Φόβος

Το ογδόντα τοις εκατό της κοινωνίας είναι δυστυχισμένο, λέει ο συνομιλητής μου. Είναι αλήθεια πως εγώ δεν έχω την ίδια άποψη, όμως ρωτώ: «Αν το ογδόντα τοις εκατό είναι δυστυχισμένο, γιατί δεν υψώνουν τη φωνή τους;» «Φοβούνται», λέει. «Τι φοβούνται;» «Την κακία των διοικούντων. Να μην χάσουν την δουλειά τους, να μην πάθει κακό ο γιος τους, η κόρη τους κ.λπ.». Τι είδους φόβος είναι αυτός που δεν μπορούν να υψώσουν τη φωνή τους σε αυτό το ρεζιλίκι και μάλιστα συνεχίζουν να ζουν κολακεύοντας τους διοικούντες και τσαλαπατώντας την αξιοπρέπειά τους; Όμως, υπάρχουν και χειρότερα. Κάποιοι γνωστοί, τους οποίους συνάντησα στον δρόμο τις μέρες που δεχθήκαμε τη βόμβα και τις σφαίρες, μου έλεγαν «ακόμα βγαίνεις στον δρόμο;». Όχι επειδή με σκέφτονταν, αλλά για να με προκαλέσουν. Κατά τη γνώμη τους, έπρεπε να κρυβόμουν και να μην έβγαινα καθόλου στον δρόμο. Αυτό θα τους ικανοποιούσε πιο πολύ!  

Ξέρετε τι μου θυμίζουν όλα αυτά; Τα 15 χρόνια που πέρασα στη Σοβιετική Ένωση. Τη Μόσχα. Είδα και τις δύο περιόδους εκεί. Και τη σοσιαλιστική περίοδο και την κατάρρευσή της. Όμως, αυτή η κυριαρχία του φόβου εδώ σε εμάς μού θυμίζει τα χρόνια της σοσιαλιστικής δικτατορίας. Την απολυταρχική τάξη πραγμάτων. Την περίοδο του ενός κόμματος, της μίας αλήθειας. Το κλίμα εδώ σε εμάς είναι το ίδιο με εκείνο το κλίμα. Όμως, αν εκεί υπήρχε μια απολυταρχική τάξη πραγμάτων, εδώ σε εμάς υπάρχει μια μιλιταριστική κατοχική τάξη πραγμάτων. Όλοι αναγκάζονταν να φαίνονται αρεστοί στο κράτος επειδή φοβόντουσαν. Μάλιστα, υποχρεούνταν και να φαίνονται ευτυχισμένοι για να μην θεωρηθεί ότι δεν είναι ικανοποιημένοι από την τάξη πραγμάτων. Το χαμόγελο θεωρείτο ένας πολιτικός θετικισμός. Οι άνθρωποι μπορούσαν να πουν την άποψή τους μόνο σε εκείνους τους οποίους εμπιστεύονταν πολύ. Μια μέρα γνώρισα δύο φίλους που αντιπολιτεύονταν το καθεστώς. Όμως, είδα ότι συμπεριφέρονταν πολύ διαφορετικά ο ένας προς τον άλλο. Όταν ήταν μόνοι έλεγαν ο ένας στον άλλο ακριβώς το αντίθετο που έλεγαν σε εμένα. Και οι δύο γίνονταν προστάτες του καθεστώτος. Όταν έφυγε ο ένας, ο άλλος γύρισε προς το μέρος μου και μου είπε: «Όταν είμαστε τρία άτομα, μην με ρωτάς τέτοια πράγματα». Η έλλειψη εμπιστοσύνης μεταξύ τους, τους έκανε όλους τόσο διπλοπρόσωπους. Παρά ταύτα, υπήρχαν κάποιοι που έλεγαν τις αλήθειες και τις πραγματικότητες ρισκάροντας τα πάντα. Όμως, τους είχαν στην μπούκα του κανονιού. Ο πιο γνωστός από αυτούς τους αντιπολιτευόμενους ήταν ο Αντρέι Σαχάροβ. Είχε σταλεί στην εξορία μαζί με τη σύζυγό του στην πόλη Γκόρκι, που ήταν κλειστή για τους ξένους. Ήταν φυσικά και ο συγγραφέας Σολζιενίτσιν. Δεν είχε μείνει συκοφαντία που δεν γράφτηκε γι' αυτούς στις κομματικές εφημερίδες. Ο κόσμος τούς έβριζε και έτσι αποκτούσε μεγαλύτερη αξία στα μάτια του καθεστώτος. Ακριβώς όπως συμβαίνει και εδώ σε εμάς. Εκείνοι που έλεγαν ό,τι τους ερχόταν στο μυαλό για εμάς και την εφημερίδα μας, έπαιρναν χρήματα από τα κρυφά κονδύλια του Ντενκτάς. Τους είχαν κόψει μισθό. Η στρατιωτική διοίκηση και η πρεσβεία τούς απέδιδε μεγάλη αξία. Ύστερα, συμμετείχε και το CTP στην εκστρατεία συκοφάντησής μας. Έτσι, απέκτησαν κύρος στα μάτια του Ντενκτάς και του στρατού και θεωρήθηκαν άξιοι για την κυβέρνηση. Οι αντιπολιτευόμενοι το καθεστώς στη Σοβιετική Ένωση αθωώθηκαν με την γκλάσνοστ και την περεστρόικα. Ο Σολζιενίτσιν έγινε ο αγαπημένος του λαού. Ο δε Αντρέι Σαχάροβ εξελέγη βουλευτής στις πρώτες εκλογές. Ο Σαχάροβ ήταν πλέον σαν τον προφήτη του λαού. Είναι ο άνθρωπος που κάποτε έφτιαξε τη βόμβα υδρογόνου στη Σοβιετική Ένωση. Δεν διήρκεσε πολύ η ζωή του, την οποία αφιέρωσε στην ειρήνη και στη δημοκρατία μετά την εκλογή του ως βουλευτής. Πάντα ρίχνονταν στα σκουπίδια και έχαναν το κύρος τους οι ευνοούμενοι συγγραφείς και ποιητές του σοβιετικού καθεστώτος.                

