Ο ανασχηματισμός να συμπεριλάβει και τον Πρόεδρο

Ο ανασχηματισμός στον οποίο προχώρησε ο Νίκος Χριστοδουλίδης τη Δευτέρα (αλλάζοντας μέσα σε δέκα μήνες το μισό σχεδόν Υπουργικό) δεν ήταν απλώς η επιβεβαίωση των λανθασμένων επιλογών στις οποίες κατέληξε αρχικά. Ήταν μια ωμή παραδοχή της αποτυχίας της κυβέρνησης να ανταποκριθεί, όχι στις προσδοκίες όπως λέχθηκε, αλλά στον ρόλο της. Κυρίως όμως ήταν η ξεκάθαρη παραδοχή ότι πάει να χάσει πλέον και τη στήριξη του κόσμου. Με διάφορες έρευνες να επιβεβαιώνουν τα προβλήματα εικόνας που αντιμετωπίζει η κυβέρνηση, και έχοντας ήδη σπεύσει να προαναγγείλει αλλαγές, ο ανασχηματισμός ήταν μονόδρομος.

Τη στιγμή, όμως, που η αλλαγή προσώπων στο Υπουργικό παρουσιάζεται ως η κίνηση που θα επιλύσει τα προβλήματα που παρατηρήθηκαν και θα επιτρέψει στον Πρόεδρο να κυβερνήσει, απαλλάσσοντάς τον από βαρίδια και τοποθετώντας στο πλάι του άτομα πιο ικανά, είναι δύσκολο για κάποιον να δει πώς μπορεί αυτή η αλλαγή να οδηγήσει σε ένα restart. Και η συγκεκριμένη εκτίμηση δεν αφορά τόσο τα άτομα που έχουν για μία ακόμα φορά επιλεγεί. Αφορά -όπως ήρθε να υπενθυμίσει και η ομιλία του κατά την τελετή διαβεβαίωσης- πρωτίστως τον Πρόεδρο.

Κατ’ αρχάς, ο ανασχηματισμός δεν δείχνει να φέρνει την οποιαδήποτε ουσιαστική διαφοροποίηση στο Υπουργικό πέραν της αλλαγής προσώπων. Αντίθετα, πρόκειται για ένα Υπουργικό που διαμορφώθηκε με τα ίδια υλικά και ακολουθώντας τις ίδιες πρακτικές που ακολουθήθηκαν και στην περίπτωση του πρώτου. Αν κάτι ξεχωρίζει, είναι η επανάληψη της πρακτικής του Προέδρου να επιλέγει άτομα, εν πολλοίς αναλώσιμα, που θα υπηρετήσουν το «εγώ» του και τα οποία δεν θα θέσουν σε κίνδυνο την πρωτοκαθεδρία του. Απουσιάζουν οι προσωπικότητες εκείνες που θα προσδώσουν κύρος στην κυβέρνηση, άτομα με πολιτική πείρα που να μπορούν να ηγηθούν των υπουργείων ή άτομα με γνώση των χαρτοφυλακίων που αναλαμβάνουν. Στην πλειονότητά του το νέο Υπουργικό απαρτίζεται από άτομα που στην καλύτερη είναι άγνωστα και στη χειρότερη προβληματίζουν ως προς την ικανότητά τους να ανταποκριθούν στους ρόλους που τους έχουν ανατεθεί, ενώ σειρά επιλογών επιβεβαιώνουν την επικράτηση του κατεστημένου (όπως π.χ. η απομάκρυνση Κανάρη μετά την κόντρα της με τη Γιαννάκη ή η επιλογή Πάλμα για να συμμετάσχει στην τρίτη κατά σειρά κυβέρνηση). Αυτές οι προσθήκες, σε συνδυασμό με την παραμονή υπουργών που δεν έπεισαν το προηγούμενο διάστημα ότι αποτελούν ορθές επιλογές, δημιουργούν ξεκάθαρες αμφιβολίες κατά πόσον ο ανασχηματισμός αυτός βελτιώνει την ικανότητα του Υπουργικού. Τη στιγμή που η αδυναμία του Προέδρου για μία ακόμα φορά να στηρίξει το προεκλογικό αφήγημά του επιτείνει την έλλειψη εμπιστοσύνης και γιγαντώνει την απαξίωση εντός κοινωνίας.

