Για ποιο λόγο οι ευφυείς άνθρωποι περνούν λιγότερο χρόνο με φίλους

Οι εξελικτικοί ψυχολόγοι πιστεύουν ότι ο τρόπος ζωής των πολύ αρχαίων προγόνων μας, αυτών που ζούσαν πριν από χιλιάδες ή εκατομμύρια χρόνια, αποτελεί τη βάση του τι μας κάνει ευτυχισμένους στη σύγχρονη εποχή. Με άλλα λόγια, αυτό που έκανε κάποτε τον άνθρωπο ευτυχισμένο κατά πάσα πιθανότητα τον κάνει και σήμερα.

Η μελέτη αφορούσε 15.000 ενήλικα άτομα ηλικίας 18 – 28 ετών και είχε δύο ευρήματα, με βάση τις απαντήσεις των συμμετεχόντων.

Το πρώτο εύρημα ήταν ότι οι άνθρωποι που ζούσαν σε πιο πυκνοκατοικημένες περιοχές ήταν λιγότερο ικανοποιημένοι από τη ζωή τους. Οι κάτοικοι των αγροτικών περιοχών ανέφεραν ότι ήταν πιο ευτυχισμένοι από εκείνους που ζουν στα προάστια, οι οποίοι ήταν πιο ευτυχισμένοι από εκείνους ζουν στο κέντρο των μικρών πόλεων, οι οποίοι με τη σειρά τους ήταν πιο ευτυχισμένοι από εκείνους που ζουν στο κέντρο των μεγάλων πόλεων.

Το δεύτερο εύρημα ήταν πως όσο περισσότερες κοινωνικές επαφές έχει ένα άτομο με τους στενούς φίλους και συγγενείς, τόσο μεγαλύτερη είναι η ευτυχία του.

Η εξαίρεση των ευφυών
Αλλά υπήρχε μια εξαίρεση σ’ αυτά τα ευρήματα. Οι συσχετίσεις ήταν μικρότερες ή ακόμη και αντίστροφες όταν αφορούσαν τις απαντήσεις των ευφυών ανθρώπων. Πρώτον, οι έξυπνοι άνθρωποι δείχνουν μια προτίμηση προς τις πυκνοκατοικημένες περιοχές και δεύτερον, όταν περνούν πολύ χρόνο με γνωστούς, φίλους και συγγενείς, αυτό τους κάνει λιγότερο ευτυχείς.

Γιατί οι ευφυείς άνθρωποι δεν αποκτούν την ευτυχία όταν περιστοιχίζονται από στενούς συγγενείς και φίλους; Υπάρχουν διάφορες εξηγήσεις, συμπεριλαμβανομένης αυτής που δίνεται από την Carol Graham, μια ερευνήτρια που μελετά τα οικονομικά της ευτυχίας. Όπως λέει η ίδια, “τα ευρήματα δείχνουν (και δεν αποτελεί έκπληξη) ότι τα άτομα με μεγαλύτερη ευφυΐα και ικανότητες είναι λιγότερο πιθανό να ξοδεύουν πολύ χρόνο στην κοινωνικοποίηση, επειδή επικεντρώνονται σε κάποια άλλο στόχο που είναι μακροπρόθεσμος”. Αυτό είναι λογικό δεδομένου ότι οι ευφυείς άνθρωποι είναι επικεντρωμένοι στην επίτευξη πνευματικών στόχων και αν κάτι τους αφαιρεί αυτές τις φιλοδοξίες τους κάνει δυστυχισμένους.

Αλλά οι δύο εξελικτικοί ψυχολόγοι δίνουν μια διαφορετική εξήγηση.

Η ιδέα ξεκινά με την παραδοχή ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος εξελίχθηκε για να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του προγονικού περιβάλλοντος, στην αφρικανική σαβάνα, όπου η πυκνότητα του πληθυσμού ήταν παρόμοια με αυτή που υπάρχει σήμερα στην αγροτική Αλάσκα (λιγότερο από το ένα άτομο ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο). Αλλά σήμερα η πυκνότητα του πληθυσμού έχει αυξηθεί πάρα πολύ σε ορισμένες περιοχές (η πυκνότητα είναι 27.685 άνθρωποι ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο στο Μανχάταν) και αυτό κάνει τον μέσο άνθρωπο δυστυχή.

Η ίδια ιδέα εφαρμόζεται και στην περίπτωση των φίλων και των κοινωνικών επαφών. Οι πρόγονοί μας ζούσαν ως κυνηγοί – τροφοσυλλέκτες σε μικρές ζώνες των περίπου 150 ατόμων, σύμφωνα με τους Kanazawa και Li. Σε αυτές τις συνθήκες, η συχνή επαφή και η δια βίου φιλία ήταν πιθανότερη και πιο απαραίτητη για την επιβίωση και την αναπαραγωγή. Παραμένουμε κοινωνικά πλάσματα μέχρι σήμερα και άρα είμαστε πιο ευτυχισμένοι όταν ζούμε σε σφιχτοδεμένες κοινωνικές ομάδες.

Όταν κάποιος όμως είναι έξυπνος και ικανός μπορεί να προσαρμοστεί καλύτερα στο περιβάλλον μιας πυκνοκατοικημένης πόλης. Διότι είναι καλύτερα εξοπλισμένος να εγκαταλείψει το κοινωνικό δίκτυο των κυνηγών-τροφοσυλλεκτών, ειδικά μάλιστα αν έχει κάποια υψηλή φιλοδοξία. Έτσι οι έξυπνοι άνθρωποι είναι πιο καλά προσαρμοσμένοι σε ένα πυκνοκατοικημένο περιβάλλον στο οποίο, αναγκαστικά, οι κοινωνικές επαφές είναι λιγότερες, και νιώθουν λιγότερη δυστυχία σ’ αυτό από τους μη ευφυείς ανθρώπους οι οποίοι θεωρούν σημαντικές τις κοινωνικές επαφές.