Συμβιβασμός ή βαρβαρότητα

Το χειρότερο που μπορεί να κάνει κάποιος μπροστά σ’ έναν πόλεμο είναι να συμπεριφερθεί ολιστικά: Να κατατάξει εξολοκλήρου τον λαό ενός από τους δύο εμπολέμους στο στρατόπεδο του κακού και τον άλλον στο στρατόπεδο του καλού. Με αυτόν τον τρόπο είναι σαν να αναπαράγεις στο μυαλό σου τη λογική που οδήγησε στον ίδιο τον πόλεμο. Οι Ουκρανοί είναι ναζί ή οι Ρώσοι είναι φασίστες. Οι Εβραίοι είναι κατακτητές εχθροί του Ισλάμ ή οι Παλαιστίνιοι είναι τρομοκράτες.

Για να μπορέσουμε να απαλλαγούμε από την ολιστική σκέψη, το πρώτο πράγμα που οφείλουμε να κάνουμε είναι να διακρίνουμε ανάμεσα στον αμέτοχο λαό και στους ενόπλους. Σε κανένα λαό δεν αξίζει να υποφέρει από κανένα στρατό.

Για να σταματήσει το γαϊτανάκι του μίσους που εκφράζεται ένοπλα, θα πρέπει να κάνουμε ακόμη ένα βήμα: Να καταδικάζουμε κάθε επίθεση, ανεξάρτητα από το πόσο «δικαιολογημένη» είναι. Η εισβολή της Τουρκίας στην Κύπρο είναι καταδικαστέα, έστω κι αν προηγήθηκε το πραξικόπημα. Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία είναι καταδικαστέα, έστω κι αν δεν εφαρμόστηκε η συμφωνία του 2014. Η εισβολή της Χαμάς στο Ισραήλ είναι καταδικαστέα, έστω κι αν προηγήθηκαν χρόνια εγκλεισμού και καταπίεσης των Παλαιστινίων της Γάζας.

Τα τρομακτικά

Η εισβολή της Χαμάς στο Ισραήλ έχει και μιαν άλλη διάσταση, που μπορεί να αποτελέσει τις επόμενες μέρες ή εβδομάδες το κλειδί για την πόρτα της κόλασης. Η εισβολή της Χαμάς δεν ήταν μια απονενοημένη πράξη «αντίδρασης και αντίστασης» στην ισραηλινή καταπίεση. Υπάρχει μια τεράστια ποιοτική διαφορά: Χρησιμοποίησε μεθόδους ακραίας θηριωδίας, που ούτε καν ψυχιατρικά δεν μπορούν να ερμηνευτούν.

Οι αποκεφαλισμοί παιδιών και αμάχων, το να καίγονται άνθρωποι ζωντανοί, είναι αποτέλεσμα μιας ολιστικής τρέλας που μόνο με τον ISIS ζήσαμε. Δεν είναι τυχαίο που οι επιδρομείς βασάνιζαν και σκότωναν με μανία όλα τα ζώα στα κιμπούτς. Μια εθνικοθρησκευτική ολιστική «λογική» του τύπου ότι είναι ισραηλινό είναι το απόλυτο κακό, ακόμη και τα γατιά, ακόμη και οι πέτρες. Και μιλάμε για τα κιμπούτς, όπου κατά κανόνα ζουν ανοιχτόμυαλοι άνθρωποι, προοδευτικοί, στην πλειονότητά τους υποστηρικτές της ειρήνης και αγωνιστές υπέρ των δικαιωμάτων των Παλαιστινίων. Ο απόλυτος παραλογισμός! Καμία σχέση με δίκαιη αντίσταση, καμία σχέση με συμβατικά ερμηνευτικά μοντέλα.

Οι έξι κανόνες της κόλασης

Ένα τρίτο απαραίτητο βήμα είναι η συνειδητοποίηση του βάθους κάθε προβλήματος που καταλήγει σε εμπόλεμη «διαχείριση». Προσοχή: Η διερεύνηση και η ανάλυση δεν πρέπει να συνδέονται με τον βαθμό καταδίκης μιας εισβολής ή να αφήνονται να αμβλύνουν την καταδίκη. Στόχος είναι η κατανόηση του βάθους, προκειμένου να γίνουν συνείδηση οι παράγοντες που οδηγούν στην κόλαση του πολέμου.

