Τα θλιμμένα μαθηματικά του κυπριακού σχολείου

Από μικροί οι μαθητές μας ξέρουν πόση Κύπρος χάθηκε το 1974, πόσοι είναι οι πρόσφυγες, οι αγνοούμενοι. Από το δημοτικό μαθαίνουν ημερομηνίες επαναστάσεων, μαχών, αριθμούς στρατιωτών, τους 300 του Λεωνίδα ας πούμε κ.λπ. Την ίδια ώρα που μαθαίνουν τα νούμερα αυτά με τις ιστορίες τους, ακριβώς πέντε λεπτά μετά, όλοι τα ξεχνούν. Οι άριστοι μαθητές τα αντιγράφουν κάπου για να τα παπαγαλίζουν άμα τους ζητηθεί καμιά έκθεση με σχετικό θέμα.

Την περασμένη βδομάδα, το τμήμα μαθηματικών και στατιστικής του Πανεπιστημίου Κύπρου, η κυπριακή μαθηματική εταιρεία αλλά και ο σύνδεσμος μαθηματικών Κύπρου, σε κοινή ανακοίνωσή τους, δήλωσαν πως τα αποτελέσματα των μαθηματικών σε εξετάσεις τετραμήνων αλλά και παγκύπριες δεν είναι καθόλου ικανοποιητικά. Αφού περιγράφουν το πρόβλημα, επιχειρούν και προτείνουν και λύσεις δηλώνοντας πρόθυμοι να συμβάλουν στη βελτίωση του μαθήματος. Στους τρεις αυτούς φορείς αξίζουν αναμφίβολα τα εύγε της στήλης για την καταρχήν παραδοχή του προβλήματος. Δεν είναι συχνά που σχετικοί με την παιδεία φορείς παραδέχονται κάποιο πρόβλημα που τους αφορά (και τα αρχαία τα μισούν οι μαθητές άσχετο αν δεν εξετάζονται σε αυτά, αλλά κανένας «φορέας των αρχαίων» δεν μίλησε ούτε θα μιλήσει).

Ναι, αν ρωτήσεις τους μαθητές ποιο μάθημα μισούν, οι πιο πολλοί θα σου πουν τα μαθηματικά, την ιστορία, τα αρχαία… Και τα τρία αυτά μαθήματα έχουν κάτι κοινό. Βασανίζουν τους μαθητές να θυμούνται απ' έξω όσα διδάσκονται και όχι να σκέφτονται και να απολαμβάνουν αυτό καθ' εαυτό το μάθημα. Πρόκειται για περίεργο φαινόμενο. Το εκπαιδευτικό μας σύστημα κατάφερε να σκοτώσει τα δύο λαμπρά μαθήματα, τα μαθηματικά και την ιστορία. Για τα αρχαία είναι άλλη ιστορία, μπορεί όχι της ώρας… Οι ίδιοι οι καθηγητές μαθηματικών, μέσα στα σχολεία, μια ζωή κυνηγούν έξτρα ώρες διδασκαλίας γιατί δεν προλαβαίνουν να καλύψουν την ύλη τους. Ούτε όμως αυτές οι έξτρα ώρες βοηθούν στην καλύτερη εμπέδωση. Οι μαθητές λένε πως οι καθηγητές τους δεν τους τα εξηγούν καλά γι' αυτό δεν τα μαθαίνουν. Οι καθηγητές λένε πως δεν έχουν χρόνο. Και οι δύο βασανίζονται το ίδιο, από το ίδιο πρόβλημα, ενώ ο ένας τα ρίχνει του άλλου. Ένας μέσος μαθητής χρειάζεται περισσότερο χρόνο για εξάσκηση και εμπέδωση για όσα καινούργια διδάσκεται. Ο εκπαιδευτικός τρέχει πίσω από την ύλη, ο καλός τρέχει πίσω από τον εκπαιδευτικό, και πίσω από τους καλούς τρέχει ο μεγάλος μέσος όρος χαμένος στη μετάφραση. Τέλος, ακολουθούν όλοι οι υπόλοιποι μαθητές, οι τελευταίοι της τάξης, που έχουν παραδώσει τα όπλα και κατέβασαν τα ρολά.

Πάρα πολλών μαθητών που δεν τα καταφέρνουν με τα μαθηματικά μπορεί να διαλυθεί η ευρύτερη ψυχολογία τους. Νιώθουν βλάκες, κατώτερα όντα με λιγότερο νου από τους λίγους και εκλεκτούς. Όλοι, εκλεκτοί και μη, κάνουν ιδιαίτερα μαθηματικά. Άλλοι κάθε μέρα, άλλοι μια-δυο φορές τη βδομάδα. Κάθε κυπριακό σπίτι, όπως πληρώνει τα αγγλικά, πληρώνει και τα μαθηματικά. Πόσο τραγικό. Να μισάς κάτι πολύ και να πρέπει να χάνεις και τα πολύτιμά σου απογεύματα για να πείσεις τους γονείς σου και τους καθηγητές πως έκανες λίγη βελτίωση. Και κάνεις ελάχιστη βελτίωση αλλά το μισάς παραπάνω. Οι καθηγητές και καθηγήτριες μαθηματικών, από την άλλη, φοβούνται να πουν αυτήν την αλήθεια. Διότι οι επιθεωρητές παραδοσιακά ρίχνουν όλα τα προβλήματα στον εκπαιδευτικό. Μέχρι εκεί πάει ο προβληματισμός τους, δυστυχώς.

Τα μαθηματικά μπορούν άνετα να γίνουν το σπουδαίο μάθημα των εκπλήξεων. Η ιστορία τους γεμάτη με θαυμαστά παράδοξα ξεκινά από τα αρχαία χρόνια. Τα μαθηματικά επίσης δένουν με κάθε επιστήμη. Με την τέχνη, τη φιλοσοφία, τη μουσική, τη φυσική, τη χημεία κ.λπ. Επίσης, μπορούν να σχετιστούν με την οικονομία, με όλη τη ζωή μας. Ποτέ οι μαθητές μας δεν θα καταφέρουν να αντιληφθούν αυτή τη μαγεία των μαθηματικών. Από το δημοτικό σκοτώνονται με πολλά φυλλάδια ασκήσεων, σπίτι οι γονείς δεν μπορούν να βοηθήσουν. Τα μαθηματικά έγιναν το μάθημα μάστιγα. Η παραδοχή από το Πανεπιστήμιο Κύπρου και τους υπόλοιπους σχετικούς φορείς μπορεί να ανάψει ένα μικρό φωτάκι για κάποια αλλαγή. Η στήλη που φημίζεται για τις πρόχειρες δημοσκοπήσεις της ρώτησε περίπου 100 άτομα σχετικά με το αν ελπίζουν σε μια κάποια πρόοδο. Οι 90 απάντησαν αρνητικά, οι 10 είπαν μπορεί και ο κύριος Πάνος ο μαθηματικός έσκυψε το κεφάλι πάνω από το αμπέλι του που τσάπιζε.