Ένας στους 10 Κύπριους είναι διαβητικός

Η Παγκόσμια Ημέρα Διαβήτη για τα έτη 2021 μέχρι 2023 είναι αφιερωμένη στη φροντίδα του διαβήτη και το δικαίωμα των ασθενών για πρόσβαση σε ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και αναλώσιμων αυτοελέγχου για τη διαχείριση της νόσου. Εκατομμύρια άνθρωποι με διαβήτη σε όλο τον κόσμο δεν έχουν πρόσβαση σε στοιχειώδη φροντίδα και περίθαλψη του διαβήτη. Η όλη εκστρατεία στοχεύει στην ευαισθητοποίηση κοινού και όλων μας, αφού τα άτομα με διαβήτη χρειάζονται συνεχή φροντίδα και υποστήριξη για τη διαχείριση του διαβήτη τους και την αποφυγή επιπλοκών. Με αφορμή την παγκόσμια ημέρα, ο «Π» συνομίλησε με τον ενδοκρινολόγο Κώστα Τουφεξή για τα σημάδια που προδίδουν τον διαβήτη, την ανάγκη καλύτερης ενημέρωσης, αλλά και τις επιπτώσεις της πανδημίας.

Τι είναι ο σακχαρώδης διαβήτης και ποια η διαφορά του σε σχέση με τον προδιαβήτη;

Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι μία μεταβολική νόσος στην οποία ο οργανισμός δεν παράγει επαρκή ποσότητα ινσουλίνης ή η ινσουλίνη η οποία παράγεται δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τον οργανισμό μας αποτελεσματικά. Είναι αυτό που ονομάζεται αντίσταση στην ινσουλίνη. Η διαφορά είναι καθαρά όσον αφορά τις τιμές γλυκόζης. Υπάρχουν καθορισμένες τιμές από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας σύμφωνα με τις οποίες αν το λεγόμενο σάκχαρο νηστείας, δηλαδή το πρωί πριν να φάει κάποιος, είναι μέχρι το 110, τότε θεωρείται φυσιολογικό. Η Αμερικανική Διαβητολογική Εταιρεία έχει θέσει ως όριο το 100, αλλά οι υπόλοιποι οργανισμοί που σχετίζονται με τον διαβήτη θέτουν το 110. Από 110 μέχρι 125 θεωρείται προδιαβήτης και από 126 και άνω θεωρείται ότι το άτομο είναι διαβητικό.

Ποια είναι τα συμπτώματα που πρέπει να θορυβήσουν το άτομο για να διαπιστώσει ότι έχει διαβήτη;

Τα κλασικά συμπτώματα είναι πολυδιψία, πολυουρία, ανεξήγητη απώλεια σωματικού βάρους, εύκολη κόπωση, κράμπες κ.λπ. Για να έχει, όμως, κάποιος αυτά τα συμπτώματα πρέπει να έχει αρκετά υψηλά σάκχαρα. Υπάρχει ένας πολύ μεγάλος αριθμός ατόμων που έχουν διαβήτη χωρίς να έχουν κάποια συμπτώματα, μόνο και μόνο επειδή τα σάκχαρα τους δεν είναι τόσο υψηλά. Σε πάρα πολλές περιπτώσεις κάποιος μπορεί να είναι διαβητικός, αλλά να είναι ασυμπτωματικός.

Όταν είναι ασυμπτωματικός πώς μπορεί να αντιληφθεί ότι έχει διαβήτη;

Εδώ είναι που με σωστή ενημέρωση μπορούν άτομα που ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου να μάθουν τι είναι διαβήτης, ούτως ώστε τουλάχιστον μία φορά τον χρόνο να προβαίνουν στον απαραίτητο έλεγχο. Άτομα υψηλού κινδύνου θεωρούνται τα άτομα που έχουν κληρονομικό ιστορικό πρώτου βαθμού συγγένειας. Ένα παιδί με γονιό διαβητικό έχει 40% περισσότερες πιθανότητες να εκδηλώσει διαβήτη. Αν και οι δύο γονείς είναι διαβητικοί το ποσοστό αυξάνεται στο 75%. Άλλες ομάδες είναι οι ομάδες παχυσαρκίας, γυναίκες που έχουν πολυκυστικές ωοθήκες, αλλά και εκείνες που πέρασαν διαβήτη κύησης, άτομα που λαμβάνουν κορτιζόνη.



