Συνέντευξη Ειρήνης Χαραλαμπίδου στον «Π»: Πάνω απ’ όλα και όλους είναι οι πολίτες

Ερωτηθείσα για την ποιότητα της δημοκρατίας στον τόπο μας, η βουλευτής του ΑΚΕΛ και αναπληρώτρια πρόεδρος της Επιτροπής Ελέγχου της Βουλής, Ειρήνη Χαραλαμπίδου, επεσήμανε ότι «η λογοδοσία και ο έλεγχος είναι καθοριστικά στοιχεία μιας υγιούς δημοκρατίας». Όταν ένας Πρόεδρος, συνέχισε, δεν αισθάνεται την ανάγκη λογοδοσίας, διότι διορίζει άτομα που πρωτίστως υπηρετούν τον ίδιο και τον προστατεύουν κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες, ακόμα και σε βάρος του δημοσίου συμφέροντος, γίνονται αντιληπτές και οι εξωπραγματικές διαστάσεις της εξουσίας που έχει στα χέρια του. «Η Κύπρος είναι μικρή χώρα και είναι κοινή διαπίστωση ότι το Σύνταγμά μας παρέχει στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας υπερεξουσίες. Πάει πίσω στο 1960 και δημιουργήθηκε στη βάση μιας διαφορετικής λογικής. Δεν υπάρχουν πλέον οι ισορροπίες εκείνης της περιόδου. Ο Πρόεδρος διορίζει σήμερα όλους εκείνους τους αξιωματούχους οι οποίοι καθορίζουν την ποιότητα της λειτουργίας των θεσμών. Όταν ελέγχεις τη Νομική Υπηρεσία και μέρος της πληροφόρησης, κυβερνάς χωρίς να μπορεί κανένας να σε υποχρεώσει σε ουσιαστική λογοδοσία. Το όλο σύστημα πρέπει να αλλάξει και για να γίνει αυτό απαιτείται πολιτική βούληση και συλλογική προσπάθεια. Η ευθύνη γι’ αυτό ανήκει στους πολιτικούς και τα κόμματα. Δεν μπορεί η ποιότητα της Δημοκρατίας να στηρίζεται στον χαρακτήρα και στο ήθος ή την ανηθικότητα του εκάστοτε Προέδρου» συμπλήρωσε η Ειρήνη Χαραλαμπίδου, ειδική εκπρόσωπος κατά της διαφθοράς της Κ.Σ. ΟΑΣΕ, η οποία είναι υποψήφια βουλευτής του ΑΚΕΛ - Αριστερά - Νέες Δυνάμεις, στη Λευκωσία.

Υπάρχει αποτέλεσμα από τις ατέλειωτες συζητήσεις διαφόρων θεμάτων ή/και σκανδάλων στην Επιτροπή Ελέγχου της Βουλής;

Η Επιτροπή Ελέγχου πρέπει να κοσμεί το Κοινοβούλιο με το ήθος και την ακεραιότητα των μελών της και να διαφυλάττει το κύρος του. Και το κάθε κόμμα ξεχωριστά έχει ευθύνη για τα άτομα που επιλέγει ως εκπροσώπους στη συγκεκριμένη επιτροπή, και κυρίως για την επιλογή του προέδρου μιας τέτοιας επιτροπής. Ο πρόεδρος της Επιτροπής Ελέγχου πρώτα εκείνος ελέγχεται, αλλά και τα μέλη της. Θα πρέπει να είναι άμεμπτος, ακέραιος και με ευαισθησίες σε θέματα σύγκρουσης συμφέροντος. Δυστυχώς υπήρξαν περιπτώσεις όπου ο πήχης κατέβηκε. Βοήθησαν και οι παρεμβάσεις του τέως προέδρου του Κοινοβουλίου σε αυτό. Έζησα καταστάσεις που με πλήγωσαν, με αποκορύφωμα το καλοστημένο σεξιστικό επεισόδιο με αφορμή το αίτημα για κατάθεση της λίστας Γιωρκάτζη στην επιτροπή. Οι πρόεδροι των επιτροπών παίζουν καθοριστικό ρόλο. Από αυτούς εξαρτάται ο σωστός συντονισμός, η διάρκεια, η εξέλιξη και η ποιότητα της συζήτησης. Σημαντικά θέματα μπορεί να χαθούν από την άγνοια ή την προχειρότητα αυτού που συντονίζει, ή την επιφανειακή προσέγγιση ή ακόμα και από τα συμφέροντα. Ειλικρινά θλίβομαι που το λέω. Σημαντική είναι η συνεργασία μας με τον γενικό ελεγκτή και πρέπει να τονίσω ότι μέσα από τις παρουσιάσεις των εκθέσεών του στην Επιτροπή Ελέγχου έγιναν μεγάλες και σημαντικές αποκαλύψεις σκανδάλων, συμπεριλαμβανομένου και του σκανδάλου των πολιτογραφήσεων.

