Εζεκίας Παπαϊωάννου

Ας αναφερθούμε και λίγο στην Ιστορία για να φωτίσουμε το σήμερα. Άσκησε πολύ μεγάλη επιρροή στον κόσμο η ρωσική σοσιαλιστική επανάσταση του 1917. Ενισχύθηκαν τα αριστερά κινήματα. Ξέσπασαν εθνικοαπελευθερωτικοί αγώνες. Όπως σε πολλές χώρες του κόσμου, έτσι και στην Κύπρο ιδρύθηκε κομμουνιστικό κόμμα, στις 24 Δεκεμβρίου 1926. Όμως, θεωρήθηκε επικίνδυνο εκ μέρους των Άγγλων αποικιοκρατών και έπαψε να υφίσταται το 1933. Το 1941 ιδρύθηκε το ΑΚΕΛ (Ανορθωτικό Κόμμα Εργαζόμενου Λαού). Όμως, έστω και αν το ΑΚΕΛ θεωρεί τον εαυτό του ως τη συνέχεια του κομμουνιστικού κόμματος, δεν είναι. Μπορούμε να το καταλάβουμε αυτό, βλέποντας ακόμα και τον Πλουτή Σέρβα. Ήταν ιδρυτής και του ΑΚΕΛ ο Πλουτής Σέρβας, ο οποίος ήταν ένας από τους ιδρυτές του κομμουνιστικού κόμματος. Και ο πρώτος του γενικός γραμματέας. Όμως, το 1952 αποπέμφθηκε από το κόμμα. Διότι δεν συμφώνησε καθόλου με την πολιτική του ΑΚΕΛ για ένωση. Μετά την αποπομπή του Πλουτή Σέρβα από το κόμμα, το ΑΚΕΛ δεν μνημόνευσε ποτέ ξανά το όνομά του. Στο κόμμα δεν υπάρχει καν φωτογραφία του Σέρβα.

Ο δεύτερος γενικός γραμματέας του ΑΚΕΛ ήταν ο Εζεκίας Παπαϊωάννου. Άσκησε αυτά τα καθήκοντα από το 1949 μέχρι το 1988. Δεν τον γνώρισα καθόλου και δεν είχα την ευκαιρία να τον γνωρίσω από κοντά. Στο μυαλό μου έμεινε πάντα ως ένας βετεράνος πολεμιστής της Ισπανίας και ένας ένθερμος υποστηρικτής της ένωσης. Τις τελευταίες μέρες το ΑΚΕΛ δημοσίευσε ανακοινωθέντα που αναφέρονται με επαινετικά λόγια στον Παπαϊωάννου. Όπως συμβαίνει σε όλα τα κομμουνιστικά κόμματα, δεν υπάρχει καμία κριτική σε αυτά τα ανακοινωθέντα. Μόνο έπαινοι υπάρχουν. Γίνεται λόγος για την πολιτική παρακαταθήκη που άφησε ο Παπαϊωάννου και τις επιτυχίες του. Δεν θίγεται καθόλου έστω και με μερικές λέξεις η λανθασμένη πολιτική της ένωσης που ακολούθησε. Δεν κάνει και καμία κριτική στη δέσμευσή του στη Σοβιετική Ένωση με δογματικό τρόπο. Και κατά τη γνώμη μου, αυτή η στάση των άλλων κομμουνιστικών κομμάτων στον κόσμο όπως το ΑΚΕΛ, έπαιξε σημαντικό ρόλο στην κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης. Προκάλεσε ζημιά στο καθεστώς στη Σοβιετική Ένωση η στήριξη κάθε είδους λανθασμένου βήματος που έκανε, όπως προκάλεσε επίσης πολλή ζημιά και στα αριστερά κινήματα στον κόσμο. Το 1968 η Σοβιετική Ένωση μπήκε στην Πράγα με τα τανκς. Τη στήριξαν. Το 1956 συνέθλιψαν τους Ούγγρους στη Βουδαπέστη με τα τανκς. Αν τάσσονταν ενάντια σε αυτά, ίσως η Σοβιετική Ένωση να τους έβαζε λίγο σε τάξη. Μόνο τα κομμουνιστικά κόμματα στην Ιταλία και στην Ισπανία αντιτάχθηκαν σε αυτά. Γι' αυτό, δεν ήταν καθόλου αγαπητοί στη Σοβιετική Ένωση οι ηγέτες του ιταλικού κομμουνιστικού κόμματος και του ισπανικού κομμουνιστικού κόμματος, Ενρίκο Μπερλινγκιέρ και Σαντιάγο Καρίλλο.