Δεν είναι, όμως, μόνο ότι ο ανασχηματισμός αποτελεί επανάληψη των πρώτων διορισμών με άτομα που δεν πείθουν ότι μπορούν να «γεμίσουν» τα υπουργεία. Η εμμονή του Νίκου Χριστοδουλίδη στην εικόνα του, την οποία δεν είχε κανένα πρόβλημα μέχρι σήμερα να στηρίξει σε βάρος όσων θα έπρεπε να αποτελούν τους στενότερους συνεργάτες του, είναι ένα ακόμα ζήτημα που δημιουργεί σοβαρές αμφιβολίες για το κατά πόσον το νέο σχήμα θα μπορέσει να λειτουργήσει καλύτερα. Ενώ διόρισε άπειρα άτομα, ενώ το μοντέλο που χρησιμοποίησε ήταν ιδιαίτερα συγκεντρωτικό, ποτέ δεν στήριξε τους υπουργούς του όταν αυτοί βρέθηκαν στο μάτι του κυκλώνα, πολλές φορές ως αποτέλεσμα δικών του κακών επιλογών ή χειρισμών. Αντίθετα, με ευκολία τους θυσίασε για να αποποιηθεί τις δικές του ευθύνες. Όπως μετά τα επεισόδια στη Λεμεσό, όταν διέρρευσε βίντεο στο οποίο εγκαλούσε την πρώην υπουργό Δικαιοσύνης, ή με την απομάκρυνση της Δόξας Κωμοδρόμου όταν έγινε γνωστή μια συμφωνία που ο ίδιος συνομολόγησε ή όφειλε να γνώριζε. Διαρρέοντας συνεχώς τη δυσαρέσκειά του για την απόδοση υπουργών, αποτέλεσε τον μεγαλύτερο επικριτή του Υπουργικού του, φέρνοντας νέα ήθη στην πολιτική.

Αυτή η έλλειψη στήριξης προς τους υπουργούς, πέραν του ότι δημιουργεί την εικόνα ενός Υπουργικού υπό συνεχή αμφισβήτηση, δεν διαμορφώνει τις συνθήκες εκείνες που θα επιτρέψουν στην κυβέρνηση να λειτουργήσει. Πώς θα λάβουν τις οποιεσδήποτε αποφάσεις οι υπουργοί, πώς θα παραγάγουν πολιτική, όταν αντιμετωπίζονται από τον Πρόεδρο ως κυματοθραύστες για τις όποιες αστοχίες αντί ως βασικοί πυλώνες της διακυβέρνησης; Όταν είναι εκεί για να υπηρετούν την εικόνα ενός Προέδρου σε μια «οne man show» κυβέρνηση;

Τα κύρια εμπόδια όμως στην αλλαγή που προτάσσεται παραμένουν ο ίδιος ο Πρόεδρος και ο τρόπος με τον οποίο πολιτεύεται. Εμπεδώνεται η εικόνα μιας κυβέρνησης που νιώθει άβολα με την πολιτική και σιχαίνεται την ευθύνη. Και αυτή η εικόνα δεν αντανακλά απλώς, αλλά καθορίζεται από τη γενικότερη παρουσία του ίδιου του Προέδρου. Όταν ο Νίκος Χριστοδουλίδης δείχνει τέτοια απροθυμία να λάβει πολιτικές αποφάσεις, μεταθέτει τις ευθύνες συνεχώς αλλού, τι μπορεί να αναμένει κάποιος από υπουργούς που αποτελούν δική του επιλογή, είναι υπόλογοι σ' αυτόν και δεν στηρίζονται; Κυρίως όμως πώς μπορεί μια κυβέρνηση να αποδώσει όταν δεν έχει κεντρικό αφήγημα, δεν έχει στρατηγική ούτε προτεραιότητες; Όταν δείχνει να μην γνωρίζει πού θέλει να οδηγήσει τη χώρα; Όποιοι κι αν επιλεγούν, όσες φορές κι αν αλλάξουν τα πρόσωπα, τι μπορεί να αλλάξει από τη στιγμή που οι στόχοι, οι πρακτικές και η αντίληψη για την πολιτική και την ευθύνη παραμένουν ίδια; Πώς μπορεί ένας υπουργός να υπηρετήσει ένα πλάνο που δεν υπάρχει;

Αν κάτι έδειξε η ομιλία του Νίκου Χριστοδουλίδη στην τελετή διαβεβαίωσης είναι πως όχι μόνο θα είναι δύσκολο γι' αυτή την κυβέρνηση να αλλάξει, αλλά και ότι καμία απολύτως πρόθεση δεν έχει να αλλάξει. Επιμένοντας σ’ ένα αφήγημα που έχει ήδη κριθεί. Πανηγυρίζει για τις επιτυχίες, τη στιγμή που μέσα σε δέκα μήνες έχει ανασχηματίσει το μισό του Υπουργικό, και μιλά για το παλιό που αντιστέκεται στο νέο που εκπροσωπεί ενώ έχει αγκαλιαστεί με θέρμη από ολόκληρο το κατεστημένο. Ποιο παλιό αντιστέκεται όμως; Αυτό που διορίζει; Αυτό που ελέγχει; Ή αυτό που επιβάλλεται;

Για να έχει ο οποιοσδήποτε ανασχηματισμός ουσιαστικό αποτέλεσμα θα πρέπει πρώτα ο Νίκος Χριστοδουλίδης να ανασχηματίσει τον εαυτό του, στον τρόπο που λειτουργεί, στις προτεραιότητες που θέτει. Κυρίως όμως στον τρόπο που αντιλαμβάνεται την πολιτική και την αλλαγή. Διότι δεν ξέρω αν το αντιλαμβάνεται, αλλά το κύριο πρόβλημά του πλέον δεν είναι ότι εμπεδώνεται ως ο εκπρόσωπος του κενού. Είναι πως πάει να καταστεί ο απόλυτος εκπρόσωπος του παλιού.

https://twitter.com/AntonisPolydoro