Θεωρείτε ότι η ενημέρωση των πολιτών στο θέμα του διαβήτη είναι ελλιπής;

Σε μεγάλο βαθμό ναι. Μία μεγάλη μερίδα ατόμων στερούνται των βασικών πληροφοριών όσον αφορά τον διαβήτη. Ένας από τους λόγους για τους οποίους ο σακχαρώδης διαβήτης έχει πάρει παγκόσμιες επιδημιολογικές προεκτάσεις είναι επειδή έχει αυξηθεί η παχυσαρκία στον γενικό πληθυσμό. Όσο αυξάνεται ο δείκτης μάζας σώματος, στατιστικά αυξάνονται και οι πιθανότητες σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2. Πριν από μερικές δεκαετίες ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 εμφανιζόταν σπάνια σε άτομα κάτω των 40 ετών, ενώ σήμερα ισχύει το ακριβώς αντίθετο, μιας και βλέπουμε περιστατικά σε πολύ νεαρότερες ηλικίες, ακόμα και στην παιδική ηλικία.

Ποιες επιπλοκές μπορεί να υπάρξουν αν ένα άτομο με διαβήτη δεν είναι ρυθμισμένο;

Ο αρρύθμιστος διαβητικός μπορεί να έχει συμπτώματα, όπως πολυδιψία, τα οποία επηρεάζουν την καθημερινή του λειτουργία. Επίσης, είναι πιθανόν να αντιμετωπίζει προβλήματα ύπνου, ενώ αισθάνεται μια συνεχή κόπωση, επομένως επηρεάζεται η ποιότητα ζωής του ατόμου. Ακόμη και αν δεν έχει έντονα συμπτώματα, ο αρρύθμιστος διαβητικός παρουσιάζει ένα φαινόμενο ανοσοκαταστολής. Η άμυνα που έχει το ανοσοποιητικό του σύστημα δεν είναι η ίδια με αυτή ενός υγειούς ατόμου. Μπορεί να πάθει πιο εύκολα λοιμώξεις, αποστήματα, ακόμα και κορωνοϊό. Εκτός αυτού, υπάρχουν και οι επιπλοκές οι οποίες επηρεάζουν τα αγγεία. Αυτές χωρίζονται σε δύο κατηγορίες, τις μικροαγγειοπάθιες, στις οποίες επηρεάζονται για παράδειγμα τα μάτια και τις μακροαγγειοπάθειες, που δημιουργούν πρόβλημα στα στεφανιαία αγγεία, καρδιακά προβλήματα και προβλήματα με τις καρωτίδες. Η μακροαγγειοπάθεια στον διαβήτη μπορεί να εμφανιστεί σε πολύ πιο νεαρές ηλικίες, αλλά και να επηρεάσει διάχυτα πολλά αγγεία. Στην Κύπρο, έχει γίνει μόνο μία επιδημιολογική μελέτη το 2013 στην οποία εντοπίστηκαν περίπου 90 χιλιάδες διαβητικοί, που έβγαζε περίπου ένα ποσοστό κοντά στο 10% του γενικού πληθυσμού. Δυστυχώς ο διαβήτης είναι μία πάθηση όπου φαίνεται ότι θα μας απασχολήσει και τα επόμενα χρόνια μιας και υπάρχει αυξητική τάση. Μπορεί να υπάρχει ενημέρωση, αλλά ο διαβήτης συνδέεται άρρηκτα με το επιδημιολογικό φαινόμενο της παχυσαρκίας.

Τα τελευταία στοιχεία που υπάρχουν για τον διαβήτη στην Κύπρο είναι από το 2013. Τι έχει αλλάξει αυτά τα 9 χρόνια;