Διαφθορά - Κυπριακό

Είστε ειδική αντιπρόσωπος της Κ.Σ. ΟΑΣΕ για την Καταπολέμηση της Διαφθοράς. Πώς μας βλέπουν οι ξένοι;

Το θέμα των διαβατηρίων προέκυπτε αναπόφευκτα μετά από κάθε συνάντηση που είχαμε. Και ως εκπρόσωπος της ΚΣ ΟΑΣΕ είχα συναντήσεις σε ανώτατο επίπεδο με όλους τους διεθνείς οργανισμούς που δραστηριοποιούνται σε θέματα πάταξης της διαφθοράς. Εκπληκτικό ήταν ο βαθμός γνώσης που είχαν. Από κάποιο σημείο και μετά, οποιαδήποτε προσπάθεια αιτιολόγησης μιας σαθρής κατάστασης που ξέφυγε από τον αρχικό σκοπό και έγινε εμμονή πλουτισμού, ήταν ανώφελη. Και στο τέλος, υποχρέωσή μας είναι να υπερασπιζόμαστε τη χώρα μας, όχι τη διαφθορά αυτών που την κυβερνούν.

Συνδέεται η διαφθορά με το Κυπριακό;

Αυτήν την εντύπωση έχω. Έβρεχε εκατομμύρια με τις πολιτογραφήσεις και το χρήμα αποπροσανατολίζει. Και μετά είναι η ψυχολογία του κόσμου. Από το πρωί μέχρι το βράδυ προβάλλονται αρνητικά μηνύματα και στη δική μας πλευρά. Έζησα προεδρικές εκλογές στην Τουρκία, και άκουσα τρομαχτικές και ακραίες διακηρύξεις από ανθυποψηφίους του Ερντογάν. Επιλέγω όμως να βλέπω το ποτήρι μισογεμάτο. Ας δούμε και τα θετικά μηνύματα. Εστιάζω σε μια συγκεκριμένη κίνηση. Το λεγόμενο δικαστήριο των Τ/Κ απαγόρευσε τη διδασκαλία του Κορανίου στα σχολεία. Αυτά δεν τα βλέπουμε; Αναβιώνουμε συνεχώς στο μυαλό μας εικόνες που καλλιεργούν το μίσος αντί εικόνες στη βάση των οποίων μπορούσε να κτίσουμε την ειρηνική σκέψη κι ένα κοινό μέλλον; Με τρομάζει η προοπτική συνόρων με την Τουρκία. Οι Τ/Κ δεν είναι η Τουρκία και ο προηγούμενος Τ/Κ ηγέτης ύψωσε ανάστημα απέναντι στον Ερντογάν. Με τρομάζει επίσης η δολιότητα της τουρκικής διπλωματίας. Σκεφτείτε να ανοίξουν το Βαρώσι και να επιστρέψουν περιουσίες ε/κ υπό τη διοίκηση του ψευδοκράτους. Και τούτο το κράτος για μια ακόμα φορά θα επικαλείται τον πατριωτισμό των πολιτών; Ανθρώπων που έχασαν τα πάντα και δεν θα βλέπουν πλέον καμία προοπτική; Προσπαθώ να βλέπω τα ζητήματα από όλες τις πλευρές. Θα μας διχάσουν. Και μην που πείτε ότι αυτό δεν θα γίνει. Μην υποτιμούμε την τουρκική διπλωματία - απέδειξαν ότι τη στιγμή που πρέπει να κάνουν έξυπνους ελιγμούς, τούς κάνουν και ξελασπώνουν με τη διεθνή κοινότητα.

