Τελικά, η ζημιά είναι μεγάλη

Κάνω ό,τι περνά από το χέρι και το μυαλό μου για να περιορίσω την κριτική κατά της διακυβέρνησης. Αλλά δεν γίνονται και θαύματα. Πρώτον, γιατί πρόκειται για την κυβέρνηση της χώρας, τις ανώτατες πολιτικές αποφάσεις και επιλογές. Δεν μπορείς να τις αγνοείς. Και δεύτερον, δεν περνά μέρα που αυτές οι επιλογές να μην παράγουν τη βεβαιότητα της αστοχίας και το αίσθημα της κενότητας. Ε, δεν μπορούμε να κάνουμε ότι δεν βλέπουμε, μόνο και μόνο για να μην μας περάσουν για εμμονικούς!

Το κενό

Ο Πρόεδρος αντιλαμβάνεται ότι δύσκολα βρίσκει κανείς έναν τομέα στον οποίο να έχει να επιδείξει κάτι αξιόλογο μέσα στους εννέα μήνες που κυβερνά. Ακόμα και στο Κυπριακό, όλες οι επικοινωνιακές στρατηγικές του εξαντλήθηκαν πρόωρα. Ο ενεργότερος ρόλος και ο ειδικός απεσταλμένος της ΕΕ από το πρώτο δίμηνο. Το δε αίτημα για απεσταλμένο του ΓΓ του ΟΗΕ στράβωσε τόσο που μάλλον δεν βολεύει τη στρατηγική Χριστοδουλίδη για διαρκή αλλά άγονη κινητικότητα: Επειδή ο Γκουτέρες τον ξέρει σαν κάλπικη λίρα (όπως και τον προκάτοχό του) οι όροι εντολής του απεσταλμένου έχουν βραχύ ορίζοντα, έξι μήνες, και μόνο για να διερευνήσει αν υπάρχουν προοπτικές επανέναρξης των συνομιλιών. Μα έτσι, είναι βέβαιο ότι σε δύο-τρεις συναντήσεις με τους ηγέτες εναλλάξ ο απεσταλμένος θα καταλήξει ότι Δεν! Και θα τελειώσει η αποστολή του. Πώς θα βγουν τα επόμενα τριάμισι χρόνια θητείας και τι θα πουλήσει ο Ν. Χριστοδουλίδης στην προεκλογική περίοδο του 2028;

Γι’ αυτό και επέλεξε την υπερβολική ανάδειξη των επιμέρους (Πύλα, Άγιος Δομέτιος κ.λπ.). Όμως, αυτό δεν είναι αρκετό. Γιατί δεν υπάρχει αντίβαρο πολιτικής στα άλλα μεγάλα ζητήματα. Για πόσο οι τουρκικές προκλήσεις και η τουρκική αδιαλλαξία θα κρύβουν τη γύμνια του βασιλιά;

Τα ενεργειακά παλινδρομούν αντί να κινούνται μπροστά, η διαφάνεια και η καταπολέμηση της διαφθοράς όχι μόνο δεν περνούν από το Προεδρικό αλλά το προσπερνούν (απόφαση της Αρχής κατά της Διαφθοράς για διερεύνηση Αναστασιάδη), ή καθίζουν τον ίδιο τον νυν Πρόεδρο στο σκαμνί (έκθεση Ελεγκτικής Υπηρεσίας για τα χρωστούμενα και τις παρατυπίες).

Η απάντηση

Προκειμένου να καλύψει το τεράστιο κενό, ο Ν. Χριστοδουλίδης απαντά και πάλι επικοινωνιακά. Αδυνατώντας να δώσει ουσιαστικές λύσεις, έστω και σε μικρά ή επιμέρους προβλήματα, ρίχνει ακόμα περισσότερο βάρος στις εντυπώσεις. Αυτό γίνεται με τρεις τρόπους:

• Επίταση του παρασκηνίου: Αναλίσκει πολύ χρόνο στις παρασκηνιακές διαβουλεύσεις με πολιτικά πρόσωπα όλου του φάσματος, καθώς και με ανθρώπους των ΜΜΕ. Παρέχοντας κάθε λογής εξυπηρετήσεις, καταφέρνει να κρατά χαμηλά τους τόνους της κριτικής από όλους τους πολιτικούς χώρους και από τα ΜΜΕ.

