Του Ανδρέα Γρ. Ορφανίδη*
Το Κατάρ αποτελεί έναν από τους πιο ισχυρούς οικονομικούς και ενεργειακούς παίκτες στη Μέση Ανατολή, με παγκόσμια επιρροή που εκτείνεται πέρα από τον Κόλπο, φτάνοντας σε Ευρώπη, Ασία και Αμερική. Για την Κύπρο, το Κατάρ είναι ένας εταίρος με τον οποίο μπορεί να οικοδομήσει μια στρατηγική σχέση, αξιοποιώντας τις αμοιβαίες ευκαιρίες που προσφέρει η γεωγραφική τους θέση, η οικονομική δυναμική και η πολιτική τους σταθερότητα. Οι δύο χώρες έχουν ενισχύσει σημαντικά τις διμερείς τους σχέσεις τα τελευταία χρόνια, με συνεργασία σε τομείς όπως η ενέργεια, οι επενδύσεις, ο τουρισμός, η εκπαίδευση και η άμυνα.
Η οικονομική συνεργασία μεταξύ Κύπρου και Κατάρ έχει παρουσιάσει σημαντική πρόοδο, με τις δύο χώρες να αναζητούν τρόπους για να ενισχύσουν τις εμπορικές και επενδυτικές τους ροές. Το Κατάρ είναι μια από τις πλουσιότερες χώρες του κόσμου, χάρη στα τεράστια αποθέματα φυσικού αερίου που διαθέτει, και έχει επενδύσει δισεκατομμύρια δολάρια σε έργα υποδομών, ακίνητα, χρηματοοικονομικές υπηρεσίες και τουρισμό. Για την Κύπρο, το γεγονός ότι το Κατάρ διαθέτει ένα από τα μεγαλύτερα κρατικά επενδυτικά ταμεία στον κόσμο, το Qatar Investment Authority, αποτελεί μια μεγάλη ευκαιρία για την προσέλκυση ξένων επενδύσεων, ειδικά στον τομέα των ακινήτων και των τουριστικών υποδομών. Τα τελευταία χρόνια, το Κατάρ έχει εκδηλώσει ενδιαφέρον για επενδύσεις στην Κύπρο, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την ανάπτυξη ακινήτων στη Λευκωσία, όπου το 2011 υπεγράφη συμφωνία για την κατασκευή ξενοδοχείου και γραφείων από καταριανές επενδυτικές εταιρείες. Αν και το συγκεκριμένο έργο δεν προχώρησε λόγω οικονομικών και διοικητικών ζητημάτων, η πρόθεση του Κατάρ να τοποθετηθεί στρατηγικά στην κυπριακή αγορά παραμένει ενεργή. Η Κύπρος, ως μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, προσφέρει στις καταριανές επιχειρήσεις μια πύλη προς την ευρωπαϊκή αγορά, καθιστώντας τη χώρα έναν ελκυστικό προορισμό για επενδύσεις σε ακίνητα, ναυτιλία και χρηματοοικονομικές υπηρεσίες.
Ο ενεργειακός τομέας αποτελεί έναν από τους πιο κρίσιμους άξονες συνεργασίας μεταξύ Κύπρου και Κατάρ. Το Κατάρ είναι ένας από τους μεγαλύτερους παραγωγούς και εξαγωγείς υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) στον κόσμο, γεγονός που του δίνει ιδιαίτερο γεωπολιτικό βάρος. Η Κύπρος, από την άλλη πλευρά, βρίσκεται στο στάδιο ανάπτυξης των δικών της ενεργειακών πόρων, με σημαντικά κοιτάσματα φυσικού αερίου να έχουν εντοπιστεί στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της. Το Κατάρ έχει τη δυνατότητα να διαδραματίσει ρόλο στην εκμετάλλευση αυτών των κοιτασμάτων, τόσο μέσω επενδύσεων όσο και μέσω τεχνογνωσίας. Η κυπριακή κυβέρνηση έχει εξετάσει τη συνεργασία με το Κατάρ για την εισαγωγή υγροποιημένου φυσικού αερίου, καθώς η Λευκωσία επιδιώκει να διαφοροποιήσει τις πηγές προμήθειας ενέργειας και να ενισχύσει την ενεργειακή της ασφάλεια. Παράλληλα, καταριανές εταιρείες συμμετέχουν σε διαγωνισμούς που σχετίζονται με τις ενεργειακές υποδομές της Κύπρου, ενώ η συνεργασία στον τομέα της πράσινης ενέργειας