Κτυπητή η απουσία ενός Σοσιαλδημοκρατικού κόμματος

«Ονομάστε το δημοκρατία ή ονομάστε το σοσιαλδημοκρατία, αλλά πρέπει να υπάρχει καλύτερη κατανομή του πλούτου για όλα τα παιδιά του Θεού».

Μartin Luther King, Jr. (1929-1968) Αμερικανός ιερέας των Βαπτιστών, ειρηνιστής

Όταν μιλάμε για σοσιαλδημοκρατία, έχουμε υπόψη μια κοινωνία της οποίας η οικονομία είναι κυρίως καπιταλιστική, αλλά το κράτος ενεργεί για να ρυθμίζει την οικονομία για το γενικό συμφέρον, παρέχει υπηρεσίες πρόνοιας και προσπαθεί να αλλάξει την κατανομή του εθνικού εισοδήματος και του πλούτου στο όνομα της κοινωνικής δικαιοσύνης. Αρχικά η «σοσιαλδημοκρατία» ήταν λίγο πολύ ισοδύναμη με τον «σοσιαλισμό». Αλλά από τα μέσα του 20ού αιώνα, όσοι θεωρούν τους εαυτούς τους σοσιαλδημοκράτες πιστεύουν ότι η παλιά αντίθεση μεταξύ καπιταλισμού και σοσιαλισμού είναι ξεπερασμένη. Πολλές από τις αξίες που υποστήριζαν οι προηγούμενοι σοσιαλιστές μπορούν να προωθηθούν με τη μεταρρύθμιση του καπιταλισμού αντί να τον καταργήσουν. Σε μια τέτοια κοινωνία ο εθνικισμός δεν θα μπορούσε ποτέ να ριζώσει διότι η σοσιαλδημοκρατία είναι μια παγκόσμια οικονομική φιλοδοξία, όχι μια εθνική πολιτική που θεωρεί ένα έθνος ανώτερο από τα άλλα.

Στην Κύπρο, όπου το μορφωτικό επίπεδο ανεβαίνει συνεχώς λόγω του μεγάλου ποσοστού πτυχιούχων πανεπιστημίου, έχει δημιουργηθεί μια τάξη προοδευτικών, ελεύθερα σκεπτόμενων ανθρώπων που αγωνιούν για το μέλλον αυτού του τόπου μπροστά στον ορατό κίνδυνο οριστικής διχοτόμησης της πατρίδας τους. Είναι απογοητευμένοι με όλα τα κόμματα και γι΄ αυτό απέχουν από τις εκλογές. Αυτή η απογοήτευση φαίνεται από τη συνεχώς αυξανόμενη αποχή στις βουλευτικές εκλογές. Το 2006 η αποχή ήταν 11%, το 2011 σκαρφάλωσε στο 21,3%, το 2016 στο 33,20% και το 2021 στο 36,1%. Πιστεύω ένα μεγάλο ποσοστό των απεχόντων είναι σοσιαλδημοκράτες που έχουν αποστασιοποιηθεί από το πολιτικό γίγνεσθαι. Γιατί όμως;

Εν πρώτοις, η ομάδα αυτή απορρίπτει ασυζητητί τα δύο εθνικιστικά, ακροδεξιά κόμματα, ΕΔΕΚ και ΕΛΑΜ. Παρεμπιπτόντως, μπορεί η ΕΔΕΚ να φιγουράρει ως σοσιαλδημοκρατικό αλλά τα ράσα δεν κάνουν τον παπά -- η ρητορική και η εν γένει συμπεριφορά αυτού του κόμματος θυμίζει τη Χρυσή Αυγή και, σίγουρα, όχι τη σοσιαλδημοκρατία. Απορρίπτει επίσης τα υπόλοιπα κόμματα του λεγόμενου Κέντρου που είναι αρχηγοκεντρικά ή οικογενειοκρατούμενα και που κύριο μέλημά τους είναι η εξασφάλιση των αξιωμάτων και οφικίων.

Απομένουν τα δύο μεγάλα κόμματα, ο ΔΗΣΥ και το ΑΚΕΛ. Τα δύο αυτά κόμματα έχουν αποδείξει διαχρονικά πως θέτουν το συμφέρον τους υπεράνω του εθνικού. Δεν έχουν καταφέρει να συνεργαστούν για να λυθεί το Κυπριακό και γι' αυτό τώρα είμαστε σ' αυτά τα χάλια. Η παιδεία ποτέ δεν ήταν πραγματική τους μέριμνα. Ο πολιτισμός το ίδιο. Ο κρατικός μηχανισμός διαρκώς διογκώνεται προκειμένου να βολευτούν «τα δικά τους παιδιά». Εν περιλήψει, αντιμετωπίζουμε παθογένειες που δημιούργησε ένα κράτος κομματικό και πελατειακό.

