Δρ Κώστας Τουφεξής: Αρρύθμιστοι οι μισοί διαβητικοί στην Κύπρο

Το ένα πέμπτο περίπου του πληθυσμού στην Κύπρο εκτιμάται ότι το 2032 θα πάσχει από σακχαρώδη διαβήτη (ΣΔ), λαμβανομένης υπόψη και της ταχείας αύξησης του αριθμού των πασχόντων τα τελευταία χρόνια σε παγκόσμιο επίπεδο.

Με αφορμή τη 14η Νοεμβρίου, Παγκόσμια Ημέρα Διαβήτη, ο ενδοκρινολόγος - διαβητολόγος δρ Κώστας Τουφεξής μιλώντας στον «Π» υπογραμμίζει τη σημασία της πρόληψης, της πρώιμης εντόπισης, της εκπαίδευσης του κοινού και της διαχείρισης του ΣΔ, ιδιαιτέρως στο πλαίσιο της πανδημίας που οι διαβητικοί διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο.

Τι ονομάζουμε σακχαρώδη διαβήτη;
Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι μια μεταβολική πάθηση στην οποία ο οργανισμός παράγει λιγότερη ινσουλίνη από ό,τι χρειάζεται για να μπορεί να μεταβληθεί η γλυκόζη, η οποία είναι πηγή ενέργειας του σώματός μας. Το αποτέλεσμα είναι να έχουμε αύξηση της γλυκόζης στο αίμα, η οποία είναι σημαντικό να διαγνωστεί νωρίς και να αντιμετωπιστεί στοχευμένα και εξατομικευμένα.

Τι σημαίνει ο όρος «προδιαβητική κατάσταση» ή «προδιαβήτης»;
Στο στάδιο του προδιαβήτη τα σάκχαρα είναι αυξημένα, όχι όμως τόσο ώστε να θεωρείται κάποιο άτομο διαβητικό. Πρόκειται για μια ενδιάμεση κατάσταση μεταξύ του φυσιολογικού και του παθολογικού σακχάρου. Αυτά τα άτομα είναι εντελώς ασυμπτωματικά και η διάγνωση του προδιαβήτη διαπιστώνεται μέσω των εργαστηριακών αναλύσεων γλυκόζης. Η συγκεκριμένη ομάδα ατόμων παρουσιάζει ένα ενδιαφέρον, αφού αν κάποιος αλλάξει τρόπο ζωής μπορεί να επιστρέψει στα φυσιολογικά επίπεδα σακχάρου ή να παραμείνει στην ομάδα του προδιαβήτη και να μην εξελιχθεί σε διαβήτη τύπου 2 με την πάροδο του χρόνου. Μια επιδημιολογική φινλανδική μελέτη που αφορούσε τους προδιαβητικούς έδειξε ότι όσοι έχασαν πέντε κιλά και παράλληλα ασκούνταν μείωσαν σημαντικά τον κίνδυνο να εμφανίσουν ΣΔ2.

Ποιες είναι οι κανονικές τιμές σακχάρου;
Για τον φυσιολογικό πληθυσμό όταν βρίσκεται σε κατάσταση νηστείας η γλυκόζη δεν πρέπει να υπερβαίνει το 110 ή δύο ώρες μετά από ένα κύριο γεύμα να μην υπερβαίνει το 140. Αν το σάκχαρο ενός ατόμου σε κατάσταση νηστείας είναι πάνω από 126 ή το τυχαίο αποτέλεσμα γλυκόζης κατά τη διάρκεια της ημέρας είναι πάνω από 200, σύμφωνα με τα κριτήρια του ΠΟΥ αυτό το άτομο θεωρείται ότι πάσχει από διαβήτη. Αν οι τιμές είναι ενδιάμεσες αυτών των δύο, τότε αναφερόμαστε σε στάδιο προδιαβήτη.

Πότε αρχίζουν τα πρώτα συμπτώματα και τι περιλαμβάνουν;
Για να έχει ένα άτομο συμπτώματα του διαβήτη πρέπει τα σάκχαρα στο αίμα του να είναι πολύ υψηλά για αρκετό χρονικό διάστημα. Τα κλασικά συμπτώματα είναι η έντονη δίψα, η πολυουρία, η απώλεια βάρους και η έντονη κόπωση. Υπάρχουν όμως και συμπτώματα τα οποία δεν είναι τόσο έκδηλα όπως είναι οι ενοχλητικές κράμπες στα πόδια και οι ερεθισμοί στη γεννητική περιοχή.

Ποια άτομα εμπίπτουν στην ομάδα υψηλού κινδύνου για να εμφανίσουν διαβήτη;
Αν υπάρχει κληρονομικότητα διαβήτη στην οικογένεια και ειδικά αν είναι και οι δύο γονείς διαβητικοί το ποσοστό αυξάνεται στο 70%. Επίσης, άτομα που είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα. Επιπλέον, είναι κάποιες ειδικές κατηγορίες, όπως άτομα που λαμβάνουν κορτικοστεροειδή σε χρόνια βάση, γυναίκες που πάσχουν από το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών και γυναίκες οι οποίες είχαν παρουσιάσει διαβήτη κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης τους.