Το κομμουνιστικό κόμμα που ιδρύθηκε το 1926 τασσόταν υπέρ της πλήρους ανεξαρτησίας και κυριαρχίας του νησιού. Το δε ΑΚΕΛ ήταν οπαδός της ένωσης. Έσυρε τον λαό και τη νεολαία ξοπίσω από αυτό το όνειρο. Δεν το ήξερα ακόμα αυτό όταν πήγαινα στη Μόσχα το 1968. Στη Μόσχα το έμαθα. Και εξεπλάγην. Όλοι οι Ελληνοκύπριοι φίλοι που ήρθαν εκεί για να σπουδάσουν μέσω του κόμματος υποστήριζαν την ένωση και ήθελαν να ενωθεί η Κύπρος με μια σοσιαλιστική Ελλάδα. Έστω και αν προσπάθησα να τους εξηγήσω ότι η Τουρκία ποτέ δεν θα το επέτρεπε αυτό και θα υπήρχαν πολύ τραγικά αποτελέσματα για την Κύπρο, δεν τα κατάφερα. Και ο Ντερβίς Καβάζογλου έδωσε μια παρόμοια απάντηση στον στενό του φίλο Χριστάκη Βανέζο που τον ρώτησε την άποψή του για την ένωση και του είπε το εξής: «Αν το ΑΚΕΛ, ως η μεγαλύτερη πολιτική δύναμη, δεν πει την αλήθεια στον λαό, δηλαδή ότι η γραμμή της ένωσης που ακολουθεί η ελληνοκυπριακή πλευρά αποτελεί δικαιολογία για ενίσχυση της πολιτικής της διχοτόμησης που ακολουθεί η τουρκοκυπριακή ηγεσία, τότε θα είναι σκοτεινό το μέλλον της Κυπριακής Δημοκρατίας ως ενωμένο κράτος».

Είναι φανερό πως ο Εζεκίας Παπαϊωάννου δεν νοιαζόταν καθόλου για την τουρκοκυπριακή κοινότητα. Άλλωστε, όταν έμπαινε στον δρόμο της ένωσης, δεν τον ένοιαξε και πολύ τι συμφορά θα έφερνε αυτό στο κεφάλι των Τουρκοκυπρίων αριστερών. Η ένωση ήταν σαν μια ανοικτή επιταγή που δόθηκε στη φανατική τουρκοκυπριακή ηγεσία για να καθαρίσει τους ειρηνόφιλους και προοδευτικούς Τουρκοκύπριους εντός της κοινότητάς μας. Τους έβαλαν πολύ εύκολα τη ρετσινιά του προδότη της πατρίδας και τους δολοφόνησαν.

Ο Εζεκίας Παπαϊωάννου δεν συναντήθηκε με κανέναν Τουρκοκύπριο δημοσιογράφο. Πάντα απέρριπτε όσους ζητούσαν συνάντηση. Αντιτάχθηκε στον ιμπεριαλισμό στον κόσμο, όμως πάντα υποστήριζε την ένωση στο νησί. Κατά τη γνώμη μου, να αναρτήσουν ξανά τη φωτογραφία του Πλουτή Σέρβα στον τοίχο. Η παρακαταθήκη που μας άφησε αυτός έχει πολύ μεγαλύτερη αξία από την παρακαταθήκη του Παπαϊωάννου.