Πακτωλός χρημάτων από υποψηφίους - Ο τρύπιος νόμος τους επιτρέπει να ξεπερνούν το όριο των €30.000 σε έξοδα

Σημαντικά κενά, αδυναμίες και ασάφειες εντοπίζονται στην κείμενη νομοθεσία που διέπει τον έλεγχο των εκλογικών δαπανών των υποψήφιων βουλευτών και βουλευτριών. Γεγονός που επιτρέπει την παραβίαση του ορίου των €30.000 που καθορίζεται στον ίδιο τον νόμο ως οροφή εκλογικών δαπανών, εκ των οποίων οι €5.000 δύνανται να δαπανηθούν μόνο ως προσωπικά έξοδα των υποψηφίων.

Η Ελεγκτική Υπηρεσία, που είναι η αρμόδια για τον έλεγχο των προεκλογικών δαπανών των υποψήφιων βουλευτών, δεν διαθέτει επαρκή και κατάλληλα ελεγκτικά τεκμήρια προκειμένου ο έλεγχός της να είναι αποτελεσματικός καθώς η ίδια η νομοθεσία περιορίζει το εύρος του ελέγχου που μπορεί να διεξάγει. Όπως επιβεβαίωσε στον «Π» ο εκπρόσωπος Τύπου της Ελεγκτικής Υπηρεσίας κ. Μάριος Πετρίδης, ενώ με βάση την κείμενη νομοθεσία η Ελεγκτική Υπηρεσία ελέγχει τα έξοδα προβολής των υποψήφιων βουλευτών για διαφημίσεις σε ραδιοφωνικούς και τηλεοπτικούς οργανισμούς καθώς και για διαφημίσεις σε εφημερίδες, περιοδικά και διαφημιστικές πινακίδες, δεν έχει την εξουσία να ελέγξει τις διαφημίσεις των υποψηφίων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης όπου δαπανάται πακτωλός χρημάτων. Δέον να σημειωθεί ότι το ποσό των €30.000 που δικαιούνται να δαπανήσουν οι υποψήφιοι βουλευτές ως προεκλογικά έξοδα αρχίζει να μετρά τρεις μήνες πριν από τις βουλευτικές εκλογές. Συνεπώς, όσους υποψήφιους και όσες υποψήφιες άρχισαν σιωπηρά την προεκλογική τους εκστρατεία πολύ νωρίτερα οι πρόνοιες του εκλογικού νόμου δεν τους αγγίζουν έστω και εάν δαπάνησαν εκατομμύρια ευρώ.

Με τα κενά, τις ασάφειες και τις αδυναμίες της κείμενης νομοθεσίας θα έπρεπε να ασχοληθούν Υπουργείο Εσωτερικών και Βουλή από τον Μάιο του 2017, όταν η Ελεγκτική Υπηρεσία με έκθεσή της ενημέρωσε εκτενώς για τα εμπόδια που αντιμετώπισε στους ελέγχους που διενήργησε στις εκλογικές δαπάνες των υποψήφιων βουλευτών του 2016, όπου όλοι οι υποψήφιοι πλην ενός, του υποψήφιου βουλευτή του ΔΗΣΥ στην επαρχία Λευκωσίας Ανδρέα Πιτσιλλίδη, υπέβαλαν έκθεση εκλογικών δαπανών. Για την παράλειψή του αυτή ο κ. Πιτσιλλίδης κατηγορήθηκε ενώπιον του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λευκωσίας, το οποίο στις 7/3/2019 τον έκρινε ένοχο και του επέβαλε πρόστιμο ύψους €200.

Αρκούντως ενδεικτικές είναι οι εξής επισημάνσεις της Ελεγκτικής Υπηρεσίας για τα κενά και τις αδυναμίες της υφιστάμενης νομοθεσίας που καλείται να εφαρμόσει:

• Δεν είναι σαφής στη νομοθεσία η υποχρέωση επισύναψης αποδεικτικών στοιχείων ή και τιμολογίων για όλα τα έξοδα που δηλώνονται στην έκθεση εκλογικών δαπανών που συμπληρώνουν οι υποψήφιοι βουλευτές και οι υποψήφιες βουλεύτριες με τη δημοσίευση των εκλογικών αποτελεσμάτων.