Φαίνεται ότι υπάρχουν κοινοί τόποι στους πολέμους:

1, Στις περισσότερες περιπτώσεις -αν όχι σε όλες- έχει προηγηθεί μια συσσώρευση και κλιμάκωση πριν την κορύφωση. Στο Παλαιστινιακό ήταν άπειρες οι ευκαιρίες διπλωματικής επίλυσης που πετάχτηκαν στον κάλαθο. Κάθε τέτοια χαμένη ευκαιρία, είτε για να δικαιολογηθεί από τους υπαίτιους η υπόσκαψη, είτε λόγω πικρίας από τους μη υπαίτιους, συσσώρευε ένταση που μετατρεπόταν σε τοξικό μίσος.

2. Όταν ένα πρόβλημα δεν αντιμετωπιστεί με τόλμη στην αρχή του, και αφεθεί στις περιπλοκές του χρόνου, μετατρέπεται σε εκρηκτικό μείγμα. Σε ένα μείγμα όπου, λόγω των περιπλοκών και των γεγονότων που το φορτίζουν, βρίσκεσαι με τον χρόνο απέναντι σε δύο αντιμαχόμενους που, στη βάση των βιωμάτων τους, έχουν και οι δύο «δίκαιο».

3. Σε όλες τις περιπτώσεις που ένα πρόβλημα οδηγείται σε πολεμική αναμέτρηση έχει προηγηθεί η επικράτηση ολοκληρωτιστών στη μία ή και στις δύο πλευρές. Η δικτατορία των συνταγματαρχών και το πραξικόπημα στην Κύπρο, το ολοκληρωτικό καθεστώς Πούτιν στη Ρωσία, ο συνασπισμός των ακραίων υπό τον Νετανιάχου και η επικράτηση της τρομοκρατικής Χαμάς στη Γάζα.

4. Σε όλες τις περιπτώσεις, οι ακραίοι της μιας πλευράς τροφοδοτούν με την παρουσία τους τους ακραίους της άλλης και τρέφονται απ’ αυτούς. Χωρίς Χαμάς δεν υπάρχει Νετανιάχου και το αντίστροφο. Τώρα, φαίνεται να πηγαίνουμε ακόμη ένα βήμα παραπέρα: Το εύκολο ναρκωτικό του φασισμού, δηλαδή η σύνδεση του εθνικού (Άραβες-Ισραηλινοί) με το θρησκευτικό (Ισλάμ-Εβραιοχριστιανοί), οδηγεί σε μοντέλο τύπου Χάντιγκτον για τη σύγκρουση των πολιτισμών στην Εγγύς και Μέση Ανατολή. Αυτός είναι ο μεγαλύτερος εφιάλτης.

5. Μέσα σε αυτό το κλίμα πάντα προηγείται η διαδικασία της δαιμονοποίησης του διαλόγου και του συμβιβασμού. Οι ακραίοι, ακόμη κι αν είναι αριθμητικά πολύ λιγότεροι από τους μετριοπαθείς, καθιστούν κυρίαρχη την ερμηνεία «συμβιβασμός ίσον προδοσία». Μέσα σε αυτό το καμίνι τοξικότητας πνίγονται φωνές όπως του Άμος Οζ ότι «το αντίθετο του συμβιβασμού δεν είναι ο ιδεαλισμός και ο πατριωτισμός, είναι ο θάνατος».

6. Πολύ συχνά, πριν από τον πόλεμο, οι άνθρωποι χώνονται σε μια κυριολεκτική ή μεταφορική φυλακή. Τα μυαλά πολλών φυλακίζονται σε ανελαστικές ιδέες μίσους, φυλακίζοντας στη συνέχεια τις ζωές των υπολοίπων. Η Γάζα είναι κλασική περίπτωση διπλής φυλακής: Ακραίοι Ισραηλινοί με επικεφαλής τον Νετανιάχου μετέτρεψαν τη Γάζα σε μια περίκλειστη φυλακή και ακραίοι Παλαιστίνιοι (Χαμάς) μετέτρεψαν την ίδια περιοχή σε φυλακή για τη σκέψη, την καθημερινότητα και γενικά τις ζωές των Παλαιστινίων. Όπου, αν αρνηθείς να πάρεις καλάσνικοφ από τα δεκατέσσερά σου, είσαι προδότης.

Τι λείπει

Πολύ σωστά ξεδιπλώνεται η διεθνής ανησυχία για την πιθανότητα αλυσιδωτών αναφλέξεων στην περιοχή της Εγγύς και Μέσης Ανατολής. Ήδη, οι συσπειρώσεις άρχισαν να σχηματοποιούνται. Η διακοπή της προόδου στις σχέσεις Ισραήλ-Σαουδικής Αραβίας και το μοτίβο σκληρών μετώπων Ισλάμ-Εβραιοχριστιανοί είναι σε εξέλιξη, δυστυχώς.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, προειδοποιήσεις για αποτροπή της επέκτασης του πολέμου είναι οπωσδήποτε χρήσιμες.

