Ο Βέρνερ Χέρτζογκ σκηνοθετεί την «Αποκάλυψη»

Η «αποκάλυψη» πάντα ιντρίγκαρε τον Βέρνερ Χέρτζογκ. Αυτό φαίνεται και στο νέο του ντοκιμαντέρ, το οποίο εξετάζει πώς ένας κομήτης θα μπορούσε να φέρει το τέλος του κόσμου.

Αν ποτέ αναρωτιόσαστε εάν ένας τεράστιος αστεροειδής θα μπορούσε να μας αφανίσει όπως τους δεινόσαυρους, αποδεικνύοντας ότι το 2020 είναι ακόμα χειρότερο από όσα περιμέναμε, τότε το τελευταίο ντοκιμαντέρ του Γερμανού σκηνοθέτη Βέρνερ Χέρτζογκ, απευθύνεται σε εσάς.

Το «Fireball: Visitor’s from Darker Worlds», το οποίο ο Χέρτζογκ σκηνοθέτησε μαζί με τον καθηγητή ηφαιστειολογίας του Cambridge Κλάιβ Οπενχάιμερ και κυκλοφορεί από την Apple TV+, δεν εξετάζει απλώς την πιθανότητα να καταστραφεί η Γη, αλλά ερευνά τις πολιτιστικές, πνευματικές και επιστημονικές επεκτάσεις των αστεροειδών.

Το ζήτημα της αποκάλυψης (είτε σε προσωπικό είτε σε συλλογικό επίπεδο) κατέχει κεντρικό ρόλο στη φιλμογραφία του Χέρτζογκ, γεγονός που ίσως συνδέεται και με τον τρόπο που μεγάλωσε.

Ο Χέρτζογκ μεγάλωσε στην ύπαιθρο της Βαυαρίας τη δεκαετία του 1940, σε ένα περιβάλλον που ο κινηματογράφος δεν υπήρχε. Το σπίτι που μεγάλωσε δεν είχε τρεχούμενο νερό, καζανάκι και τηλέφωνο. Ο Χέρτζογκ έκανε το πρώτο του τηλεφώνημα στα 17 του χρόνια. Ανακάλυψε τον κόσμο του κινηματογράφου στα 11 του χρόνια, όταν ένας πλανόδιος κινηματογραφιστής πέρασε από το χωριό του. Και τότε ξεκίνησαν όλα.

Ο Χέρτζογκ μαζί με τους Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ, Βίμ Βέντερς και Φόλκερ Σλέντορφ είναι από τους βασικούς συντελεστές του Νέου Γερμανικού Σινεμά, το οποίο έδωσε νέα πνοή στον γερμανικό κινηματογράφο τη δεκαετία του 1960.

Αυτοδίδακτος
Ο Χέρτζογκ έχει αναφέρει πολλές φορές ότι η παιδική του ηλικία επηρέασε τη δουλειά, πολύ περισσότερο από ότι τάσεις ή ρεύματα της εποχής του. Είναι αυτοδίδακτος, ξεκινώντας με ταινίες μικρού μήκους μέχρι την πρώτη του ταινία μεγάλου μήκους το 1968.

Το «Lebenszeichen» πραγματεύεται την ιστορία τριών Γερμανών στρατιωτών οι οποίοι βρίσκονται στη Κω κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Από την πρώτη του ταινία έθεσε τις βασικές θεματικές του εξερευνήσεις: χαρακτήρες σε ειδικές καταστάσεις, μία έρευνα της τρέλας και πώς επιδρά η φύση στους πρωταγωνιστές. Τα ίδια ζητήματα εξερευνά και στην ταινία του «The Enigma of Kaspar Hauser» το 1974.

Ο Χέρτζογκ κατάφερε να γίνει γνωστός στο ευρύτερο κοινό μέσα από τη συνεργασία του με τον εκκεντρικό ηθοποιό Κλάους Κίνσκι. Συνεργάστηκαν σε πέντε ταινίες, μεταξύ των οποίων και στο «Nosferatu», το οποίο είναι από τις πιο γνωστές ταινίες του Γερμανού σκηνοθέτη.

Οι πιο γνωστές τους συνεργασίες όμως ήταν στις ταινίες «Agguirre, the Wrath of God» το 1972 και «Fitzcarraldo» μία δεκαετία αργότερα, στις οποίες «πρωταγωνιστούν» κατακτητές, στρατιώτες και αποικιοκράτες στα πρόθυρα της τρέλας.

Οι φήμες για την κατάσταση που επικρατούσε στα γυρίσματα έχουν αποκτήσει δική τους υπόσταση. Οι συγκρούσεις μεταξύ Χέρτζογκ και Κίνσκι, τα ατυχήματα και οι σοβαρές καθυστερήσεις -με κόστος εκατομμυρίων- κέντριζαν το ενδιαφέρον κοινού και κριτικών πριν καν κυκλοφορήσουν οι ταινίες.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν τα γυρίσματα του «Fitzcarraldo». Ο Χέρτζογκ ζήτησε από την ομάδα παραγωγής να μεταφέρει ένα πλοίο 320 τόνων πάνω από έναν λόφο, ώστε να αναπαραστήσει πιστά την ιστορία του Περουβιανού βαρόνου Κάρλος Φερμίν Φιτζκάραλντ. Η μόνη διαφορά είναι ότι το πλοίο του Φιτζκάραλντ ζύγισε 30 τόνους και μεταφέρθηκε σε κομμάτια.

Μετά το θάνατο του Κίνσκι το 1991, ο Χέρτζογκ ηρέμησε. Στη Γερμανία τα έργα του σταμάτησαν να «κερδίζουν» το κοινό και ο ίδιος έκανε ένα διάλειμμα από το σινεμά για να επικεντρωθεί στην όπερα. Παρόλα αυτά, συνέχισε να φτιάχνει ταινίες – κυρίως ντοκιμαντέρ για τοπία ή περίεργους χαρακτήρες – δείχνοντας έναν κόσμο στο περιθώριο του «πολιτισμένου» κόσμου.

Ταξίδεψε σε πολλές γωνιές του πλανήτη, γυρνώντας πλάνα σε σπηλιές κάτω από τον πάγο, μέσα σε φλεγόμενα πεδία πετρελαίου, στην έρημο και σε βουνοκορφές, ανοίγοντας νέους δρόμους για τον κινηματογράφο.

Ταξίδι στο Χόλιγουντ
Λίγα χρόνια αργότερα, ο Χέρτζογκ ξάφνιασε τους πάντες δοκιμάζοντας την «τύχη» του στο Χόλιγουντ. Κανείς δεν περίμενε ότι ένας τόσο αντισυμβατικός καλλιτέχνης θα συμβάδιζε με την Χολιγουντιανή κουλτούρα.

Το 2009 κινήθηκε στη λεπτή γραμμή ανάμεσα σε πολλά είδη στο «Bad Lieutenant», ενώ το 2012 και 2013 προκάλεσε αντιδράσεις παίρνοντας συνεντεύξεις σε θανατοποινίτες στο ντοκιμαντέρ «On Death Row».

Το 2015 συνεργάστηκε με τη Νικόλ Κίντμαν στην ταινία «Queen of the Desert», ενώ ένα χρόνο αργότερα τη σκυτάλη πήρε η Βερόνικα Φέρες στο «Salt and Fire», τα οποία δεν έπεισαν κοινό και κριτικούς.

Τα τελευταία χρόνια έχει επιστρέψει στα ντοκιμαντέρ με τις πρώτες κριτικές του «Fireball: Visitor’s from Darker Worlds» να είναι σχετικά καλές.