• Στην έκθεση εκλογικών δαπανών δεν απαιτείται να δηλώνονται στοιχεία επικοινωνίας με τους υποψηφίους, με αποτέλεσμα να μην είναι δυνατή η επικοινωνία μαζί τους για τυχόν διευκρινίσεις σχετικά με ασάφειες στις δηλώσεις τους.


• Δεν υπάρχει σαφής ορισμός στη νομοθεσία αναφορικά με τις προσωπικές δαπάνες που δικαιούνται οι υποψήφιοι και που καθορίζονται μέχρι τις €5.000, με αποτέλεσμα να μην είναι εφικτός ο έλεγχος των δαπανών και των ανώτατων ορίων που προνοούνται στην κάθε κατηγορία δαπάνης από τη νομοθεσία.


• Η έκθεση εκλογικών δαπανών για τις μεν εισπράξεις και τα προσωπικά έξοδα προνοεί ότι «το όνομα και η περιγραφή εκάστου προσώπου προς το οποίο εγένετο η πληρωμή και το πληρωθέν εις έκαστον δέον να δεικνύεται κεχωρισμένως» σε αντίθεση με τις δαπάνες που αφορούν τις διαφημίσεις για τις οποίες κάτι τέτοιο δεν προνοείται.

Λόγω της φύσης των εξόδων που πραγματοποιούνται κατά τη διάρκεια μιας προεκλογικής εκστρατείας είναι πρακτικά αδύνατος ο έλεγχος της πληρότητάς τους στις εκθέσεις εκλογικών δαπανών.

Τα τραπεζώματα

Ανεξέλεγκτες είναι και οι προεκλογικές συγκεντρώσεις σε καφέ, ταβέρνες και συλλόγους. Η Ελεγκτική Υπηρεσία δεν έχει τέτοια αρμοδιότητα ελέγχου από τον νόμο. Αν οι υποψήφιοι τα δηλώσουν, καλώς, αν όχι δεν θα έχουν κανένα πρόβλημα. Ειδικά, μάλιστα, αν τα έξοδα πληρώνονται σε μετρητά, που πληρώνονται. Συνεπώς, ποιος μπορεί να αποκλείσει το ενδεχόμενο πίσω από υποψήφιους βουλευτές να βρίσκονται οικονομικοί παράγοντες που τους χρηματοδοτούν με μοναδικό στόχο την προώθηση των συμφερόντων τους μέσω της Βουλής; Στο παρελθόν είχαμε επιχειρηματίες που διέθεταν κοινοβουλευτική ομάδα (!) αποτελούμενη, μάλιστα, από βουλευτές διαφόρων κομμάτων.

Τα έξοδα υποψηφίων

Στα έξοδα ενός υποψήφιου βουλευτή περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, τα ακόλουθα τα οποία όχι μόνο δεν δηλώνονται, αλλά δεν μπορούν κιόλας να ελεγχθούν:

• Κοινωνικές εκδηλώσεις: Το ύψος των εξόδων εξαρτάται από το πού θα πραγματοποιηθεί η εκδήλωση, αν είναι με ποτό ή και φαγητό κ.ά. Λόγω κορωνοϊού υπάρχουν περιορισμοί στον αριθμό των συμμετεχόντων και δεν παρατηρούνται φαινόμενα μαζικών συγκεντρώσεων όπως στο παρελθόν.


