Και τώρα σαλαμοποίηση του Πλαισίου Γκουτέρες - Αμέσως μετά τις βουλευτικές έρχεται η Λουτ

Μπορεί να τελείωσε άδοξα και μάλλον αδιέξοδα η Άτυπη Διάσκεψη της Γενεύης για το Κυπριακό, ωστόσο οι παρασκηνιακές διεργασίες συνεχίζονται και εντείνονται όσο πλησιάζει η σύνοδος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του καλοκαιριού (24 – 24 Ιουνίου), στο οποίο θα τεθεί το θέμα της αναβάθμισης της τελωνειακής ένωσης της ΕΕ με την Τουρκία. Όπως είναι σήμερα τα δεδομένα, εκτός από την Κύπρο υπάρχουν και άλλα κράτη μέλη της ΕΕ που δεν είναι διατεθειμένα να δώσουν ένα τόσο μεγάλο δώρο στον Τούρκο Πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν χωρίς ανταλλάγματα. Στο πλαίσιο αυτού του σκηνικού, η Τζέιν Χολ Λουτ, η ειδική απεσταλμένη του γ.γ. του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες, αναμένεται στο νησί την εβδομάδα αμέσως μετά τις βουλευτικές εκλογές, δηλαδή το πρώτο δεκαήμερο του Ιουνίου, αφού πρώτα περάσει από τις τρεις εγγυήτριες δυνάμεις (Βρετανία, Τουρκία, Ελλάδα) και ακούσει τις απόψεις τους σε σχέση με το Κυπριακό, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και τη 2η Άτυπη Πενταμερή. Αναμένεται ότι, αυτή τη φορά, η κ. Λουτ θα παραμείνει στο νησί περισσότερες ημέρες απ’ ό,τι συνήθως, για να εργασθεί πάνω στην ιδέα της πραγματοποίησης μιας συνάντησης μεταξύ των ηγετών των δύο κοινοτήτων, ενδεχομένως και με τον γ.γ. των Ηνωμένων Εθνών, μέσα στον Ιούνιο και πριν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.

Πλαίσιο διά τρία

Σύμφωνα με διπλωματική πηγή που μίλησε στον «Π» υπό το καθεστώς της ανωνυμίας, ο γ.γ. των Ηνωμένων Εθνών έχει κατανοήσει ότι η Τουρκία δεν πρόκειται να αποδεχθεί επανέναρξη της διαδικασίας επίλυσης του Κυπριακού επί του πλαισίου του και από το σημείο που αυτή σταμάτησε στο Κραν Μοντανά τον Ιούλιο του 2017. Γι' αυτό και ο γ.γ. του ΟΗΕ επεξεργάζεται διάφορα σενάρια που θα μπορούσαν να υποβοηθήσουν τις συζητήσεις, με επικρατέστερο τον διαχωρισμό των έξι κεφαλαίων του πλαισίου Γκουτέρες σε τρεις ομάδες (clusters) των δύο θεμάτων, όπου σε κάθε ομάδα θα έχει να πάρει και να δώσει η κάθε πλευρά. Δηλαδή, στο πρώτο γκρουπ θα είναι Κυριαρχία – Εγγυήσεις, στο δεύτερο Εδαφικό – Περιουσιακό, και στο τρίτο Ισότιμη Μεταχείριση Ελλαδιτών – Ευρωπαϊκά Θέματα κ.λπ. Η ίδια πηγή διευκρινίζει ότι ακόμα δεν έχει λεχθεί οτιδήποτε στα μέρη, ωστόσο ο κ. Γκουτέρες έχει ήδη αρχίσει την προετοιμασία του πάνω σε αυτή τη γραμμή.

