασμό προς τους ασθενείς και τις ανάγκες τους και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής τους. Στο πλαίσιο αυτό, οργανώθηκαν και λειτουργούν, κατόπιν εντατικής εκπαίδευσης του προσωπικού από εξειδικευμένες ομάδες επιστημόνων της Αγγλίας και της Ελλάδας, Κέντρα Εξειδικευμένων Αξιολογήσεων Ψυχικής Υγείας σε παγκύπρια βάση, Κέντρο Διατροφικών Διαταραχών Παιδιών και Εφήβων και Κέντρο Διατροφικών Διαταραχών Ενηλίκων. Τροχιοδρομείται επίσης δημιουργία Κέντρου για Παιδιά με Νευροαναπτυξιακές Διαταραχές. Στο πλαίσιο χρηματοδότησης από τον μηχανισμό ΕΟΧ - Νορβηγίας 2014-2021 έχει εγκριθεί και υλοποιείται η πρόταση των Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας για το έργο με τίτλο «Δημιουργία Κέντρου για Παιδιά και Εφήβους με Νευροαναπτυξιακές Διαταραχές» με πλήρη κάλυψη ύψους 680.000 ευρώ. Η διασφάλιση ενός συστήματος υγείας με ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα, με έμφαση στην πρόληψη και με στόχο την ενίσχυση της κοινωνικής προσφοράς μέσα από τη συνεχή αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών με επαγγελματισμό και σεβασμό, ισότιμα προς όλους τους πολίτες είναι για τον ΟΚΥπΥ βασική προτεραιότητα. Δημιουργούμε, επίσης, τις κατάλληλες υποδομές και διαδικασίες που να εξασφαλίζουν την ισότιμη πρόσβαση των πολιτών σε υπηρεσίες υγείας και να διασφαλίζουν ίσα δικαιώματα και μεταχείριση, μακριά από κάθε είδους διακρίσεις. Υιοθετούμε όλες τις σύγχρονες προδιαγραφές θεραπείας, αποκατάστασης και επανένταξης ατόμων με προβλήματα ψυχικής υγείας, με σεβασμό στην αξιοπρέπεια και τα δικαιώματά τους, με βάση τις προδιαγραφές της σύγχρονης ψυχιατρικής νοσηλείας. Υπάρχει, επίσης, η δυνατότητα επέκτασης δραστηριοτήτων και ιδιαίτερα στον τομέα της εκπαίδευσης και των ουσιοεξαρτήσεων.

Αυτή τη στιγμή πόσες είναι οι διαθέσιμες κλίνες για ασθενείς με ψυχικά νοσήματα; Έχει βελτιωθεί η κατάσταση σε σχέση με το πώς ήταν κατά τη διάρκεια του πρώτου κύματος της πανδημίας; Πόσο σημαντικό ήταν για εσάς ακόμη και σε περίοδο lockdown να συνεχίσετε να παρέχετε διά ζώσης υπηρεσίες και ποια ήταν η μεγαλύτερη δυσκολία την οποία κληθήκατε να αντιμετωπίσετε;
Στο Νοσοκομείο Αθαλάσσας λαμβάνονται όλα τα μέτρα προστασίας και εφαρμόζονται λεπτομερές σχέδιο δράσης και ειδικά πρωτόκολλα, τα οποία τακτικά επικαιροποιούνται, ενώ υπάρχει ο αναγκαίος προστατευτικός εξοπλισμός για το προσωπικό και τους ασθενείς. Όλοι οι χρόνιοι ασθενείς έχουν προ πολλού εμβολιαστεί ενώ γίνεται τακτός έλεγχος του προσωπικού βάσει των σχετικών οδηγιών. Στην πρώτη φάση της έξαρσης της πανδημίας δεν παρουσιάστηκε κάποιο θετικό κρούσμα ανάμεσα στους νοσηλευόμενους αν και στη δεύτερη φάση είχαμε αριθμό νοσηλευόμενων και προσωπικού θετικών στην COVID-19. Στο πρώτο lockdown λόγω του αυστηρού εγκλεισμού των πολιτών ανεστάλησαν πολλά κοινοτικά διά ζώσης προγράμματά μας. Αμέσως σχεδιάσαμε και υλοποιήσαμε πρόγραμμα τηλεφροντίδας ψυχικής υγείας των πολιτών που στελεχωνόταν από λειτουργούς ψυχικής υγείας όλων των επαγγελματικών ειδικοτήτων. Μέσω τηλεφωνικών επικοινωνιών και διαδικτυακών συναντήσεων 7 μέρες την εβδομάδα μέχρι και αργά το απόγευμα οι λειτουργοί μας μέσω τηλεφωνικών συνδιαλέξεων και διαδικτυακών συναντήσεων στήριζαν πολίτες από τον γενικό πληθυσμό αλλά και από ευάλωτες ομάδες σε παγκύπρια βάση. Στη δεύτερη φάση προσπαθήσαμε να διατηρήσουμε τις περισσότερές μας υπηρεσίες διαθέσιμες σε διά ζώσης θεραπευτικές παρεμβάσεις, ενώ εντείναμε το πρόγραμμα στήριξης των νοσηλευόμενων με COVID-19 στις αντίστοιχες κλινικές των νοσοκομείων μας, των συγγενών τους και του υγειονομικού προσωπικού. Όσον αφορά τις εισαγωγές ασθενών, όπως είναι ήδη γνωστό, στο Νοσοκομείο Αθαλάσσας υπάρχει αυξητική τάση κατά τα τελευταία τέσσερα έτη με κορύφωση το 2020-2021 λόγω και της πανδημίας, και ο αριθμός των εισαγωγών εξακολουθεί να είναι υψηλός.