• Διαφημιστική εταιρεία: Περιλαμβάνει την προβολή του υποψήφιου με διάφορους τρόπους στα ΜΜΕ (ηλεκτρονικά και έντυπα) καθώς και στις διαφημιστικές πινακίδες. Ανάλογη με το πόσο βαθιά θα βάλει ο υποψήφιος το χέρι του στην τσέπη θα είναι και η διαφήμιση της υποψηφιότητάς του. Ο τηλεοπτικός χρόνος στοιχίζει ακριβά, ενώ για τους μη έχοντες, το διαφημιστικό φυλλάδιο αποτελεί κορυφαία επιλογή.


• Δημοσκοπήσεις: Ένας μέσος όρος είναι τρεις με τέσσερεις δημοσκοπήσεις σε όλη τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου. Οι υποψήφιοι που επιλέγουν να βάζουν βαθιά το χέρι στην τσέπη για να έχουν αυτού του είδους την πληροφόρηση είναι σε θέση με τις διάφορες μετρήσεις που λαμβάνουν για την υποψηφιότητά τους να εκτιμήσουν πού βαδίζουν, να αναθεωρήσουν πρακτικές και βεβαίως να διαπιστώσουν ποιοι είναι οι άλλοι υποψήφιοι που απειλούν την εκλογή τους, με στόχο, βεβαίως, να επικεντρώσουν προς συγκεκριμένη κατεύθυνση την προσοχή τους ή και τα βέλη τους.

Επικοινωνιολόγοι - γραφείο Τύπου: Συνήθως οι υποψήφιοι αποτείνονται σε άτομα που αποσύρθηκαν από τον δημοσιογραφικό χώρο ή βρίσκονται πέριξ αυτού και που αναλαμβάνουν να προωθήσουν την υποψηφιότητά τους, χρησιμοποιώντας τις γνωριμίες, την πείρα και την αναγνωρισιμότητά τους.

• Κοινωνικά δίκτυα (social media): Επιστρατεύοντας έναν social media specialist όπως αποκαλείται, ο υποψήφιος αποκτά site, blog και σελίδες σε facebook, twitter κ.λπ. Ο ειδικός στα κοινωνικά δίκτυα μαζί με το γραφείο Τύπου του υποψηφίου αναλαμβάνουν να αυξήσουν τους «φίλους» του και να του χτίσουν το κατάλληλο προφίλ που θα οδηγήσει στην εκλογή του.


• Ενοίκιο εκλογικού κέντρου: Οι τιμές ποικίλλουν ανάλογα με την πόλη και την περιοχή. «Τσιμπάνε» ιδιαίτερα σε Λευκωσία και Λεμεσό.


• Εξοπλισμός εκλογικού κέντρου: Αφορά την εγκατάσταση τηλεφωνικών γραμμών και κόστος τηλεφωνημάτων, διαδίκτυο, υπολογιστές, μισθούς υπαλλήλων, τραπεζοκαθίσματα, καθαριότητα, κεραστικά κ.λπ.


• Αποστολή sms: Μαζικές αποστολές σε ψηφοφόρους με προεκλογικά μηνύματα αλλά και για ενημέρωση - υπενθύμιση πραγματοποίησης προεκλογικών συγκεντρώσεων.


• Τηλεφωνική κινητοποίηση: Παραδοσιακή μέθοδος, πετυχημένη συνταγή.

Η περίπτωση ΑΚΕΛ

Σε αντίθεση με όλα τα υπόλοιπα μεγάλα κοινοβουλευτικά κόμματα, το ΑΚΕΛ υιοθέτησε εδώ και χρόνια μια πρακτική για όλους τους υποψηφίους του, η οποία σε μεγάλο βαθμό αντιμετωπίζει το οικονομικό χάσμα που χωρίζει υποψηφίους. Στο ΑΚΕΛ οι υποψήφιοι προβάλλονται μέσα από τις εκδηλώσεις του κόμματος. Απαγορεύονται τα τραπεζώματα, τα sms, τα γραφεία Τύπου κ.λπ. Όσον αφορά τις τηλεοπτικές εμφανίσεις, αποφασίζει το κόμμα ποιους θα στείλει στο πλατό. Ομοίως και στις ραδιοφωνικές παρεμβάσεις.