Δρ Άλκης Πιερίδης: Από τον διαβήτη στη νεφρική νόσο

Ο σακχαρώδης διαβήτης (ΣΔ) αποτελεί, με σταθερά αυξανόμενο ρυθμό, το συχνότερο αίτιο νεφρικής ανεπάρκειας τελικού σταδίου σε παγκόσμιο επίπεδο, η αντιμετώπιση της οποίας απαιτεί εξωνεφρική κάθαρση (αιμοκάθαρση ή περιτοναϊκή κάθαρση). 

Οι επιπλοκές που επιβαρύνουν τους νεφρούς, συνήθως εμφανίζονται μετά από τα πρώτα 10 - 15 χρόνια του διαβήτη. Γι’ αυτό, ακόμη και αυτοί που γνωρίζουν ότι πάσχουν από διαβήτη, συνήθως παραβλέπουν τον κίνδυνο και δεν τον αντιμετωπίζουν έγκαιρα και αποτελεσματικά. Όμως, η βλάβη των νεφρών - όπως και οι άλλες επιπλοκές - προχωρά, με μικρά αλλά σταθερά βήματα.

Ο νεφρολόγος δρ Άλκης Πιερίδης, μιλώντας στον «Π», υπογραμμίζει ότι η πρώιμη διάγνωση της νεφρικής βλάβης είναι καθοριστική και επιτρέπει την κατάλληλη θεραπεία πριν από την εκδήλωσή της. «Υπάρχουν διάφορες νεφρολογικές ασθένειες που οδηγούν στο τελικό στάδιο της χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας (ΧΝΑ), αλλά ο σακχαρώδης διαβήτης με την αρτηριακή υπέρταση είναι σήμερα οι πλέον συχνές ασθένειες παγκόσμια που οδηγούν στο τελικό στάδιο της ΧΝΑ και στον θάνατο που προλαμβάνεται με περιοδική αιμοκάθαρση για τέσσερις ώρες, τρεις ημέρες κάθε εβδομάδα σε νοσοκομείο ή με περιτοναϊκή κάθαρση στο σπίτι, για το υπόλοιπο της ζωής του ασθενούς, ή με μια επιτυχή μεταμόσχευση νεφρού», ανέφερε ο δρ Πιερίδης.

800 νεφροπαθείς
Στις πέντε μονάδες αιμοκάθαρσης στην Κύπρο (ΓΝ Λευκωσίας Λεμεσού, Λάρνακας, Πάφου και Αμμοχώστου), σημείωσε, διατηρούνται εν ζωή 800 νεφροπαθείς, οι πλείστοι άνω των 65 ετών μέχρι και τα 90 τους χρόνια.
Πριν από 37 χρόνια, το 1983, θυμάται ο δρ Πιερίδης, όταν επέστρεφε στην Κύπρο από τη MAYO Clinic της Αμερικής, υπήρχαν μόνο 62 ασθενείς σε αιμοκάθαρση στη Λευκωσία και Λεμεσό, οι πλείστοι κάτω των 55 ετών. Έκτοτε, πρόσθεσε, οι αριθμοί των νεφροπαθών ασθενών σε αιμοκάθαρση αυξάνονται σταθερά, όπως και σε όλο τον κόσμο.

Ελπίδα τα νέα φάρμακα
Η ορθή αντιμετώπιση του διαβήτη, επεσήμανε ο δρ Πιερίδης, εξαρτάται από την έγκαιρη διάγνωσή του. «Η ανάπτυξη νεφρικής νόσου σε διαβητικά άτομα είναι μια συχνή επιπλοκή και στο παρελθόν, όταν ο έλεγχος του διαβήτη ήταν λιγότερο αποτελεσματικός, η διαβητική νεφροπάθεια ήταν πολύ πιο συνηθισμένη», σημείωσε. Άτομα που ανέπτυξαν διαβήτη γύρω στο 1950, διευκρίνισε, είχαν μια πιθανότητα 70-80% να αναπτύξουν τελικό στάδιο ΧΝΑ με θάνατο μετά από 20 χρόνια. Συμπληρωματικά, ανέφερε ότι αυτό το ποσοστό έχει σταδιακά μειωθεί με τη βελτίωση της διαβητικής θεραπείας και τα άτομα με νέο διαβήτη έχουν μία πιθανότητα μόνο 15-20% να φθάσουν σε τελικό στάδιο ΧΝΑ, σήμερα, το 2020/2021, λόγω της πολύ καλύτερης θεραπείας. Το μέλλον φαίνεται ακόμη καλύτερο, ανέφερε ο δρ Πιερίδης, με την ανακάλυψη και χρήση νεότερων φαρμάκων, όπως οι SGLT2 inhibitors (Canagliflozin (Invokana), empagliflozin (Jardiance) κ.ά.
Εκτός από τα νεφρολογικά προβλήματα, τα διαβητικά άτομα έχουν την προδιάθεση να αναπτύξουν επίσης καρδιακά, αγγειακά, οφθαλμολογικά και νευρολογικά προβλήματα και τέτοια επεισόδια απαιτούν διερεύνηση μιας πιθανής συνύπαρξης σακχαρώδη διαβήτη. «Θα πρέπει να τονίσουμε ότι οι νεφρολογικές επιπλοκές του διαβήτη αργούν πολύ να δημιουργήσουν ενοχλήσεις και διαβητικά άτομα μπορεί να πλησιάσουν την αιμοκάθαρση χωρίς να το καταλάβουν. Επομένως, η έγκαιρη διάγνωση είναι απαραίτητη και πολύ χρήσιμη», επέστησε την προσοχή ο δρ Πιερίδης.