Ο ΔΗΣΥ δεν εμπνέει εμπιστοσύνη ενόσω ο ομφάλιος λώρος του κόμματος με την ΕΟΚΑ Β' παραμένει ακατάλυτος. Αυτή η σχέση φρικάρει τους σοσιαλδημοκράτες. Όμως, το θέμα δεν είναι μόνο πολιτικό αλλά και ηθικό. Μάλιστα, ηθικό. Η απλή συμμετοχή σε εκδηλώσεις που τιμούν τον Γρίβα κάνουν αυτόματα τον μετέχοντα αλληλέγγυο και υποστηρικτή των γριβικών εγκλημάτων. Αλήθεια, πώς γίνεται ένα κόμμα να υποστηρίζει το έγκλημα; Ο «πρότερος έντιμος βίος» του Γρίβα δεν τον απαλλάσσει από τις δολοφονίες της ΕΟΚΑ Β’ για τις οποίες ήταν ο ηθικός αυτουργός.

Αποστρέφεται όμως και το ΑΚΕΛ ένας σοσιαλδημοκράτης. Ένας λόγος είναι ότι κομουνισμός και ελευθερία δεν είναι έννοιες συμβατές όπως απέδειξε η κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού. Ο κυριότερος, όμως, λόγος είναι η ασυνέπεια που επέδειξε στις κρίσιμες στιγμές του Κυπριακού. Η συνεργασία με τον Τ. Παπαδόπουλο, έναν εθνικιστή, πολέμιο του ΑΚΕΛ την περίοδο του αγώνα της ΕΟΚΑ, ήταν ένας γάμος συμφέροντος που αποδείχθηκε ολέθριος για το κόμμα. Καρπός αυτού του γάμου ήταν εκείνη η απόφαση της Μεγάλης Παρασκευής του 2004 που το κόμμα έκανε την απίστευτη στροφή των 180 μοιρών. Όπως έχω πει και σε προηγούμενα άρθρα, εκείνη τη Μεγάλη Παρασκευή δεν κηδεύτηκε μόνο ο Χριστός. Κηδεύτηκε η αξιοπιστία του ΑΚΕΛ. Κηδεύτηκε η ελπίδα που κυριαρχούσε στη ζωή μας. Κηδεύτηκε το όνειρο για μια ενωμένη Κύπρου.

Όπως είναι γνωστό, η σοσιαλδημοκρατία άνθισε τον τελευταίο μισό αιώνα στις Σκανδιναβικές χώρες. Δεν είναι τυχαίο που η Έκθεση Παγκόσμιας Ευτυχίας που καταρτίζει τον Δείκτη Ευτυχίας κατατάσσει τη Φινλανδία ως την πιο ευτυχισμένη χώρα στον κόσμο για έκτη συνεχόμενη χρονιά. Αλλά και οι άλλες Σκανδιναβικές χώρες, η Νορβηγία και η Δανία φιγουράρουν πολύ ψηλά στον δείκτη. Οι κοινωνικοί επιστήμονες αποδίδουν αυτές τις επιδόσεις στην επικράτηση της σοσιαλδημοκρατίας σ' αυτές τις χώρες. Οι κοινωνικές υπηρεσίες και η θαλπωρή που παρέχουν οι Σκανδιναβικές χώρες αφαιρεί ένα μεγάλο άγχος από τους κατοίκους. Για να είμαστε όμως δίκαιοι, βλέπουμε μια πολύ μεγαλύτερη κοινωνική κινητικότητα στη Σκανδιναβία από ό,τι στην Κύπρο ή στην ΕΕ και, παρά τη συλλογικότητα και την κρατική παρέμβαση στις ζωές των ανθρώπων, υπάρχει πολύ μεγαλύτερη ελευθερία να είσαι το άτομο που θέλεις, να είσαι και να κάνεις αυτά που θέλεις να κάνεις. Στην Κύπρο, θα ήταν μια πολύ άβολη εμπειρία να δήλωνες, για παράδειγμα, άθεος, ή ομοφυλόφιλος, ή να είσαι παντρεμένος αλλά να επιλέξεις να μην κάνεις παιδιά, ή να είσαι άγαμος και να κάνεις παιδιά, ή να κάνεις έκτρωση. Λιγότερο σημαντικό, αλλά και πάλι περιοριστικό, δεν φαντάζομαι ότι θα ήταν εύκολο να είσαι χορτοφάγος εδώ -στη χώρα της Σούβλας!- ή να τρως σουβλάκια τη Μεγάλη Εβδομάδα. Και κάτι άλλο: μην διανοηθείς καν να διατυμπανίζεις ότι είσαι σοσιαλδημοκράτης πουθενά! Θα σε εξισώσουν με τον κομουνιστή. Στη Σκανδιναβία μπορείς να είσαι όλα αυτά και κανένα φύλλο δεν θα κουνιότανε!