Το ζήτημα δεν είναι μόνο το πόσους ασθενείς μπορεί να φιλοξενήσει το κέντρο αλλά και το εάν υπάρχει το απαραίτητο προσωπικό. Μέχρι και πριν από μερικές εβδομάδες υπήρχαν φωνές για υποστελέχωση του νοσηλευτηρίου, για το ότι δεν υπήρχαν αρκετοί νοσηλευτές για τις βάρδιες, ενώ γιατροί ανέλαβαν και τον ρόλο του κοινωνικού λειτουργού. Ποια είναι τα επόμενα βήματα του ΟΚΥπΥ στον συγκεκριμένο τομέα; Υπάρχει η πρόνοια ούτως ώστε να επιστρέψει στο νοσηλευτήριο κοινωνική λειτουργός;
Λόγω της απότομης αύξησης των νοσηλευόμενων υπήρξαν κάποια προβλήματα στη στελέχωση, όμως ήδη υπάρχει ενεργοποίηση και μέσω των νενομισμένων διαδικασιών εξασφαλίζεται η αύξηση του προσωπικού. Το διοικητικό συμβούλιο ΟΚΥπΥ ενέκρινε την παραχώρηση τριών επιπλέον θέσεων ψυχιάτρων οι οποίες έχουν ήδη προκηρυχθεί, ενώ πλέον στο Νοσοκομείο Αθαλάσσας την τελευταία διετία έχουν σχεδόν διπλασιαστεί οι εργοδοτούμενοι ψυχίατροι των οποίων ο αριθμός έχει φτάσει τους επτά. Έχει ήδη ολοκληρωθεί η διαδικασία πρόσληψης δεκατριών επιπλέον θέσεων Νοσηλευτικών Λειτουργών Ψυχικής Υγείας - το δεύτερο τρίμηνο του 2021. Το διοικητικό συμβούλιο του ΟΚΥπΥ ενέκρινε παράλληλα την παραχώρηση μίας θέσης παθολόγου αποκλειστικά για τις ανάγκες του Νοσοκομείου Αθαλάσσας, η οποία έχει ήδη προκηρυχθεί, ενώ υπάρχει η πρόθεση για πρόσληψη κοινωνικού λειτουργού για τις ανάγκες του Νοσοκομείου Αθαλάσσας. Όσον αφορά την ύπαρξη φαρμακοποιού στο Νοσοκομείο Αθαλάσσας, έχει εγκριθεί νέα θέση για τις ανάγκες του νοσοκομείου η οποία προκηρύχθηκε από τον Απρίλιο. Ανάλογα με τις ανάγκες και τη ζήτηση που παρατηρείται γίνεται συνεχής προσπάθεια αναβάθμισης της στελέχωσης του προσωπικού τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά με ευκαιρίες συνεχούς επιμόρφωσης και εξειδίκευσης.

Πριν από μερικά χρόνια στο κέντρο χρειάστηκε να νοσηλευτεί και άτομο κάτω των 18 ετών, ωστόσο τότε δημοσιεύματα έκαναν λόγο για το ότι δεν υπήρχε ειδική πτέρυγα για ανηλίκους, ούτε και εξειδικευμένα προγράμματα. Σήμερα υπάρχουν στο νοσηλευτήριο άτομα κάτω των 18 ετών και, αν ναι, υπάρχει η πρόνοια στο καινούργιο κτήριο να δημιουργηθεί νέα πτέρυγα που να καλύπτει τις ανάγκες τους;
Πέρα από το Νοσοκομείο Αθαλάσσας, οι Υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας διαθέτουν ακόμη τριάντα επτά δομές παγκύπρια, ενδονοσοκομειακές και εξωνοσοκομειακές, καλύπτοντας ένα ευρύ φάσμα υπηρεσιών, όπως είναι οι Υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας για Παιδιά και Εφήβους και Υπηρεσίες ενάντια στις ουσιοεξαρτήσεις. Το νέο Κέντρο Ψυχικής Υγείας δεν θα στεγάζει ενδονοσοκομειακή μονάδα νοσηλείας εφήβων, αφού από το 2012 λειτουργεί ειδική μονάδα στο Νοσοκομείο Αρχιεπισκόπου Μακαρίου ΙΙΙ. Το Τμήμα Ενδονοσοκομειακής Νοσηλείας Εφήβων (ΤΕΝΕ) είναι η πρώτη μονάδα νοσηλείας των Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας για εφήβους με σοβαρές ψυχικές διαταραχές στην Κύπρο και λειτουργεί σε 24ωρη βάση στο Μακάριο Νοσοκομείο. Η λειτουργία του ΤΕΝΕ έχει αναβαθμίσει σημαντικά, με τη λειτουργία της, την ποιότητα φροντίδας των παιδιών και εφήβων που τη χρειάζονται σε ένα περιβάλλον φιλικό και αξιοπρεπές τόσο για τους νοσηλευόμενους όσο και για τους γονείς τους. Ήδη από το 2012 μέχρι και σήμερα έχουν νοσηλευθεί 427 παιδιά και έφηβοι.