Να κρατήσουμε ζωντανές τις μνήμες

Στις 21 Σεπτεμβρίου, Παγκόσμια Ημέρα Ειρήνης, οι δήμαρχοι του τουρκοκυπριακού και ελληνοκυπριακού Δήμου Αμμοχώστου, Suleyman Uluchay και Σίμος Ιωάννου, διοργάνωσαν κοινή εκδήλωση για να δώσουν το μήνυμα της ειρήνης. Η Hatice Kerlo, μια από τις καλές μας φίλες, ήταν ένα από τα άτομα που βοήθησαν στην εκδήλωση.

Τι είπε η Hatice

Η Hatice είχε χάσει τη μητέρα της πριν από δυόμιση μήνες και ήταν παράξενο γι’ αυτήν να ανεβαίνει μόνη της στη σκηνή, αφού η μητέρα της πάντα τη συνόδευε σε τέτοιες συναντήσεις ειρήνης. «Από τότε που ήμουν 13 ετών, πάντα με σύστηνε σε οργανώσεις ειρήνης. Είχα ανάμεικτα συναισθήματα εκείνο το βράδυ. Η μητέρα μου Emine έλεγε, «ένας πρόσφυγας ή ένας εκτοπισμένος είναι σαν ένα δέντρο που ξεριζώθηκε από το χώμα του και φυτεύτηκε σε μια γλάστρα, περιμένοντας να ξαναφυτευτεί στο δικό του χώμα». Το ένιωσα κατά τη διάρκεια εκείνης της νύχτας και σίγουρα αν ήταν παρούσα θα ευχόταν επανένωση. Ένιωσα να με καίει τόση λαχτάρα για τη μητέρα μου και για την επανένωση της πατρίδας μας. Και ένιωσα τόσο μεγάλη ευτυχία που οι Κύπριοι μπορούσαν να αγκαλιάζουν ο ένας τον άλλο με τόση αγάπη σαν να μην υπήρχαν πόλεμοι σε αυτό το νησί. Χαμογελούσα επιστρέφοντας στο σπίτι μου και ευχόμουν να μπορούσα να δω τους Κύπριους να διασκεδάζουν αντί να πηγαίνουν σε τέτοιες δικοινοτικές συναντήσεις και ένιωθα ευγνωμοσύνη που η μαμά μου με μεγάλωσε έτσι».

Αναμνήσεις της Leyla Ulubatli

Απλοί πολίτες της Αμμοχώστου ανέβηκαν στη σκηνή εκείνο το βράδυ και μοιράστηκαν τις αναμνήσεις τους, όπως η Leyla Ulubatli. Με καταγωγή από τον Άγιο Συμεών στην Καρπασία, τώρα ζει στην Αμμόχωστο: «Ήμουν περίπου 11 χρονών και πήγα στην κοιλάδα δίπλα στο χωριό να βοσκήσω τις αγελάδες, όπως έκανα κάθε μέρα. Έκατσα στο παιγνίδι και οι αγελάδες έφυγαν τρέχοντας στην κοιλάδα. Όταν έκανα ένα διάλειμμα από το παιγνίδι και δεν είδα τις αγελάδες, άρχισα να κλαίω, επειδή η κοιλάδα ήταν σύνορο μεταξύ του χωριού μας και του χωριού Νέδα, στο οποίο ζούσαν οι Ελληνοκύπριοι. Φυσικά, δεν απαγορευόταν να περάσω αυτά τα σύνορα, αλλά φοβόμουν ότι αν συνεχίσω να προελαύνω στην κοιλάδα και να πλησιάσω το ελληνοκυπριακό χωριό, θα με σκοτώσουν! Προχωρούσα φοβισμένη φωνάζοντας «οχά, οχά, οχά». Παρεμπιπτόντως, οχά, οχά, οχά είναι ένας ήχος που χρησιμοποιείται για να σταματήσει τις αγελάδες. Όταν σταμάτησα για λίγο και γύρισα το κεφάλι μου προς την πλαγιά, είδα δύο παιδιά να στέκονται στον βράχο και να με κοιτάζουν. Δεν ήταν από το χωριό μας και κατάλαβα πως πέρασα το σύνορο: «Ψάχνω τον παππού Κούμα στο χωριό σας», είπα αμήχανα, και ήταν έκπληκτα που μίλησα τη γλώσσα τους. «Δεν είσαι από το χωριό μας», είπαν. «Ναι, αλλά ο παππούς μου είναι σε εκείνο το χωριό», επανέλαβα. Ο παππούς Κούμας ήταν ένας ηλικιωμένος από τη Νέδα, ο οποίος δεν φοβόταν να περάσει τα σύνορα και ερχόταν στο χωράφι μας την εποχή του τρύγου και έβοσκε τα πρόβατά του. Μερικές φορές μας βοηθούσε να δέσουμε δεμάτια. Μετά από μερικές ερωτήσεις, ήρθαν κοντά μου. Η μικρή, που αργότερα έμαθα ότι το όνομα της ήταν Μαρία, μου έδωσε σύκα. Δεν τα πήρα. Παρ' όλο που προσπάθησα να μην το δείξω, ένιωθα ότι θα σταματούσε η καρδιά μου από φόβο και νομίζω ότι η Μαρία το κατάλαβε. Με παρηγόρησε, και μετά με βοήθησαν μαζί με τον αδελφό της να βρω τις αγελάδες. Με τη Μαρία συναντηθήκαμε πολλές φορές αργότερα στην ίδια κοιλάδα, ενώ εκείνη περίμενε τα πρόβατα κι εγώ τις αγελάδες. Παίζαμε παιγνίδια. Είχα ξεχάσει ότι αυτή ήταν Ελληνοκύπρια. Ματώσαμε ακόμη και τα χέρια μας με ένα κλαδί που κόψαμε από ένα αρμυρίκι και γίναμε αδέλφια. Μετά ξέσπασε ο πόλεμος, δεν μπορέσαμε να ξανασυναντήσουμε, ούτε τον παππού Κούμα ούτε τη Μαρία.