Δυστυχώς αυτά είναι και τα μόνα δεδομένα που έχουμε και πρέπει να πούμε εδώ ότι υπάρχει μεγάλη ανάγκη να γίνουν νέες μελέτες. Σίγουρα το 10% έχει αυξηθεί, αλλά το πιο σημαντικό είναι να γίνει μία πιο σφαιρική ενημέρωση στην οποία εμπλέκονται οι διάφοροι φορείς. Το σύστημα του ΓεΣΥ το οποίο έχουμε στην Κύπρο πρέπει να βοηθήσει ούτως ώστε να έχουμε κάποια στατιστικά για την επιδημιολογική ταυτότητα του διαβήτη στην Κύπρο. Λόγω του ότι έχουν γίνει αντιληπτά τα επακόλουθα του διαβήτη, η θεραπευτική στρατηγική τα τελευταία χρόνια έχει γίνει πιο επιθετική. Προσπαθούμε να γίνει η διάγνωση όσο πιο γρήγορα γίνεται και αμέσως ξεκινούμε την φαρμακευτική αγωγή. Πρέπει, ωστόσο, να τονίσουμε ότι στη θεραπευτική αντιμετώπιση του διαβήτη δεν είναι μόνο η ρύθμιση του ζακχάρου, αλλά είναι πολυπαραγοντική. Εκτός από τον διαβήτη, είναι επιτακτική ανάγκη η ρύθμιση της πίεσης, των λεπιδιών, χοληστερόλης και τριγλυκερίδια, ενώ ενθαρρύνουμε τους διαβητικούς να αποφεύγουν το κάπνισμα. Μόνο το να ρυθμίσεις το ζάκχαρο στον διαβήτη δεν αρκεί για να προστατέψεις το άτομο από τις επιπλοκές. Η θεραπεία χωρίζεται σε τρία μέρη, σωστή διατροφή, άσκηση και φαρμακευτική αγωγή. Πολύ σημαντικό ρόλο παίζει και η ψυχολογία. Η ψυχολογία έχει να κάνει με την αποδοχή του προβλήματος. Αν δεν αποδεχτείς το πρόβλημα δεν θα έχεις το επιθυμητό αποτέλεσμα. Επίσης, είναι απαραίτητη και η καλή συνεργασία μεταξύ των φορέων υγείας, του ασθενή και του στενού του περιβάλλοντος. Ο ασθενής για να έχει τα πιο καλά αποτελέσματα χρειάζεται να είναι καλά ενημερωμένος, να μάθει να ακολουθεί μία υγιεινή συμπεριφορά και να είναι καλά εκπαιδευμένος από τον γιατρό του. Ο γιατρός δεν μπορεί να είναι πάντα διαθέσιμος επομένως ο διαβητικός πρέπει να ξέρει πως να διαχειριστεί από μόνος του κάποιες καταστάσεις. Υπάρχουν άτομα που είναι χρόνια διαβητικοί και ακόμη δεν ξέρουν πως να αντιμετωπίσουν μία υπογλυκαιμία. Πολίτες που δεν είναι καλά ενημερωμένοι και εκπαιδευμένοι.

Είπατε προηγουμένως ότι όταν είναι αρρύθμιστος ο διαβήτης αυξάνεται ο κίνδυνος λοιμώξεων και μάλιστα αναφερθήκατε και στον κορωνοϊό. Υπάρχουν άτομα που πάσχουν από διαβήτη τα οποία φοβούνται ότι το εμβόλιο κατά του κορωνοϊού θα επηρεάσει το σάκχαρό τους. Ποιο το σχόλιο σας επί του θέματος;

Επιβάλλεται ο διαβητικός ασθενής να εμβολιαστεί. Ο οργανισμός του διαβητικού δεν έχει την ίδια άμυνα με αυτή ενός υγειούς ατόμου για να αντιμετωπίσει τον ιό σε περίπτωση που προσβληθεί από αυτόν. Εκτός αυτού, ένα σημαντικό ποσοστό των διαβητικών είναι και παχύσαρκοι που και ο παράγοντας παχυσαρκία προδιαθέτει ότι ένα άτομο θα νοσήσει πιο σοβαρά. Επιπλέον, άτομα που έχουν χρόνια διαβήτη και παρουσιάζουν επιπλοκές όπως στεφανιαία νόσο και νεφρικά προβλήματα είναι ακόμη πιο επιρρεπείς στη σοβαρή νόσηση. Εκτός αυτού, σε χώρες όπως είναι η Αγγλία, έχει φανεί ότι άτομα που πάσχουν από διαβήτη και νόσησαν με κορωνοϊό, για μεγάλο διάστημα μετά τη νόσηση έχουν αυξημένα επίπεδα ζακχάρου.

Θεωρείτε ότι τώρα με την πανδημία θα αυξηθεί το ποσοστό των διαβητικών;

Αν πούμε ότι γενικά η πανδημία επέφερε ένα αίσθημα άγχους σε μία μεγάλη μερίδα του πληθυσμού, το οποίο μπορεί να σημαίνει αύξηση του σωματικού βάρους ή μείωση της σωματικής δραστηριότητας. Έμμεσα, αυτή η κατάσταση που έχει δημιουργηθεί μπορεί να σημαίνει αύξηση των περιστατικών διαβήτη τα επόμενα χρόνια.