Οι αφορισμοί και η Ιερά Σύνοδος

Η Ιερά Σύνοδος (ΙΣ) της Εκκλησίας της Κύπρου αποφάσισε όπως άρει τον αφορισμό του θεολόγου Ανδρέα Πιτσιλλίδη (ΑΠ) και επαναφέρει μερικώς στα καθήκοντά του τον εν αργία τελούντα αρχιμανδρίτη Παγκράτιο Μερακλή. Τι σημαίνει αφορισμός και πότε εφαρμόζεται; Διαβάζοντας, μαθαίνουμε ότι ο αφορισμός είναι η βαρύτερη εκκλησιαστική ποινή που επιβάλλει ως τιμωρία την πρόσκαιρη ή μόνιμη αποβολή ενός ατόμου από τους κόλπους της Εκκλησίας για πολύ βαριά αμαρτήματα. Ο αφορισμός συνοδεύεται συνήθως από ένα πολύ σκληρό κείμενο που το άκουσμά του προκαλεί φρίκη και τρόμο. Παραπέμπει σε σκοταδισμό και στον Μεσαίωνα και είναι συνυφασμένος με τις χειρότερες στιγμές της εκκλησιαστικής ιστορίας, Ορθόδοξης ή Καθολικής.

Στην προκείμενη περίπτωση, ο θεολόγος ΑΠ, σύμφωνα με τους Συνοδικούς, αφορίστηκε από την ΙΣ για «τις κακοδοξίες, τις εσκεμμένες παρερμηνείες, τον χλευαστικό τρόπο αναφοράς στην πίστη και την αήθη συμπεριφορά του απέναντι στην ΙΣ». Είχε εκφραστεί υπέρ των ομοφυλοφίλων και των εκτρώσεων πριν τον τρίτο μήνα της κύησης. Ο Παγκράτιος Μερακλής, πάντοτε σύμφωνα με τους Συνοδικούς, καταδικάστηκε γιατί έπασχε από AIDS με μάρτυρες που παρουσίασε η ΙΣ και φήμες πως ήταν δήθεν ομοφυλόφιλος, παρόλο που στις εκλογές για την ανάδειξη μητροπολίτη Μόρφου το 1996 συγκέντρωσε τη συντριπτική πλειοψηφία των αντιπροσώπων. Διέθετε την απόλυτη αποδοχή του ποιμνίου του αλλά όχι των ιεραρχών.

Στην μεν περίπτωση του ΑΠ οι κατηγορίες της ΙΣ αφορούσαν πεποιθήσεις, απόψεις και ερμηνευτικές προσεγγίσεις της χριστιανικής διδασκαλίας. Φαίνεται όμως ότι οι Συνοδικοί θεωρούν αποκλειστικό τους προνόμιο την ορθή ερμηνεία της ορθόδοξης πίστης, δεν δέχονται να παρεμβαίνουν άλλοι στις θεόπνευστες αποφάσεις τους και όποιος το αποτολμήσει τον διώκουν και τον τιμωρούν. Πιστεύουν ότι βρίσκονται σε εκείνο το αξίωμα ελέω Θεού και ως εκ τούτου οι τοποθετήσεις τους δεν επιδέχονται αμφισβήτηση. Το ότι ζούμε στον 21^ο αιώνα και ότι αυτές οι αντιλήψεις είναι παρωχημένες και διώχνουν τον κόσμο από την ουσία της πίστης μας και τον απομακρύνουν από την Εκκλησία, ουδόλως το έχουν αντιληφθεί και ούτε τους ενδιαφέρει.

Έχουν καταδικάσει τον Παγκράτιο με κάποιες αόριστες και ανεξέλεγκτες μαρτυρίες για ομοφυλοφιλία και ο αρχιμανδρίτης δέχτηκε καρτερικά την ετυμηγορία τους. Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί ότι τινές των Συνοδικών έχουν κατά καιρούς διακηρύξει, έστω και υποκριτικά, τη θέση σεβασμός στη διαφορετικότητα. Γιατί τώρα δεν την κάνουν πράξη; Οι ΑΠ και Παγκράτιος έχουν δεχτεί την πιο βαριά ποινή που μπορεί να επιβάλει η Εκκλησία, όχι γιατί έκλεψαν ή βίασαν ή σκότωσαν, αλλά ο μεν πρώτος για τον τρόπο διατύπωσης των ιδεών του σε σύγχρονα και φλέγοντα κοινωνικά προβλήματα, ο δε δεύτερος για μια ισχυριζόμενη ετερότητα.

Αν κάποιος έπρεπε να απολογηθεί και να ζητήσει συγγνώμη, ήταν οι ίδιοι οι Συνοδικοί που καταδίκασαν δύο ανθρώπους για σκοπιμότητες κάθε άλλο παρά χριστιανικές, αλλά δεν παραδέχτηκαν ότι υπέπεσαν σε πλάνη, ότι έκαναν λάθος. Εκείνο που προέχει γι’αυτούς είναι τα γόητρό τους και ξεχνούν ότι το χαρακτηριστικό του αληθινού χριστιανού είναι η ταπεινότητα. Έτσι, για να μην εκτεθούν, επινόησαν και μεθόδευσαν για μεν τον ΑΠ τη μετάνοια και τη συγχώρεση δείχνοντας τη ‘μεγαλοψυχία’ τους, για τον δε Παγκράτιο την ικανοποίηση της επιστολής του που «ζητούσε» συμβιβασμό και του επέτρεψαν να τελεί μόνον θείες ακολουθίες και όχι τα μυστήρια. Γνωρίζοντας την ανεξάρτητη προσωπικότητα και το ελεύθερο πνεύμα του Πιτσιλλίδη, έχουμε έντονες επιφυλάξεις και ερωτηματικά για τις συνθήκες που έγινε η άρση του αφορισμού του. Το ίδιο ισχύει και για τον Παγκράτιο, ο οποίος παρέμεινε μέχρι τέλους σεμνός, αξιοπρεπής και μεγαλόθυμος.

Όμως, οι Συνοδικοί απογοήτευσαν. Αντί να φερθούν ως καλοκάγαθοι πατέρες λειτούργησαν σαν πονηροί καλόγεροι. Αντί να δείξουν μεταμέλεια για το κακό που προξένησαν, φρόντισαν να καλύψουν τους εαυτούς τους και τις πράξεις τους. Αντί να στείλουν μηνύματα αγάπης και πραότητας έκαμναν υπολογισμούς και μεθοδεύσεις. Ο λόγος και οι πράξεις της ηγεσίας της Εκκλησίας πρέπει πάντοτε να κατευθύνονται από το ανυπέρβλητο ηθικό μεγαλείο του Χριστιανισμού που είναι η βαθιά και άδολη αγάπη προς τον άνθρωπο.

Καλές διακοπές, μαζί πάλι τον Σεπτέμβρη.