Ο Ε/Κ μάγειρας

Άλλη ανάμνηση που θέλω να μοιραστώ, είναι από το 1974. Δεν είναι δική μου, είναι της φίλης μου Birsel Gulle, η οποία μου είπε τα εξής: «… Το χωριό μας Άγιος Συμεών ήταν υπό ελληνικό έλεγχο από τις 20 Ιουλίου έως τις 14 Αυγούστου. Οι περισσότεροι στρατιώτες που έρχονταν στο χωριό ήταν γνωστοί, από γειτονικά χωριά. Κατά τη διάρκεια του πολέμου προσπάθησαν να μην μας προκαλέσουν κανένα κακό, εκτός από το να χάσουμε ως μάρτυρες δύο άντρες, μια γυναίκα και ένα παιδί. Πήγαν τους άντρες του χωριού στις καπναποθήκες στη Γιαλούσα. Τα γυναικόπαιδα που έμεναν στο χωριό έμεναν μαζί σε λίγα σπίτια. Ανάμεσά τους υπήρχαν και νεογέννητα μωρά. Οι Ελληνοκύπριοι στρατιώτες έρχονταν να ελέγχουν τα σπίτια από καιρό σε καιρό για να βρουν όπλα. Ένας από αυτούς τους στρατιώτες ήταν μάγειρας στην κουζίνα. Μια μέρα, όταν πήγαν σε ένα από τα πιο πολυσύχναστα σπίτια, ο μάγειρας έμαθε από τη γριά του σπιτιού ότι τα παιδιά δεν είχαν γάλα. Από εκείνη τη μέρα ο Ελληνοκύπριος μάγειρας άρχισε να κρύβει το ψωμί, τον καφέ και μερικές φορές το γάλα στο πουκάμισό του και να τα πηγαίνει στο σπίτι με τα περισσότερα παιδιά. Αυτό συνεχίστηκε μέχρι τις 14 Αυγούστου. Μετά το 2003, ρώτησα έναν Ελληνοκύπριο που ήταν στρατιώτης στο χωριό μας για τον μάγειρα. Μου είπε ότι ήταν ένας δάσκαλος από τη Λεμεσό.» (Όταν μοιράστηκα την εμπειρία, ο δήμαρχος Βαρωσιού Σίμος Ιωάννου βγήκε στη σκηνή και είπε: «Εγώ ήμουν εκείνος ο μάγειρας», και ήταν μια ευχάριστη έκπληξη για μας…).

