Πρόεδρος και Ελεγκτική Υπηρεσία

Αυτή η ιστορία με την έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας για την «παράνομη» μεταφορά των παιδιών του Προέδρου της Δημοκρατίας φέρνει ξανά στην επιφάνεια το σοβαρό θέμα του τρόπου με τον οποίο λειτουργεί αυτός ο σημαντικός θεσμός στον τόπο μας. Σκοπός της Ελεγκτικής Υπηρεσίας είναι να ελέγχει τη νομιμότητα των δημόσιων δαπανών. Ένα θέμα εξαιρετικά σημαντικό σε μια χώρα στην οποία η διαφθορά έχει λάβει διαστάσεις κακοήθους καρκινώματος. Και ένα θέμα εξαιρετικά επίκαιρο σε μια εποχή που η λογοδοσία αυτών που ασκούν εξουσία είναι ανάγκη επιτακτική για την εύρυθμη λειτουργία της δημοκρατίας. Δυστυχώς, η Ελεγκτική Υπηρεσία έχει τα τελευταία χρόνια ξεφύγει εντελώς της αποστολής της. Αντί της σοβαρής και προσεκτικής εξέτασης του τρόπου που πραγματοποιούνται οι δημόσιες δαπάνες και της τεκμηριωμένης ανάδειξης των όποιων παρανομιών, με γλώσσα ήπια και μετρημένη επιδίδεται συστηματικά σε δηλώσεις εντυπωσιασμού και σε άλλες απαράδεκτες κινήσεις φτηνού πολιτικαντισμού. Μεταξύ τέτοιων κινήσεων είναι και η διαρροή πληροφοριών σε ΜΜΕ, έντυπα και ηλεκτρονικά.

Με τον Πρόεδρο Χριστοδουλίδη όπως όλοι γνωρίζουν έχω σοβαρότατες διαφορές για τον ρόλο του στα σημερινά τραγικά αδιέξοδα στο Κυπριακό ως στενού συνεργάτη του προκατόχου του. Έχω και αγεφύρωτες διαφορές αναφορικά με το πώς συμπεριφέρθηκε στο κόμμα του, τον Δημοκρατικό Συναγερμό, στις πρόσφατες εκλογές. Διαφωνώ μαζί του και σε πολλά άλλα θέματα όπως καλώς γνωρίζουν οι αναγνώστες της στήλης. Θεωρώ όμως τη διαρροή της έκθεσης του Γενικού Ελεγκτή για το θέμα της μεταφοράς των παιδιών του στο σχολείο κακοήθη ενέργεια η οποία αγγίζει το όρια της προστυχιάς. Ακόμα πιο κακοήθη θεωρώ την ανακοίνωση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας ότι η διαρροή της έκθεσης έγινε από το Προεδρικό Μέγαρο. Θυμήθηκα όταν άκουσα τη γελοία αυτή ανακοίνωση το ακόλουθο γεγονός το οποίο βίωσα προσωπικά. Την εποχή της δράσης της ΕΟΚΑ Β’, η τότε κυβέρνηση Μακαρίου δημιούργησε το Εφεδρικό Αστυνομικό Σώμα για την αντιμετώπιση της παρανομίας. Μεταξύ άλλων μεθόδων που χρησιμοποιούσε το Εφεδρικό ήταν και η συστηματική χρήση βασανιστηρίων όσων συλλαμβάνονταν. Και είχαν συλληφθεί πολλά, πάρα πολλά μέλη και στελέχη της ΕΟΚΑ Β'. Με ενέργειες δικές μου, ήμουν τότε στο Λονδίνο, η διεθνής οργάνωση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων International Commission of Jurists (ICJ) απέστειλε στην Κύπρο τον Βρετανό δικηγόρο Jeffrey Garrett για να κάνει σχετική έρευνα για το θέμα των βασανιστηρίων. Τον συνόδευσα στο ταξίδι του. Είδε πολλούς κρατούμενους μέλη της ΕΟΚΑ Β' στις Κεντρικές Φυλακές και σε διάφορους αστυνομικούς σταθμούς οι οποίοι έφεραν εμφανή σημάδια κακοποίησης. Μεταξύ τούτων έφεραν και σημάδια από καψίματα τσιγάρων στο σώμα τους. Ρώτησε, στο πλαίσιο της έρευνάς του για τα σημάδια αυτά κορυφαίο στέλεχος της δικαστικής εξουσίας. Και η απάντηση που του έδωσε ήταν: «Τα κάνουν μόνοι τους για να ενοχοποιήσουν την Αστυνομία». Στην έκθεση του κ. Garrett, που κυκλοφόρησε σαν επίσημο έγγραφο της εν λόγω οργάνωσης, αυτή η δήλωση καταγράφεται ως η πιο ισχυρή απόδειξη ότι υπήρχε συγκάλυψη των βασανιστηρίων στην Κύπρο τότε. Είναι, λοιπόν, δυνατόν το Προεδρικό να διαρρέει εκθέσεις που δυσφημούν τον Πρόεδρο; Η ευθύνη για το κατάντημα της Ελεγκτικής Υπηρεσίας δεν βαρύνει αποκλειστικά τον Γενικό Ελεγκτή Οδυσσέα Μιχαηλίδη. Ένας άνδρας, που ενώ ξεκίνησε με καλές προθέσεις, έχει εξελιχθεί σε πατριάρχη του λαϊκισμού. Μεγάλες είναι και οι ευθύνες της κυβέρνησης αλλά και της Βουλής. Η Ελεγκτική Υπηρεσία όπως λειτουργεί εδώ και πολλά χρόνια πάσχει. Χωρίς τον συνολικό επαναπροσδιορισμό και την πλήρη αναδιοργάνωσή της μέσω ριζικών αλλαγών δεν μπορεί να αποτελέσει εργαλείο άσκησης αποτελεσματικού ελέγχου των δημόσιων δαπανών και να υπηρετήσει αποδοτικά και αποτελεσματικά τους πολίτες και την κοινωνία συνολικά. Ο επαναπροσδιορισμός του σημαντικού αυτού θεσμού δεν μπορεί να γίνει με επιμέρους ή με οριακές αλλαγές τύπου «μερεμετιών», αλλά απαιτεί τομές σε όλες τις θεμελιώδεις παραμέτρους που προσδιορίζουν την αρχιτεκτονική και την αποτελεσματικότητά της. Το πρώτο θεμελιώδες ερώτημα εδώ είναι ο σαφής προσδιορισμός των ευθυνών και του ρόλου της, των συγκεκριμένων δραστηριοτήτων που πρέπει να προσφέρει στην κοινωνία, με κριτήριο και πυξίδα την αποτελεσματικότητα. Πρώτη παράμετρος και βασική προϋπόθεση για τη διαρκή αποτελεσματικότητα ενός δημοσίου οργανισμού είναι η θεμελιώδης ιδεολογία. Αυτή συνίσταται στη σαφώς προσδιορισμένη αποστολή του, στο όραμα και σε έναν πυρήνα θεμελιωδών και διαχρονικών αξιών.

