Πόσο καιρό μπορούμε να μείνουμε άυπνοι;

Ήταν το 1963 στην Καλιφόρνια όταν ο 17 ετών τότε Ράντι Γκάρντνερ αποφάσισε να δει πόσο καιρό θα μπορούσε να μείνει χωρίς ύπνο ως μέρος ενός έργου επιστημονικής έκθεσης. Τελικά σημείωσε ένα παγκόσμιο ρεκόρ – το έκανε 11 ημέρες και 25 λεπτά χωρίς ύπνο!

Και άλλοι άνθρωποι φέρεται να έχουν σπάσει αυτό το ρεκόρ - ο Ρόμπερτ ΜακΝτόναλντ έμεινε 18 ημέρες και σχεδόν 22 ώρες χωρίς ύπνο το 1986 - αλλά δεν παρακολουθήθηκε από κανέναν τόσο στενά ή από γιατρό όσο ο Γκάρντνερ.

Τα Παγκόσμια Ρεκόρ Γκίνες σταμάτησαν να δέχονται νέες συμμετοχές για τον μεγαλύτερο χρόνο αυπνίας, εξαιτίας «των εγγενών κινδύνων που σχετίζονται με τη στέρηση ύπνου».

Ποιοι είναι όμως αυτοί οι κίνδυνοι; Τι συμβαίνει σε άτομα που έχουν παρατεταμένη στέρηση ύπνου;

Ο ύπνος είναι απαραίτητος για εκτελεστικές, συναισθηματικές και σωματικές λειτουργίες και ο ανεπαρκής ύπνος μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο πολλών παθήσεων υγείας, όπως διαβήτη, καρδιακές παθήσεις, παχυσαρκία και κατάθλιψη, σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων. Οι ειδικοί λένε ότι οι άνθρωποι χρειάζονται σταθερά έξι έως οκτώ ώρες ύπνου κάθε 24 ώρες. Αλλά δεν είναι ασυνήθιστο για τους ανθρώπους, ειδικά τους φοιτητές, να παραμένουν ξύπνιοι για 24 ώρες.

Σε αυτό το στάδιο της στέρησης ύπνου, μπορεί να είναι δύσκολο να γίνει διάκριση μεταξύ ύπνου και εγρήγορσης, λέει ο δρ Όρεν Κοέν, γιατρός ύπνου στο νοσοκομείο Mount Sinai στη Νέα Υόρκη. Καθώς κάποιος αρχίζει να πιέζει τον εαυτό του να είναι ξύπνιος για 24 ώρες, η εγκεφαλική του δραστηριότητα δείχνει ήδη σήματα ότι βρίσκεται στο όριο ύπνου-εγρήγορσης, παρόλο που φαίνεται να είναι ξύπνιος, συμπληρώνει.

Αυτό ονομάζεται εισβολή ύπνου ή μικρο-ύπνος. Οι άνθρωποι που παραιτούνται από ώρες ύπνου φαίνονται ξύπνιοι, αλλά ο εγκέφαλός τους πηγαίνει ακούσια σε ένα είδος μη φυσιολογικού ύπνου, που θα μπορούσε να περιλαμβάνει διαστήματα απροσεξίας ή παραισθήσεων. «Αλλά ο ύπνος κυριαρχεί, αναπόφευκτα ο εγκέφαλος κοιμάται. Όταν ένα άτομο μου λέει ”δεν έχω κοιμηθεί εδώ και εβδομάδες, αυτό είναι σχεδόν αδύνατο”, αναφέρει ο δρ Άλον Αβιντάν του Κέντρου Διαταραχών Ύπνου στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Λος Άντζελες.

«Θα μου ήταν δύσκολο να πιστέψω ότι κάποιος μπορεί να μείνει ξύπνιος για περισσότερες από 24 ώρες χωρίς αυτά τα επεισόδια», προσθέτει ο Κοέν.

Αν και η παρατεταμένη στέρηση ύπνου δεν μπορεί να μελετηθεί, έχουμε δεδομένα για άτομα με τη σπάνια κληρονομική ασθένεια που ονομάζεται θανατηφόρα οικογενειακή αϋπνία (Fatal familial insomnia - FFI). Αυτοί οι ασθενείς έχουν μια γενετική μετάλλαξη που προκαλεί τη συσσώρευση μιας μη φυσιολογικής πρωτεΐνης στον εγκέφαλο και προοδευτικά επιδεινώνει τον ύπνο. Το σώμα τους αρχίζει να φθείρεται και τελικά πεθαίνουν επειδή η μη φυσιολογική πρωτεΐνη συσσωρεύεται και καταστρέφει τα εγκεφαλικά τους κύτταρα. Η διαταραχή σκοτώνει τους περισσότερους ασθενείς μέσα σε 18 μήνες κατά μέσο όρο.

Σε ζώα, μια μελέτη από το 1989 σε αρουραίους έδειξε ότι μπορούσαν να μείνουν χωρίς ύπνο μόνο για 11 έως 32 ημέρες πριν τα σκοτώσει.

Μια μελέτη σε ανθρώπους του 2019 που δημοσιεύτηκε στο Nature and Science of Sleep διαπίστωσε ότι η εγρήγορση και η επαγρύπνηση των συμμετεχόντων ήταν σχετικά φυσιολογικές έως και 16 ώρες μετά τη στέρηση ύπνου. Όμως, μετά από 16 ώρες, τα κενά τους στην προσοχή αυξήθηκαν σημαντικά και ήταν ακόμη χειρότερα για τους συμμετέχοντες με χρόνια αϋπνία. Μια μελέτη από το 2000 διαπίστωσε ότι το να μένεις ξύπνιος για 24 ώρες μειώνει τον συντονισμό χεριού-ματιού στο ίδιο επίπεδο με περιεκτικότητα αλκοόλ στο αίμα 0,1%. Οι επιπτώσεις της στέρησης ύπνου στις 24 ώρες περιλάμβαναν μειωμένο χρόνο αντίδρασης, μπερδεμένη ομιλία, μειωμένη λήψη αποφάσεων, μειωμένη μνήμη και προσοχή, ευερεθιστότητα, μειωμένη όραση, ακοή και συντονισμό χεριού-ματιού και τρόμο, σύμφωνα με την Cleveland Clinic.

Στις 36 ώρες, οι άγρυπνοι μπορεί να έχουν αυξημένους δείκτες φλεγμονής στο αίμα τους και ακόμη και να αναπτύξουν ορμονικές ανισορροπίες και επιβράδυνση του μεταβολισμού, ανέφερε η Cleveland Clinic. Έχει γίνει έρευνα για το τι συμβαίνει στις 72 ώρες. Οι άνθρωποι μπορεί να γίνουν ανήσυχοι, καταθλιπτικοί, με παραισθήσεις και προβλήματα με την εκτελεστική λειτουργία.

Και είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι δεν μπορούμε απλώς να αναπληρώσουμε τη στέρηση του ύπνου την επόμενη ημέρα ή το Σαββατοκύριακο. Η στέρηση ύπνου είναι σωρευτική, επομένως όσοι μένουν άυπνοι έχουν ένα είδος «χρέους ύπνου». Και για κάθε ώρα ύπνου που χάνεται, απαιτούνται πλήρεις οκτώ ώρες ύπνου για να ανακάμψουμε, καταλήγει ο Αβιντάν.

Πηγή: Livescience