Ευθύνες;

Το ΑΚΕΛ δεν έχει ευθύνες για τα αδιέξοδα στο Κυπριακό; Δεν άφησε ευκαιρίες να πάνε χαμένες;

Αυτό που πρέπει να αναγνωρίσει κάποιος στο ΑΚΕΛ είναι τη συνέπεια και την πραγματική πολιτική βούληση για λύση. Ποτέ δεν εγκατέλειψε ή παραμέρισε τον στόχο της επανένωσης λαού και πατρίδας. Παρόλες τις προεκλογικές σχοινοβασίες του Νίκου Αναστασιάδη, τον στήριξε στις συνομιλίες, βάζοντας κατά μέρος την όποια πικρία. Ανεξαρτήτως πολιτικού κόστους, πάνω απ’ όλα για το ΑΚΕΛ είναι η Κύπρος. Όσο τυφλός και να είναι κάποιος αυτό πρέπει να το αναγνωρίσει. Αυτό δεν μπορεί να λεχθεί για όλους.

Δικαιοσύνη - GRECO

Εμπιστεύεστε τη δικαιοσύνη;
Όπως γνωρίζετε κατήγγειλα στην GRECO τις αμφιλεγόμενες σχέσεις δικαστών με δικηγόρους, που έθεταν υπό πιθανή διακύβευση την εξέλιξη υποθέσεων, όταν όλοι σήκωναν τα χέρια ψηλά. Και δικαιώθηκα. Θυμάστε τις τοποθετήσεις του προέδρου και του εκτελεστικού γραμματέα της GRECO, οι οποίοι κατέφθασαν εσπευσμένα στην Κύπρο αφού είχα υποβάλει λεπτομερή έκθεση. Δικαιωθήκαν πλήρως οι ανησυχίες μου και οι συστάσεις της GRECO ήταν έντονες και καθοριστικές για να γίνουν αλλαγές. Ας πούμε πως έγινα πλέον πολύ επιφυλακτική. Η δικαιοσύνη έχει σημασία πώς απονέμεται. Δεν είναι μαθηματική πράξη.

Υπονοείτε ότι υπάρχει σκοπιμότητα στις αποφάσεις της Νομικής Υπηρεσίας;

Σε περιπτώσεις υψηλού ενδιαφέροντος, ναι! Το έζησα από πρώτο χέρι άλλωστε! Ζήτησα πειθαρχική για δύο ανώτερες λειτουργούς της Νομικής Υπηρεσίας, παλαιότερα. Η μία περίπτωση για ανάρμοστη συμπεριφορά και εξυπηρέτηση συμφερόντων, είναι επιβεβαιωμένη και στα πρακτικά της Επ. Ελέγχου. Η δεύτερη με αφορούσε προσωπικά. Η Νομική Υπηρεσία έμεινε εκτεθειμένη ως προς την απόφαση που έλαβε για μη δίωξη από τη διαρροή των καταθέσεων και της έκθεσης των ανακριτών για επίθεση που δέχτηκα εντός Κοινοβουλίου. Ανέκαθεν δε, εξέφραζα αντιρρήσεις ως προς τον διορισμό μέλους της κυβέρνησης στη θέση του γεν. εισαγγελέα, γεγονός που καυτηρίασα με πολύ συγκεκριμένο τρόπο στην ομιλία μου για τον προϋπολογισμό του κράτους το 2019, ενόψει και της αφυπηρέτησης Κ. Κληρίδη. Το κύριο επιχείρημα στο οποίο αναφέρθηκα τότε ήταν η σύγκρουση συμφέροντος σε περίπτωση που θα έπρεπε να ελέγξει ο γεν. εισαγγελέας τον εαυτό του. Και σήμερα βρισκόμαστε ακριβώς ενώπιον μιας τέτοιας κατάστασης. Δεν χρειαζόταν να είναι Πυθία κάποιος για να το προβλέψει. Αρκούσε κανείς να έχει γνώση της συστηματικής συμπεριφοράς του Προέδρου και ήταν προβλεπτές οι επιλογές που θα έκανε. Υπήρχε και ένα παρελθόν, όταν ο ίδιος ο Πρόεδρος με τις επιλογές του συνέβαλε στη διάβρωση της δικαιοσύνης. Οκτώ σελίδες μουντζούρες για τις προειδοποιήσεις της ΕΕ και τις γνωμοδοτήσεις του τέως εισαγγελέα. Ράβουμε τους θεσμούς σαν το κουστούμι στα μέτρα μας; Διορίζουν/ ψηφίζουν άτομα κατωτέρα των περιστάσεων, το λιγότερο που θα μπορούσα να πω, στη θέση του βοηθού εισαγγελέα και του προέδρου της Βουλής στο πλαίσιο κομματικής συναλλαγής, διαβρώνοντας κάθε έννοια αξιοπιστίας και πολιτικής ηθικής.

