Κουβεντιάζοντας με έναν Παλαιστίνιο

Συνάντησα πριν λίγες μέρες σ’ ένα κατάστημα υλικών οικοδομής στη Λάνια έναν Παλαιστίνιο που ζει μόνιμα στην Κύπρο. Μου φάνηκε άνθρωπος υψηλής μόρφωσης και τον προσκάλεσα να πιούμε έναν καφέ για να δω πώς σκέφτονται οι Παλαιστίνιοι αναφορικά με τα τραγικά γεγονότα που ξεκίνησαν στις 7 Οκτωβρίου. Μου είπε ότι οι γονείς του ζουν στη Δυτική όχθη, αλλά από την πλευρά της μητέρας του έχει συγγενείς στη Γάζα. Δυο θείοι του, αδέλφια της μάνας του, απαγχονίστηκαν από τη Χαμάς ως προδότες επειδή ήσαν μετριοπαθείς και υποστήριζαν τη Φατάχ και την ειρηνική διευθέτηση των διαφορών με το Ισραήλ. Μου είπε, επίσης, ότι στη Γάζα, ανάμεσα στους ανθρώπους της Χαμάς, επικρατεί μια υστερία εναντίον του Ισραήλ.

Κάθε λίγο γέμιζαν τα μάτια του με δάκρυα, κάτι που μου προκαλούσε τέτοιο πόνο, που ομολογώ προς στιγμή σκέφτηκα να σηκωθώ να φύγω. Όμως έμεινα, γιατί τα λόγια του μου θύμιζαν τις δικές μας νοοτροπίες και συμπεριφορές. Θυμήθηκα το όχι και τόσο μακρινό 2004 που όσοι υποστηρίζαμε το «ναι» ρετσινιαστήκαμε ως πληρωμένοι προδότες, τόσο από επίσημα χείλη όσο και μια μεγάλη μερίδα του λαού. Θυμήθηκα το 1960 – 1974 που μισούσαμε θανάσιμα ο ένας τον άλλο, χωρισμένοι σε Μακαριακούς και Γριβικούς. Και ιδιαίτερα την περίοδο 1971 – 1974 με τις δολοφονίες του Αρμεύτη, του Μαύρου, του Παπαλαζάρου αλλά και του Αριστοκλή και πολλών άλλων. Φαίνεται ότι στην ευρύτερη περιοχή μας, Ελλάδα, Κύπρο και Μέση Ανατολή, όταν ένα θέμα θεωρηθεί εθνικό, προκαλεί έντονη συναισθηματική φόρτιση και αποβαίνει ταμπού. Και όπως γράφει ο Αλέξης Ηρακλείδης, «από θέμα εθνικού συμφέροντος που απαιτεί νηφάλιο και προσεκτικό διπλωματικό χειρισμό, αποβαίνει θέμα «εθνικών δικαίων», με αποτέλεσμα η κοινή γνώμη να καταλαμβάνεται από «εθνικιστικό παροξυσμό» και εθνική υστερία. Τα πνεύματα οξύνονται, η ατμόσφαιρα δηλητηριάζεται και επικρατεί ο υπερπατριωτισμός, η αδιαλλαξία, η δημαγωγία, ο λαϊκισμός που οδηγούν στο θόλωμα της σκέψης. Εξοβελίζεται ο ορθολογισμός και η – χώρα – ακολουθεί ατραπούς που δεν επιτρέπουν την επίλυση τού εν λόγω προβλήματος με διάλογο, διαπραγματεύσεις και αμοιβαίες υποχωρήσεις». Αυτό το θόλωμα της σκέψης οδήγησε στο δόγμα «μηδέν στρατός – μηδέν εγγυήσεις» και στο «θέλουμε μια Κύπρο όπως τις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης» που οδήγησαν τις συνομιλίες το 2017 στο βάραθρο, και την Κύπρο στη σχεδόν βέβαια οριστική διχοτόμηση. Και δυστυχώς συνεχίζουμε να πορευόμαστε χωρίς καθαρό μυαλό.