Πότε θα τελειώσει ο φόβος που υπάρχει μέσα στην κοινωνία μας; Είναι μια κοινωνία που κατά τη διάρκεια της ζωής της έζησε πάντα με τον φόβο. Πρώτα τα χρόνια της υπόγειας δράσης. Μετά η στρατιωτική κυριαρχία της Τουρκίας. Νομίζετε ότι τέλειωσε η υπόγεια δράση; Δεν τέλειωσε. Ακόμα συνεχίζεται. Ο Κουτλού Ανταλί δολοφονήθηκε με διαταγή της υπόγειας δράσης. Οι τοποθετήσεις βόμβας και οι πυροβολισμοί είναι όλα έργο της υπόγειας δράσης. Πάντα διαθέτουν ανθρώπους τους οποίους θα βάλουν να τα κάνουν αυτά. Επειδή φάνηκε ξεκάθαρα το πρόσωπο της υπόγειας δράσης με την επίθεση λιντσαρίσματος που έγινε στην εφημερίδα μας, είχα νομίσει ότι αυτό θα έδινε θάρρος στην κοινωνία. Έκανα λάθος. Ακριβώς το αντίθετο έγινε. Τους φόβισαν όλους πιο πολύ με τους βανδαλισμούς τους και το εμφανές δολοφονικό τους ένστικτο. Κάποιοι σάστισαν πιο πολύ για το γεγονός ότι βγαίνουμε στον δρόμο την ώρα που υπάρχουν τόσοι δολοφόνοι, οι οποίοι έστησαν καραούλι γύρω μας για να μας σκοτώσουν.    

Πέρασαν 25 χρόνια από τότε που αποχαιρέτισα τη Σοβιετική Ένωση. Όμως, είναι σαν να ζω σε ένα απολυταρχικό καθεστώς ακόμα. Την απολυταρχία αντικατέστησε η κατοχή. Δεν γίνεται ελευθερία με φόβο. Μήπως δεν αξίζει να πεθάνει κανείς για χάρη της τιμής, της αξιοπρέπειας και της ελευθερίας;