μπορεί να ανοίξει νέους ορίζοντες για τις δύο χώρες, καθώς το Κατάρ επενδύει όλο και περισσότερο στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Ο τουρισμός αποτελεί επίσης έναν πολλά υποσχόμενο τομέα συνεργασίας. Το Κατάρ έχει αναδειχθεί σε ένα από τα κορυφαία τουριστικά κέντρα της Μέσης Ανατολής, ιδιαίτερα μετά την επιτυχή διοργάνωση του Παγκοσμίου Κυπέλλου Ποδοσφαίρου το 2022. Η Qatar Airways, μία από τις μεγαλύτερες αεροπορικές εταιρείες στον κόσμο, έχει συνδέσει την Ντόχα με τη Λάρνακα, διευκολύνοντας τη μετακίνηση ταξιδιωτών μεταξύ των δύο χωρών και ενισχύοντας τη ροή τουριστών και επιχειρηματιών. Η Κύπρος, με το κλίμα, τις παραλίες και την πλούσια ιστορία της, αποτελεί έναν ελκυστικό προορισμό για επισκέπτες από το Κατάρ, ενώ παράλληλα οι Κύπριοι ταξιδιώτες δείχνουν αυξανόμενο ενδιαφέρον για το Κατάρ ως προορισμό διακοπών και επιχειρηματικών ευκαιριών. Επιπλέον, η ανταλλαγή τεχνογνωσίας στον τομέα του τουρισμού μπορεί να προσφέρει οφέλη και στις δύο πλευρές, με την Κύπρο να αξιοποιεί την εμπειρία του Κατάρ σε θέματα πολυτελούς φιλοξενίας και τουριστικών υποδομών.
Στον τομέα της άμυνας και της ασφάλειας, οι δύο χώρες έχουν αρχίσει να αναπτύσσουν διμερείς σχέσεις, ιδίως στον τομέα της θαλάσσιας ασφάλειας και της καταπολέμησης της τρομοκρατίας. Το Κατάρ, ως μέλος του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου, διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη διατήρηση της σταθερότητας στην περιοχή, ενώ η Κύπρος, ως ευρωπαϊκή χώρα με γεωπολιτική σημασία, μπορεί να συμβάλει στην ενίσχυση της ασφάλειας στην Ανατολική Μεσόγειο.
Η εκπαίδευση και η έρευνα είναι άλλοι τομείς στους οποίους η συνεργασία μεταξύ Κύπρου και Κατάρ μπορεί να αναπτυχθεί περαιτέρω. Το Κατάρ έχει επενδύσει τεράστια ποσά στην εκπαίδευση, φιλοξενώντας πανεπιστήμια διεθνούς κύρους, όπως το Cornell University και το Georgetown University, στη λεγόμενη «Education City» στην Ντόχα. Η συνεργασία μεταξύ κυπριακών και καταριανών πανεπιστημίων μπορεί να ενισχύσει την ακαδημαϊκή και ερευνητική δραστηριότητα, προωθώντας την ανταλλαγή φοιτητών, καθηγητών και επιστημονικών γνώσεων.
Η πολιτική και διπλωματική συνεργασία των δύο χωρών βρίσκεται επίσης σε ανοδική τροχιά. Η Κύπρος επιδιώκει να ενισχύσει τους δεσμούς της με τις χώρες του Κόλπου, αναγνωρίζοντας τη σημασία τους για τη διεθνή πολιτική και οικονομία. Από την άλλη, το Κατάρ ενδιαφέρεται να ενδυναμώσει τις σχέσεις του με την Ευρωπαϊκή Ένωση και βλέπει την Κύπρο ως έναν αξιόπιστο εταίρο στην περιοχή.
Συμπερασματικά, η συνεργασία μεταξύ Κύπρου και Κατάρ έχει ισχυρές βάσεις και μεγάλες προοπτικές για το μέλλον. Οι δύο χώρες διαθέτουν συμπληρωματικά πλεονεκτήματα και, άν συνεχίσουν να επενδύουν στις διμερείς τους σχέσεις, μπορούν να δημιουργήσουν σημαντικές ευκαιρίες σε τομείς όπως η οικονομία, η ενέργεια, ο τουρισμός, η εκπαίδευση και η ασφάλεια. Σε έναν κόσμο που αλλάζει ραγδαία, οι στρατηγικές συνεργασίες όπως αυτή μεταξύ Κύπρου και Κατάρ μπορούν να αποτελέσουν βασικούς πυλώνες σταθερότητας και ανάπτυξης.
*Καθηγητή-Ανθρωπολόγου στο Philips University, πρώην Πρύτανη.