Η αποστολή αφορά τον λόγο ύπαρξης του οργανισμού, δηλαδή για ποιον λόγο ο οργανισμός υπάρχει για την κοινωνία. Ο σωστός και σαφής προσδιορισμός αυτής της αποστολής αποτελεί βασική προϋπόθεση για όλες τις υπόλοιπες επιλογές, καθώς και για την κατανόησή της από όλους τους πολίτες. Το όραμα αποτελεί μια περιγραφή για το πώς ο οργανισμός πρέπει να είναι ώστε να λειτουργεί ιδανικά για τους πολίτες, τους εργαζόμενους και την κοινωνία συνολικά. Βεβαίως, ο κάθε δημόσιος οργανισμός, ανάλογα με την αποστολή και τη φύση των δραστηριοτήτων του, χρειάζεται τον δικό του πυρήνα αξιών. Πέραν όμως αυτών, μερικές βασικές αξίες όπως η ακεραιότητα, η διαφάνεια, η υπευθυνότητα, η συνεργασία και το ομαδικό πνεύμα είναι απαραίτητες για όλους τους δημόσιους οργανισμούς και ιδιαίτερα για την Ελεγκτική Υπηρεσία. Μπορεί όμως να γίνεται κουβέντα για συνεργασία στην Ελεγκτική Υπηρεσία όταν για τον δεύτερο τη τάξει στον οργανισμό έγινε του κουτρούλη ο γάμος αν είναι Βοηθός Γενικός Ελεγκτής ή Βοηθός Γενικού Ελεγκτή; Και πώς μπορεί να γίνεται λόγος για υπευθυνότητα όταν συχνά με του ψύλλου πήδημα σπιλώνονται άνθρωποι και επιχειρήσεις, με πρόχειρες έρευνες, απλώς για να εξασφαλιστεί δημοσιότητα ή για να ικανοποιηθούν κάποιοι εμπλεκόμενοι, άλλοτε στα αριστερά και άλλοτε στα δεξιά και όχι σπάνια όπου φυσήσει ο άνεμος. Στο λεωφορείο «Ελεγκτική Υπηρεσία» μπήκε λάθος οδηγός. Αν δεν βρεθεί τρόπος να «κατέβει» από αυτό, θα θρηνήσουμε πολλά ακόμη «θύματα πεζών…» αλλά και «καταστροφές περιουσιών…» μέχρι να αφυπηρετήσει.