Απλή η πρώιμη διάγνωση
Για την έγκαιρη διάγνωση της διαβητικής νεφροπάθειας απαιτείται η τακτική εξέταση των ούρων του διαβητικού ασθενούς κάθε 6-12 μήνες για πιθανό λεύκωμα (αλβουμίνη) στα ούρα. Ακόμη, είπε, συνιστάται και μια μέτρηση κρεατινίνης στο αίμα του ασθενούς, πάντοτε με πλήρη ενυδάτωση, μετά από λήψη 2-3 ποτηριών νερού πριν από την αιμοληψία. Ουδέποτε δίνουμε αίμα για ανάλυση, τόνισε ο δρ Πιερίδης, χωρίς τη λήψη νερού,15-45 λεπτά πριν από την αιμοληψία. Λεύκωμα στα ούρα, ανέφερε, σε ένα άτομο με διαβήτη είναι η απόλυτη ένδειξη διαβητικής νεφροπάθειας και συνεπώς θα πρέπει να ακολουθήσει σωστή μακροχρόνια διατροφή και ειδική θεραπεία. Δίνοντας συμβουλευτικές κατευθύνσεις στους ασθενείς, είπε ότι απαιτείται συνήθως η προσεγμένη μειωμένη διατροφή με τη σωστή αναλογία και ποσότητα υδατανθράκων, με επιστροφή στο σωστό βάρος σε συνδυασμό με τακτική ήπια άσκηση. «Συχνά συναντούμε διαβητικούς άνδρες με 2 σταυρούς λευκωματουρία και ~850 mg λεύκωμα σε ούρα 24 ωρών, βάρος 108 κιλών και κρεατινίνη αίματος λίγο υψηλή, 1,6 mg%. Ο ασθενής νιώθει καλά και δεν πιστεύει ότι έχει κάποιο σοβαρό πρόβλημα. Πρέπει όμως να καταλάβει ότι σε λίγα χρόνια μπορεί να οδηγηθεί στην αιμοκάθαρση», περιέγραψε τη σιωπηλή δράση του διαβήτη. Κάθε διαβητικός ασθενής με λεύκωμα και ένδειξη νεφροπάθειας, τόνισε, πρέπει να γνωρίζει πάντα το επίπεδο κρεατινίνης στο αίμα του.

Διατήρηση σωστού βάρους
Τα άτομα με διαβητική νεφροπάθεια θα πρέπει απαραίτητα να διατηρούν ένα σωστό βάρος. Είναι γνωστό, σημείωσε ο δρ Πιερίδης, ότι η παχυσαρκία είναι από τους πλέον επιβαρυντικούς παράγοντες. Γι’ αυτό θα πρέπει, πρόσθεσε, ο τρόπος ζωής των νεαρών ατόμων, και ειδικά των παιδιών και εφήβων, να συμβάλλει στην αποφυγή της παχυσαρκίας. «Αν θέλουμε να μην έχουμε διαβήτη και αργότερα σοβαρά νεφρολογικά διαβητικά προβλήματα, πρέπει να αποφύγουμε τη νεανική και εφηβική παχυσαρκία που τώρα επηρεάζει το 25-30% των νέων μας», τόνισε. Η νεανική ισορροπημένη άσκηση και διατροφή, επανέλαβε με έμφαση, είναι η καλύτερη πρόληψη του διαβήτη.
Συνοψίζοντας, ο δρ Πιερίδης ξεκαθάρισε ότι δεν πρέπει ποτέ να αρνούμαστε την ύπαρξη του διαβήτη και επανατόνισε τη συμβολή της ορθής, έγκαιρης αντιμετώπισης του διαβήτη με απώλεια βάρους, σωστή διατροφή και άσκηση και την εξατομικευμένη αγωγή. Με ορθή προσέγγιση, δήλωσε, ο σακχαρώδης διαβήτης μπορεί να παραμείνει σήμερα υπό έλεγχο για πάρα πολλά χρόνια και οι ασθενείς να έχουν καλή ποιότητα ζωής.