• Επίταση της επικοινωνιακής επιθετικότητας: «Κατάληψη» των δελτίων ειδήσεων και της επικαιρότητας με διαρκή συμμετοχή σε κάθε κοινωνική δραστηριότητα (από εγκαίνια μέχρι μνημόσυνα). Αυτό, εκτός από την ικανοποίηση υποσυνόλων για την «επιτυχία» τους να συμμετέχει ο ίδιος ο Πρόεδρος στη δική τους δραστηριότητα, παράγει για τον ίδιο και καθημερινές ευκαιρίες για δηλώσεις μπροστά στον φακό. Οι οποίες, με τη σειρά τους, αποκτούν όλο και πιο κοφτό ύφος, με άρωμα επιθετικότητας, προκειμένου να χτιστεί η εικόνα του αποφασιστικού ανδρός που ξέρει τι θέλει και τι κάνει.

• Οικοδόμηση της εικόνας του στέιτσμαν: Αφού μέσα τίποτα δεν πάει καλά, φροντίζει να το ισορροπήσει με την ψευδαίσθηση ότι «έξω πάμε καλά», όπως έλεγε και ο Καραμανλής. Διαρκή ταξίδια, συμμετοχή σε κάθε σύνοδο, άπειρες εικόνες βηματισμού σε κόκκινα χαλιά. Εκ του αποτελέσματος, κανένα από τα άπειρα ταξίδια του δεν φαίνεται να πέτυχε κάτι περισσότερο από όσα θα πετύχαινε ένα μέιλ. Αλλά αυτό, για τον τρόπο που πολιτεύεται και λειτουργεί ο Ν. Χριστοδουλίδης, δεν έχει και ιδιαίτερη σημασία. Γιατί είναι έμπρακτος υποστηρικτής της ρήσης του Ουμπέρτο Έκο ότι «το μέσο είναι το μήνυμα».

Τα διαφεύγοντα

Το πρόβλημα είναι ότι εκτός από τα προφανή κενά και τα μηδενικά αποτελέσματα, υπάρχουν και αρκετά άλλα «διαφεύγοντα κέρδη». Δηλαδή, παρενέργειες από την παρουσία Ν. Χριστοδουλίδη στον προεδρικό θώκο και από τον τρόπο που πολιτεύεται, οι οποίες δεν είναι πάντα ορατές διά γυμνού οφθαλμού. Μερικά παραδείγματα:

1. Χαμηλοί τόνοι, χαμηλός πήχης: Η διαχειριστική «επιτυχία» του Προέδρου να μπαλώνει με εικόνες την απουσία πολιτικής και να επικεντρώνει την ειδησεογραφία στα επιμέρους, επιτρέπει στον καθένα να κατεβάζει τον πήχη των απαιτήσεων απ’ αυτόν όσο χαμηλά τον βολεύει. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η αντιμετώπιση της έκθεσης του Γενικού Ελεγκτή για τις οικονομικές και άλλες παρατυπίες του. Αντί να σειστεί το σύμπαν, κόμματα σιωπούν, η κοινωνία ατενίζει τον ουρανό, και σημαντικά ΜΜΕ είτε σιωπούν είτε ζητούν «να τα βρούνε μεταξύ τους οι θεσμοί, για να μην πληγώνεται η εικόνα της Κύπρου». Δηλαδή, ακόμα και σε δευτερογενές επίπεδο, πρόταξη της εικόνας έναντι της ουσίας.

2. Καθεστώς η κενότητα: Χωρίς να το συνειδητοποιούμε, η κενότητα αρχίζει να γίνεται ένα είδος κανονικότητας στην Κύπρο. Όπως ο πόλεμος Ρωσίας - Ουκρανίας… Όλο και περισσότεροι πολιτικοί πρώτης γραμμής ερμηνεύουν την εκλογή και την ανοχή της κοινωνίας προς τον Ν. Χριστοδουλίδη ως μοντέλο επιτυχίας. Έτσι, όλο και περισσότεροι παράγοντες μιλούν χωρίς να λένε τίποτα. Κάποτε, στα μεσημεριανά έβγαιναν 3-4 από τους 70 πολιτικούς, που μιλούσαν χωρίς να λένε τίποτα, και γίνονταν «ανέκδοτο» στον Λούη Πατσαλίδη. Τώρα βγαίνουν 25 στους 70, και σχεδόν κανένας δεν το προσέχει.