Από τις διεθνείς αντιδράσεις, όμως, άρχισε να διαφαίνεται ότι λείπει ένας σημαντικός κρίκος: Όλοι γνωρίζουν ότι ο Νετανιάχου είναι ο βασικός παράγοντας που οδήγησε σε εγκατάλειψη του πρότζεκτ της λύσης του Παλαιστινιακού -το οποίο με τόσο κόπο έφεραν στο παρά πέντε οι προκάτοχοί του. Και ότι αυτός είναι που πολιτικά ωφελείται τα μέγιστα από τη σημερινή ένοπλη σύγκρουση και την πιθανή παράτασή της. Άρα, από αυτόν θα πρέπει να ζητηθεί επιτακτικά αυτοσυγκράτηση στις αντιδράσεις απέναντι στην εισβολή της Χαμάς.

Όλα δείχνουν ότι ο Νετανιάχου θέλει να τραβήξει στα άκρα την αντίδρασή του απέναντι στους Παλαιστινίους της Γάζας και να πείσει τους πάντες ότι έχει αυτό το δικαίωμα. Με εκατοντάδες νεκρούς κάθε μέρα.

Κάτι τέτοιο, όχι μόνο θα ενδυναμώσει μακροπρόθεσμα τη Χαμάς, αλλά και αντικειμενικά θα καταστρέψει κάθε γέφυρα την επαύριο του πολέμου. Όσοι, επομένως, ασκούν μικρή ή μεγάλη επιρροή στο Ισραήλ θα πρέπει με σαφήνεια να δώσουν το μήνυμα της ανάγκης για αυτοσυγκράτηση. Με κάθε τρόπο.

Γιατί κάθε νεκρός από τον πόλεμο αυτόν είναι και ένα καρφί στο φέρετρο της ειρήνης για τα επόμενα χρόνια. Ίσως και για δεκαετίες.

Το καλάθι

…με τις τσιχλόφουσκες (1): Μερικά εικοσιτετράωρα μετά τα γεγονότα στην Πύλα, είχε επιτευχθεί κατά 99% συμφωνία (ή «συναντίληψη») για τον δρόμο προς το Άρσος. Ο Πρόεδρος, όμως, «ήθελε να μελετήσει κάποιες λεπτομέρειες» και δεν ανακοινώθηκε τίποτε... Ο «Πολίτης» την αποκάλυψε πριν ένα μήνα και «διαψεύστηκε». Αλλά, μόλις ξέσπασε το μακελειό στο Ισραήλ, το Προεδρικό ήρε το εμπάργκο και την δημοσιοποίησε! Έτσι, κανένας από τους τουρκοφάγους του δεν ασχολήθηκε. Σύμπτωση; Μπορεί. Αλλά από τέτοιες «συμπτώσεις» ήταν γεμάτη η θητεία του δάσκαλου Αναστασιάδη…

…με τις τσιχλόφουσκες (2): Οι μικροί άνθρωποι επιβιώνουν «αλώβητοι» για χρόνια. Γιατί αυτό είναι η πρώτη τους προτεραιότητα. Ο Νετανιάχου τα καταφέρνει μια χαρά, με κάθε μέσο. Όμως, όχι για πάντα. Πολιτικά και ηθικά είναι τελειωμένος. Τώρα, με τον πόλεμο, προσωρινά θα επιβιώσει για άλλη μια φορά. Σύντομα, όμως, θα φύγει πιο απαξιωμένος ακόμη και από τον δικό μας τέως.

…με τις τσιχλόφουσκες (3): Υπάρχουν δύο σταθερές στη διακυβέρνηση Χριστοδουλίδη. Οι οποίες δεν κλονίζονται από τίποτε και με τίποτε: (α) Το κυνικά ακάθεκτο στήσιμο του προσωπικού του Καθεστώτος (βλέπε από προχθές και το περιστατικό «αδελφός Κόμπος»). (β) Επί της ουσίας, το να μην του βγαίνει τίποτε, μα τίποτε της προκοπής. Του είπε η Greco ότι είναι ο αρχηγός ενός διεφθαρμένου συστήματος κι αυτός εξήγγειλε επιτροπή με κρατικούς υφισταμένους του, για να ελέγχουν αν είναι διεφθαρμένη η κυβέρνησή του! Εμ, αυτά είναι τα αποτελέσματα όταν η «ουσία» χρησιμοποιείται ως μέσο για να φύγει η προσοχή από τις αποτυχίες· ή ως επικοινωνιακό μέσο για να καλυφθεί η Ουσία.