Οι ιουλιανές επέτειοι, η παραδοξότητα και η αλήθεια της αποτίμησή τους

Κάθε χρόνο τέτοια εποχή ο κυπριακός λαός στο σύνολό του βιώνει ξανά τις ιουλιανές επετείους, την τραγικότητα μα και την παραδοξότητα που εμπεριέχεται στην απότισή τους. Αυτή η αποτίμηση διαφοροποιείται συνεχώς από γενιά σε γενιά, αλλά και από κοινότητα σε κοινότητα. Οι γενιές που έζησαν τα γεγονότα του 1974, πραξικόπημα και εισβολή, που έχουν προσωπικές μνήμες και βιώματα από αυτά, συνεχώς λιγοστεύουν. Ακόμα περισσότερο, οι γενιές που έχουν μνήμες και βιώματα από την ειρηνική συμβίωση Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων βρίσκονται στο λυκόφως της ζωής τους.

Για τους περισσότερους οι μνήμες των πατρογονικών εστιών είναι πια μνήμες των γονιών και των παππούδων τους. Και δεν αναφέρομαι μόνο στους Ελληνοκύπριους, αναφέρομαι και στους Τουρκοκύπριους, διότι και εκείνοι ανάλογα συναισθήματα τρέφουν, παράλληλα βιώματα είχαν. Πατρογονική εστία είναι η Λάπηθος, είναι όμως και ο Μούτταλος, είναι ο Άγιος Επίκτητος της Κερύνειας, είναι όμως και η Επισκοπή της Λεμεσού. Όπως οι Ε/Κ παίρνουν τα παιδιά και τα εγγόνια τους να δουν την Αγία Τριάδα και το Καζάφανι, ομοίως και οι Τ/Κ παίρνουν τα παιδιά και τα εγγόνια τους να δουν τη Μουτταγιάκα, τη Σταυροκόννου και την Κολώνη.

Η οργή και η κατάρα από τη μια ξεθωριάζουν. Και από την άλλη, οι πανηγυρικοί αλαλαγμοί και οι στρατιωτικές παράτες προσελκύουν ολοένα και λιγότερο το πλήθος. Μα το λένε και οι ίδιοι οι Τουρκοκύπριοι πλέον, οι πιο πολλοί τουλάχιστον. Οι ιουλιανές επέτειοι δεν μπορεί να είναι ημέρες πόνου για τη μια κοινότητα και ημέρες γιορτής για την άλλη. Στη σύγχρονη εποχή, η λέξη κλειδί λέγεται ενσυναίσθηση.

Ωστόσο, η ουσία έγκειται αλλού. Να μην φτάσουμε να σημαίνει για μας ο Ιούλης του ‘74 ό,τι σημαίνει πια για τους Έλληνες της Σμύρνης και τους απόγονούς τους ο Αύγουστος του ‘22. Η προοπτική τής οριστικά χαμένης πατρίδας πρέπει να μας στοιχειώνει και να μας αφυπνίζει. Δυστυχώς, κάθε επόμενη ιουλιανή επέτειος βρίσκει την προοπτική της λύσης, της απελευθέρωσης και της επανένωσης ακόμα πιο απομακρυσμένη και πιο θολή. Δυστυχώς, κάθε επόμενη ιουλιανή επέτειος βρίθει ακόμη πιο πολύ από παραδοξότητες, αντιφατικότητες και αλλοπρόσαλλα συναισθήματα. Δεν ξέρεις τι θα πρέπει να σε κυριεύσει πρώτο, ο πόνος ή η οργή κατά εαυτών και αλλήλων; Τι είναι πρέπον να πρυτανεύσει πρώτο, η διακοινοτική υπέρβαση ή η διακοινοτική κάθαρση ή και τα δυο ταυτόχρονα;

Ένα είναι το βέβαιο πλέον, οι ιουλιανές επέτειοι δεν πρέπει να αξιοποιούνται εκατέρωθεν για σκοπούς καλλιέργειας μισαλλόδοξου εθνικιστικού πάθους, για χρησιμοθηρικούς, τυχοδιωκτικούς και ιδιοτελείς στόχους και σκοπούς. Οι ιουλιανές επέτειοι, με την ωριμότητα σχεδόν μισού αιώνα, πρέπει να προσφέρονται πια μόνο για καλλιέργεια συλλογικής ιστορικής μνήμης και συλλογικής ιστορικής συνείδησης, για το σύνολο των Κυπρίων, ανεξαρτήτως θρησκείας, γλώσσας, ιδεολογίας, φύλου, φυλής και εθνικότητας. Οι ιουλιανές επέτειοι πρέπει να αποτιμώνται πια όχι για να αναμοχλεύονται, αλλά για να επουλώνονται οι πληγές. Η αλήθεια του καθενός πρέπει να υπηρετεί την αλήθεια του συνόλου. Για να θυμηθούμε και τα λόγια του Διονύσιου Σολωμού «εθνικό είναι το αληθές». Τίποτα περισσότερο, αλλά και τίποτα λιγότερο…