Μέρκελ και ΜΟΕ

Παράλληλα με τα Ηνωμένα Έθνη, για να υπάρξει κινητικότητα στο Κυπριακό που να δικαιολογεί εξελίξεις υπέρ της Τουρκίας στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, εργάζεται και η Γερμανία. Η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ έχει ξεκαθαρίσει στον Τούρκο Πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν ότι πέραν από κάποια κονδύλια για το μεταναστευτικό -και αυτά με μεγάλη δυσκολία και φειδώ- δεν θα μπορέσει να πάρει οτιδήποτε άλλο χωρίς εξελίξεις στο Κυπριακό. Η Γερμανία εισηγήθηκε στην Άγκυρα να σκεφθεί εποικοδομητικά ως εναλλακτικό σενάριο κάποια λεγόμενα μεγάλα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ), όπως είναι Βαρώσι έναντι του αεροδρομίου Ερτζιάν. Επίσης, θα μπορούσε να βρεθεί μια κοινά αποδεκτή φόρμουλα για το θέμα του φυσικού αερίου.

Πιέζεται ο Ερντογάν

Οι εκτιμήσεις διπλωματών που ασχολούνται με το Κυπριακό είναι ότι μέσα στον Ιούνιο θα υπάρξουν εξελίξεις που θα δώσουν ώθηση στις προσπάθειες για επίλυση του Κυπριακού (συνάντηση Αναστασιάδη – Τατάρ – γ.γ. ΟΗΕ, ίσως και ανακοίνωση ημερομηνίας για νέα Άτυπη Διάσκεψη μέσα στον Ιούλιο). Ως γνωστόν, ο Ταγίπ Ερντογάν πιέζεται πολύ διεθνώς, αλλά και στο εσωτερικό της χώρας του, γι' αυτό και χρειάζεται απεγνωσμένα την έναρξη των διαπραγματεύσεων για την αναβάθμιση της τελωνειακής ένωσης. Θα είναι μια εξέλιξη – εργαλείο για την προσέλκυση ξένων επενδύσεων στην Τουρκία, που η οικονομία της πάει από το κακό στο χειρότερο. Ακόμα μια δημοσκόπηση, που δημοσιοποιήθηκε προχθές Παρασκευή, δείχνει τη δημοτικότητα του Ερντογάν να κατρακυλά. Όπως έγραψαν «Τα Νέα» των Αθηνών, «Ουραγός στις δημοσκοπήσεις ο Ερντογάν, βλέπει την πλάτη του Ιμάμογλου, χάνει με διαφορά από τους δημάρχους της Κωνσταντινούπολης και της Άγκυρας. Η ιδιαιτέρως αξιόπιστη εταιρεία Μετροπόλ, η οποία και παρακολουθεί από το 2013 τις δημοσκοπήσεις, αναφέρει χαρακτηριστικά πως εάν γίνονταν σήμερα εκλογές στην Τουρκία και ο Ερντογάν είχε εκλογικό του αντίπαλο τον δήμαρχο Γιαβάς της Άγκυρας θα έχανε με ποσοστό 37,5%, αφού ο δεύτερος θα συγκέντρωνε 49,9%. Την ίδια ώρα, εάν στην εκλογική μάχη είχε αντίπαλό του τον δήμαρχο Ιμάμογλου της Κωνσταντινούπολης, θα συγκέντρωνε ποσοστό 38,8%, με τον δεύτερο να επικρατεί με 49,7%».
Σημειώνεται πως η Τουρκία αναμένεται να έχει προεδρικές και κοινοβουλευτικές εκλογές το 2023.

Βέτο, αλήθεια;

Από την άλλη, μπορεί ο Πρόεδρος Αναστασιάδης να επιδίδεται σε λεονταρισμούς με δηλώσεις για βέτο κατά της Τουρκίας στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο -λίγες μόνον μέρες πριν τις βουλευτικές εκλογές και με το κόμμα του να φοβάται ότι θα χάσει έδρες και ενδεχομένως και την πρωτιά λόγω σκανδάλων και φθοράς που αγγίζουν τον ίδιο τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας- ωστόσο «δεν υπάρχουν πια και πολλά περιθώρια για τέτοιου είδους... μαγκιές και αυτό το γνωρίζει πρώτα απ’ όλα ο ίδιος», υποστηρίζει στενός του συνεργάτης. Για την έναρξη των διαπραγματεύσεων για εκμοντερνισμό της τελωνειακής ένωσης ΕΕ – Τουρκίας απαιτείται ομοφωνία, απ’ εκεί και πέρα όμως (για τα υποκεφάλαια, όπως οικονομικά θέματα, εμπορικά, γεωργικά) αρκεί η ενισχυμένη πλειοψηφία, κάτι που δεν αφήνει στη Λευκωσία πεδίο για να μπορεί να επηρεάσει αποτελεσματικά (ή εκβιαστικά) τις εξελίξεις/συνομιλίες με την Άγκυρα.