Ποιοι είναι οι δύο τύποι σακχαρώδους διαβήτη;
Κλινικά διακρίνουμε δύο μεγάλες κατηγορίες ασθενών: Η κατηγορία ΣΔ τύπου 1 στην οποία εμπίπτει περίπου το 10% των διαβητικών και η κατηγορία ΣΔ τύπου 2, η οποία περιλαμβάνει περίπου το 90% των διαβητικών. Ο ΣΔ τύπου 1 είναι αυτοάνοσης αιτιολογίας και μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία. Ο οργανισμός σταματά εντελώς να παράγει ινσουλίνη και οι ασθενείς θα πρέπει να αρχίσουν καθημερινές ενέσεις ινσουλίνης.

Στον ΣΔ τύπου 2 παίζουν σημαντικό ρόλο η κληρονομικότητα και η παχυσαρκία. Αρχικά ο ασθενής λαμβάνει φαρμακευτική αγωγή διά στόματος, η οποία αυξάνεται στην πορεία και κάποια στιγμή είναι αναγκαία και η πρόσθεση ινσουλίνης.

Κίνδυνος χρόνιων επιπλοκών

Ποιες επιπλοκές μπορεί να υπάρξουν από έναν αρρύθμιστο διαβήτη;
Αν ένας διαβητικός δεν ρυθμίσει σωστά το σάκχαρό του θα έχει συμπτώματα που θα επηρεάζουν την ποιότητα ζωής του. Θα είναι επιρρεπής σε λοιμώξεις και μπορεί να ταλαιπωρηθεί ακόμη και από μια απλή γρίπη. Επιπλέον, θα πρέπει να αποφύγει τις χρόνιες επιπλοκές του διαβήτη οι οποίες χωρίζονται σε δύο κατηγορίες. Τις λεγόμενες μικροαγγειοπάθειες που περιλαμβάνουν προβλήματα ματιού, νεφρού και περιφερειακών νεύρων, καθώς και τις μακροαγγειοπάθειες οι οποίες αφορούν τα μεγάλα αγγεία του σώματος.

Θα πρέπει να αναφέρω ότι στην Κύπρο οι μισοί διαβητικοί είναι αρρύθμιστοι. Αν ο ΣΔ μείνει αδιάγνωστος, για πολλά χρόνια μέχρι ο ασθενής να αναγκαστεί να ζητήσει ιατρική βοήθεια και θεραπεία, αυξάνονται οι πιθανότητες να παρουσιάσει χρόνιες διαβητικές επιπλοκές. Για παράδειγμα, υπάρχουν περιπτώσεις στις οποίες διαπιστώνουμε ότι ένα άτομο έχει χρόνια νεφρική νόσο και όταν ανατρέξουμε στις αναλύσεις των προηγούμενων χρόνων βλέπουμε ότι είχε υψηλά σάκχαρα για πάνω από δέκα χρόνια.

Υπάρχουν νεότερα δεδομένα όσον αφορά τη θεραπευτική αντιμετώπιση του ΣΔ;
Η θεραπευτική αντιμετώπιση αποτελείται από τρία μέρη. Τη διατροφή, την τακτική σωματική δραστηριότητα και τη φαρμακευτική αγωγή. Όσον αφορά τη διατροφή, πρέπει να γίνουν κάποιες προσαρμογές στο διαιτολόγιο και ιδίως στα περιστατικά με ΣΔ τύπου 2 καθώς το 90% αυτών αφορά υπέρβαρα ή παχύσαρκα άτομα. Παράλληλα, ο ασθενής πρέπει να ασκείται καθημερινά. Ωστόσο, η δίαιτα και η άσκηση δεν αρκούν για να ρυθμίσεις έναν διαβητικό ασθενή. Η φαρμακευτική αγωγή είναι αναπόφευκτη. Όσον αφορά τον ΣΔ τύπου 1, τα τελευταία χρόνια είχαμε βελτιωμένες ινσουλίνες υπερταχείας δράσης. Ο διαβητικός μπορεί να κάνει ένεση ινσουλίνης και να φάει αμέσως. Στον ΣΔ τύπου 2 για πολλά χρόνια υπήρχαν μόνο δύο κατηγορίες φαρμάκων, ενώ τώρα έχουμε οκτώ κατηγορίες φαρμάκων. Έτσι, η χρήση της ινσουλίνης μπορεί να καθυστερήσει γιατί έχουμε περισσότερες θεραπευτικές επιλογές σε μορφή δισκίων.

Εβδομάδα ευαισθητοποίησης για τον σακχαρώδη διαβήτη στον ΠΟΛΙΤΗ με τη στήριξη της REMEDICA