Νοσεί το σύστημα

Τι εκτρέφει τη διαφθορά στον τόπο μας; Πόσο άρρωστο είναι το πολιτικό σύστημα στον τόπο μας;

Η αδυναμία άσκησης ελέγχου, η άρνηση αποδοχής ελέγχου και λογοδοσίας και η ανοχή σε τέτοιες συμπεριφορές. Η προσπάθεια επίσης παραμερισμού και αποδόμησης όσων επιμένουν να ασκούν έλεγχο. Η ατιμωρησία. Το κάθε σκάνδαλο που μένει ατιμώρητο θέτει τα θεμέλια για το επόμενο μεγαλύτερο σκάνδαλο. Ευθύνες για να ασκεί αποτελεσματικό έλεγχο έχει και η τέταρτη εξουσία. Και είναι φορές που λίγοι τον ασκούν. Μην ξεχνάτε πως το θέμα των πολιτογραφήσεων πήρε φωτιά από ξένα δίκτυα αρχικά, μετά εσείς στον «Πολίτη» με τον Μαλαισιανό και με μεγάλη καθυστέρηση στα τηλεοπτικά κανάλια… Η κυβέρνηση τηρούσε σιγή ιχθύος και της το επέτρεπαν. Προφανώς φοβούνταν μην τους «πάρει ο δαίμονας».
Η σιωπή που σκέπασε τη «Συμμορία», το βιβλίο ενός εκ των πιο στενών συνεργατών του Προέδρου της Δημοκρατίας. Αν παρουσίαζα «Το Συζητάμε» θα προσπαθούσα να εξασφαλίσω την αποκλειστικότητα. Καταγράφει ουσιώδες παρασκήνιο από την εποχή του κουρέματος και μετέπειτα. Όσα καταγράφει για την ιδιοτέλεια και την ανηθικότητα, για σκανδαλώδεις αποφάσεις με αποκλειστικό στόχο την εξυπηρέτηση των Ρώσων ολιγαρχών και διάσωσης των κεφαλαίων τους σε βάρος των Κυπρίων, έχουν τεράστιο δημοσιογραφικό ενδιαφέρον. Είναι δυνατόν να μην ασχολείται κανείς; Ούτε να διαψεύσει, ούτε να τον προκαλέσει να τεκμηριώσει τους ισχυρισμούς του και τις μαρτυρίες που καταθέτει; Να γίνει ένας διάλογος τέλος πάντων. Αυτή για μένα είναι ένοχη και απαράδεκτη σιωπή.

Όχι ισοπέδωση

Πώς πάει ο προεκλογικός; Τι σας λέει ο κόσμος που συναντάτε;

Δύσκολη καθημερινότητα και έντονη αμφισβήτηση και απαξίωση για το πολιτικό σύστημα. Όμως αυτό που ποτέ δεν θα δεχτώ και είμαι κατηγορηματική είναι η ισοπέδωση. Για τον καθένα από μας μιλά η πορεία του, οι αποφάσεις και οι πράξεις του. Είναι εύκολο να μιλάς για πάταξη της διαφθοράς και άλλο να το αποδεικνύεις στην πράξη και να είσαι έτοιμος να στοχοποιηθείς, να τα βάλεις με ένα ολόκληρο σύστημα και να σταθείς απέναντι στους πολλούς. Πεποίθησή μου είναι ότι ένας πολιτικός πρέπει να έχει το θάρρος να πει την άποψή του και να κριθεί γι' αυτό που σκέφτεται και είναι και όχι γι' αυτό που θα ήθελαν οι άλλοι να είναι ή θα βόλευε τους άλλους να είναι. Πάνω απ’ όλα και όλους είναι οι πολίτες. Προσωπικά γι' αυτούς που με εμπιστεύονται με την ψήφο τους, θα δίνω πάντα μάχες όσο σκληρές και να είναι για να μην τους απογοητεύσω ανεξάρτητα από τις απογοητεύσεις που μπορεί να βιώνουμε εμείς σε καθημερινό επίπεδο. Θυμάμαι τι μου είπε ο Τάκης Χατζηδημητρίου το 2011, όταν είχα εκλεγεί για πρώτη φορά. «Στην πολιτική θα ζήσεις μεγάλες συγκινήσεις και μεγάλες πικρίες, απογοητεύσεις. Να μένεις προσηλωμένη στον στόχο σου μην επιτρέπεις σε τίποτα και κανέναν να σε αποπροσανατολίζει. Να προχωράς ευθεία». Σοφά λόγια!