3. Πολιτική χωρίς πολιτική: Η πολιτική πράξη γίνεται καθημερινά όλο και πιο άτονη, όλο και πιο αραιή. ΔΗΚΟ, ΕΔΕΚ, ΔΗΠΑ συγκυβερνούν. Ποιος θυμάται την τελευταία ουσιαστική πολιτική τους τοποθέτηση/πρόταση σε κάποιο ζήτημα; Από την άλλη, ΔΗΣΥ και ΑΚΕΛ αντιπολιτεύονται. Ποιος θυμάται την τελευταία τους δημόσια ουσιαστική διαφωνία - αντιπρόταση; Σημαντικά στελέχη του ΔΗΣΥ μπαινοβγαίνουν στο Προεδρικό. Αποτέλεσμα: Η Αννίτα Δημητρίου παίρνει το μήνυμα ότι, αν θέλει να επιβιώσει ως πρόεδρος του κόμματος και να είναι υποψήφια με αξιώσεις το 2028, θα πρέπει να μιλά χωρίς να λέει κάτι, να αντιπολιτεύεται χωρίς αντιπολιτευτικές τοποθετήσεις. Ο ιός μεταφέρεται σε όλη τη δομή και ιεραρχία του κόμματος και το κουβάρι δεν ξετυλίγεται. Αυτό με τη σειρά του κάνει το ΑΚΕΛ να αισθάνεται την απειλή της απομόνωσης και να προτάσσει τις συνεργασίες με τον κυβερνώντα «ενδιάμεσο» για τις δημοτικές. Άρα, να κρατά χαμηλούς τόνους στις αντιπολιτευτικές του παρεμβάσεις.

4. Παραίτηση της κοινωνίας: Όλα αυτά δεν γίνονται μέσα σε μια αποστειρωμένη γυάλα. Μέλη κομμάτων, ψηφοφόροι, και εν τέλει ολόκληρη η κοινωνία παίρνουν το μήνυμα της κανονικότητας του κενού και της σιωπής. Σε λίγο, όσοι ψιθυρίζουν ότι «ο βασιλιάς είναι γυμνός» δεν θα αντιμετωπίζονται με δυσφορία μόνο από τους πολιτικούς - κομματικούς σχηματισμούς. Θα θεωρούνται σχεδόν γραφικοί ή εμμονικοί από το μεγαλύτερο μέρος της κοινωνίας.

ΤΟ ΚΑΛΑΘΙ

•… με τους γκαφατζήδες (1): Μπροστά στο σκοτεινό πολιτικό του μέλλον, ο Πρωθυπουργός της Βρετανίας Ρίσι Σούνακ χρειαζόταν επειγόντως κινήσεις που να ξεπερνούν το χρώμα του και να τον κάνουν σούπερ Βρετανό, κινήσεις που να ξεπερνούν την αχρωμία της πολιτικής του παρουσίας και να τον εμφανίζουν ως προσωπικότητα με πυγμή. Έτσι, συμπεριφέρθηκε με «τσαμπουκά» και ακύρωσε τη συνάντηση με τον Έλληνα Πρωθυπουργό. Και τελικά, κατάφερε το αντίθετο: Όλα τα διεθνή ΜΜΕ παίζουν τις δηλώσεις του τελευταίου για τα μάρμαρα του Παρθενώνα, και ένα τσουνάμι καταδίκης του Σούνακ και υποστήριξης της επιστροφής τους στην Ελλάδα ξεσηκώθηκε στην ίδια τη Βρετανία και στον κόσμο! Και η εικόνα του Σούνακ στα Τάρταρα. Αχ, αυτοί οι επικοινωνιολόγοι…

•… με τους γκαφατζήδες (2): Είπαμε να νιώθει σαν θεός ο Πρόεδρος, αλλά όχι και να μιλά ως τέτοιος… Πήρε το «ορατών τε πάντων και αοράτων», το έκανε πολιτική με «ορατά και αόρατα μέτρα» κατά του κατοχικού καθεστώτος για τον Άγιο Δομέτιο, και μας έμεινε η ανησυχία γι’ αυτά τα μέτρα· τι θα σήμαιναν και τι κρίση θα προκαλούσαν. Τελικά, είναι όλα αόρατα. Και η πολιτεία αόμματη…

•… με τους γκαφατζήδες (3): Εταιρείες όπως η Chevron διατηρούν πολυπληθή και σοβαρά επιτελεία πολιτικών αναλυτών. Δεν πάνε σε μια χώρα για γεωτρήσεις χωρίς να ξέρουν τι τους γίνεται. Μόλις είδαν τις απαιτήσεις και τα χρονοδιαγράμματά μας κατάλαβαν πως θα βγάλουν κέρδος: Οι δικοί μας έβαλαν εξαρχής όρο η εξαγωγή του αερίου από το Αφροδίτη να γίνει «το αργότερο τέλη του 2027». Δηλαδή, δύο-τρεις μήνες πριν από τις προεδρικές του 2028, ώστε να κερδίσει πόντους για δεύτερη θητεία ο Πρόεδρος. Ε, μέχρι τον Δεκέμβριο του 2028 η Chevron θα τα πάρει σταδιακά όλα. Θα απαιτήσει μέχρι και να ανέβουν ο Πρόεδρος και ο υπουργός στην πλατφόρμα και να ενώνουν διατρητικούς σωλήνες…