Οι Βρετανοί στο «κ»

Επιπρόσθετα, για το θέμα του Κυπριακού εργάζεται και το Λονδίνο. Οι Βρετανοί, που προσπαθούν να περάσουν την πρότασή τους για μια μορφή κράτους μεταξύ αποκεντρωμένης ομοσπονδίας και συνομοσπονδίας, μιλούν με τους Αμερικανούς, οι οποίοι ακόμα εμμένουν στη λύση διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας με πολιτική ισότητα, και θεωρούν –οι τελευταίοι- ότι με λίγη επιπλέον πίεση θα επιστρέψει σε αυτό και η Άγκυρα. Ως γνωστόν, οι Βρετανοί δουλεύουν πάνω στην πρότασή τους -που αιωρείται και δεν υπάρχει γραπτώς- για κάποιου είδους εσωτερική κυριαρχία (με μικρό «κ»/με μικρό «s» από το sovereignty). Στο νησί έρχεται ξανά αυτή την εβδομάδα ο αναπληρωτής πολιτικός διευθυντής του βρετανικού Υπουργείου Εξωτερικών Ajay Sharma (αυτός κάνει όλο το παιγνίδι του Ηνωμένου Βασιλείου στα του Κυπριακού). Άλλη διπλωματική πηγή ανέφερε στον «Π» πως φαίνεται ότι ο γ.γ. των Ηνωμένων Εθνών σκέφτεται την αλλαγή προσέγγισης με τακτική «από κάτω προς τα πάνω (bottom up approach)».

Ανοίγουν τα οδοφράγματα

Τέλος, σε ό,τι αφορά την εκκρεμότητα των οδοφραγμάτων που έκλεισαν εδώ και πάνω από έναμ χρόνο λόγω της πανδημίας του νέου κορωνοϊού, κυβερνητική πηγή ανέφερε στον «Π» ότι πολύ πιθανόν να υπάρξουν εξελίξεις ακόμα και αύριο Δευτέρα. Αναμένονται οι τελικές τοποθετήσεις των ηγετών των δύο κοινοτήτων επί της συμφωνίας διάνοιξης των οδοφραγμάτων με ομοιόμορφους όρους: Να δικαιούνται να διακινηθούν όσοι έχουν PCR τεστ (όχι rapid τεστ) με διάρκεια επτά ημερών ή έχουν αναρρώσει από Covid-19 ή έχουν εμβολιασθεί. Η πρόσφατη απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου να αναγνωρίζει ως εμβολιασμένα τα άτομα που έχουν εμβολιασθεί με το κινεζικό εμβόλιο βοηθά τη συζήτηση, αφού πάρα πολλοί Τ/Κ έχουν εμβολιασθεί με το κινεζικό Sinopharm, το οποίο τους έστειλε/στέλνει η Τουρκία. Η ε/κ πλευρά εξετάζει και το ενδεχόμενο να ανοίξει μονομερώς τα οδοφράγματα, εάν συνεχίσει την κωλυσιεργία η τ/κ ηγεσία. Ο Τ/Κ ηγέτης Ερσίν Τατάρ δέχεται αφόρητες πιέσεις από καταστηματάρχες και πολιτικούς της λύσης να ανοίξει τα οδοφράγματα και από τους οπαδούς της διχοτόμησης, όπως ο λεγόμενος ΥΠΕΞ, να τα κρατήσει κλειστά.