Έτσι ακριβώς όπως πορεύονται οι Παλαιστίνιοι στη Γάζα. Δεν βλέπω τον νέο Πρόεδρο να έχει κάνει ξεκάθαρες τις θεμελιώδεις επιλογές που επιδιώκει, ούτε και πώς και με ποια εφόδια θα τις υλοποιήσει. Μου φαίνεται ότι έχει κάνει την επανέναρξη των συνομιλιών σαν το μεγάλο όνειρο της ζωής του. Σίγουρα όμως αυτό ο στόχος είναι κάτι πολύ μικρό για να θεωρηθεί ως όνειρο. Όπου να ‘ναι ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης θα γιορτάσει τα γενέθλιά του. Στις 6 Δεκεμβρίου συμπληρώνει τα 50. Είναι μια καλή ευκαιρία να προβεί σε μια άσκηση αυτογνωσίας. Να φανταστεί μια ομιλία του στα μέλη της οικογένειάς του, στους φίλους, στους συνεργάτες του για τις σωστές και τις λάθος επιλογές του, γι’ αυτά που πιστεύει ότι πέτυχε και αισθάνεται δικαιωμένος ή υπερήφανος, και για όσα αισθάνεται πικρία που δεν έκανε. Αν στη φανταστική αυτή ομιλία ομολογήσει ότι το δόγμα «μηδέν στρατός – μηδέν εγγυήσεις» ήταν ένα ολέθριο σφάλμα, τότε υπάρχουν ελπίδες για επανένωση της μοιρασμένης μας πατρίδας. Αν θεωρήσει ότι αυτό το δόγμα ήταν πράξη πατριωτική για την οποία νιώθει περήφανος, τότε η επανένωση πάει οριστικά «περίπατο». Και μαζί της πάει οριστικά «περίπατο» η σιγουριά και ασφάλεια των Ελληνοκυπρίων. Σίγουρα τα όνειρα δίνουν νόημα στη ζωή μας και στην καθημερινότητα, αποτελούν την πυξίδα της ζωής μας που κατευθύνει την πορεία μας, και αποτελούν σημείο αναφοράς για τις επιλογές μας. Μας επιτρέπουν να θέτουμε σωστά τις προτεραιότητές μας και να μην αφήνουμε την καθημερινότητα και τους άλλους να μας πηγαίνουν όπου εκείνοι θέλουν. Όμως, τα οράματα ή τα όνειρα δεν πρέπει να είναι ανέφικτα και μη ρεαλιστικά – με βάση τους περιορισμούς του περιβάλλοντος και τις δικές μας δυνατότητες -, διότι τότε είναι ονειροπόληση. Όπως θα έχετε διαπιστώσει όσοι είστε τακτικοί αναγνώστες της στήλης, πιστεύω κι εγώ, όπως και πολλοί άλλοι, στα οράματα και στα όνειρα. Όμως, είμαι ταυτόχρονα αρκετά ρεαλιστής και πιστεύω, επίσης, σε αυτό που ο Τζ. Κόλινς υποστηρίζει ότι: «τα γεγονότα είναι καλύτερα από τα όνειρα. Αυτό σημαίνει ότι τα όνειρα δεν θα τα φτάσουμε ποτέ, αν δεν κάνουμε να συμβούν γεγονότα που οδηγούν στην υλοποίησή τους, αν δεν τα εκφράσουμε μέσα από συγκεκριμένους στόχους και σχέδια. Όμως, αν δεν προσδιορίζουμε τέτοιου είδους στόχους, τα όνειρα σίγουρα θα μείνουν ανεκπλήρωτα. Εδώ και πολλά χρόνια, όταν είδα πού οδήγησε την πατρίδα μας η ονειροπόληση και το να θέλουμε να πάμε περπατητοί στο φεγγάρι (γιατί η επιδίωξη της Ένωσης ήταν ένα τέτοιο εγχείρημα), άρχισα να βλέπω την πορεία του Κυπριακού σαν μια ορειβασία. Και κατάλαβα ότι δεν θα φτάσουμε ποτέ στην κορυφή του βουνού, αν δεν σχεδιάσουμε προσεκτικά τη διαδρομή. Κανένας νούσιμος ορειβάτης δεν διακινδυνεύει να ξεκινήσει τη διαδρομή για κάποια κορυφή, αν δεν πιστεύει ότι έχει τις γνώσεις, τις ικανότητες και τα εφόδια, για να τη διαβεί, ξεπερνώντας τις δυσκολίες και τις κακοτοπιές. Οι στόχοι και τα σχέδια για το ανέβασμα στην κορυφή θα παραμείνουν, πάντως, «πλάνα και αεροπλάνα» στο μυαλό μας ή στο χαρτί αν δεν έχουμε και τη δυνατότητα να τους πετύχουμε.