Κρύβοντας έναν Ελληνοκύπριο στο ψυγείο

Μια άλλη σύντομη ανάμνηση είναι το 2003. Μόλις είχαν ανοίξει οι πόρτες (οδοφράγματα). Πήγαμε μαζί με τη μητέρα μου στην Πύλα και από εκεί θα πηγαίναμε στη Λάρνακα σε έναν φίλο μας. Όπως συμφωνήσαμε πριν, θα συναντιόμασταν στην Πύλα και από εκεί θα μας έπαιρνε. Αλλά, ως συνήθως, αφού είμαι σιασιούρα, ξέχασα τον αριθμό του τηλεφώνου στο σπίτι. Θυμόμουν μόνο τη διεύθυνση. Ενώ στεκόμουν κοντά στα σύνορα και σκεφτόμουν τι να κάνω, είδα ένα πράσινο Mercedes με ελληνικές πινακίδες να έρχεται από την αντίθετη κατεύθυνση, με δύο μεσήλικες γυναίκες μέσα. Έκαμα το σήμα του οτοστόπ και σταμάτησαν. Μπήκαμε μέσα στο αυτοκίνητο μαζί με τη μητέρα μου. Τις ευχαρίστησα στα αγγλικά. Η μία από τις δύο γυναίκες είχε τα μούτρα της κατεβασμένα και δεν είπε τίποτε, ενώ η άλλη είπε χαμογελώντας «Γεια σου». Η γυναίκα που είχε τα μούτρα της κατεβασμένα είπε με ένα θυμωμένο ύφος στην άλλη «Τι τες πήρες αυτές τώρα; Αυτοί είναι Τούρκοι. Κατέβασέ τες, δεν αντέχω ούτε έναν από αυτούς». Η συζήτηση μεταξύ τους θα μετατρεπόταν σε καβγά όπου και να ’σαι. Η μεγαλύτερη αδελφή, που κατάλαβα ότι ζει στην Αγγλία, έβριζε τους Τούρκους και η μικρότερη αδελφή ήταν σε άμυνα. Κάπου πλέον δεν άντεξα. Είπα «σταματήστε, μην τσακώνεστε και εμείς θα κατεβούμε από το αυτοκίνητο». Φυσικά, αφού μίλησα στα ελληνικά και καταλάβαινα όλα όσα είπε, η μεγάλη αδελφή ντράπηκε και δεν μίλησε. Η μικρή αδελφή είπε: «Όχι, δεν θα κατεβείτε, μην την λάβεις υπόψη αυτήν, είναι τρελή» είπε, και συνέχισε… «Ήταν ένας Τουρκοκύπριος που έσωσε τον πατέρα μας από τον θάνατο. Τον πατέρα μου, όταν ξέσπασε ο πόλεμος, ένας Τούρκος κασάπης τον κράτησε στην κατάψυξη του κρεοπωλείου μέχρι να ηρεμήσουν τα πράγματα και μετά τον άφησε στα σύνορα με το αμάξι του», είπε. Μετά γύρισε στην αδελφή της και της είπε «Εσύ, δεν ντρέπεσαι καθόλου», και μας πήρε μαζί με τη μητέρα μου στο σπίτι του φίλου μας στη Λάρνακα.

Η Leyla Ulubatli και η Λία Μουσουπέτρου μίλησαν και οι δύο στην εκδήλωση στην Αμμόχωστο για την Παγκόσμια Ημέρα Ειρήνης.

Τώρα θα πείτε γιατί μας τα είπε όλα αυτά. Γιατί, κατά την άποψή μου, η ειρήνη για μένα είναι αυτή. Είναι η αγνή αγάπη στις παιδικές καρδιές της Μαρίας και της Leyla. Αυτός ο στρατιώτης που εργαζόταν στην κουζίνα και έκλεβε ψωμί, καφέ και γάλα από τη μονάδα του και τα πήγαινε σε οικογένειες και παιδιά που θεωρούνταν εχθροί του.

Κατά τη γνώμη μου, η ειρήνη είναι ο Τουρκοκύπριος κασάπης που δεν έχασε την ανθρωπιά του στις πιο δύσκολες στιγμές και προστάτευσε έναν Ελληνοκύπριο που δεν είχε γνωρίσει, βάζοντας τον εαυτό του σε κίνδυνο. Είναι η ύπαρξη τόσο όμορφων ανθρώπων που σπρώχνει τις πόρτες της ειρήνης. Είναι η ύπαρξή σας…».

caramel_cy@yahoo.com

Τηλ: 99 966518