Η υποτίμηση της τουρκικής λίρας και τα ΜΟΕ

Η ειρήνη δεν μπορεί να διατηρηθεί με τη βία. Μπορεί να επιτευχθεί μόνο με την κατανόηση

Albert Einstein*

Έχει γίνει πολύ ντόρος για τη «δυσπραγία» των πρατηριούχων λόγω της συνεχούς υποτίμησης της τουρκικής λίρας. Οι πρατηριούχοι υποδεικνύουν, χρόνια τώρα, ότι λόγω αυτής της εξέλιξης, χιλιάδες Ε/Κ αυτοκινητιστές έλκονται από τις πιο φτηνές τιμές βενζίνης στα κατεχόμενα, με αποτέλεσμα ο τζίρος της εργασίας τους να έχει μειωθεί και να είναι «μια ανάσα από το οριστικό κλείσιμό τους», όπως δήλωνε ο πρόεδρος των πρατηριούχων τον Απρίλη του 2022. Εκφράζω όμως την εξής απορία σχετικά με αυτή τη δήλωση ως κάτοικος Λευκωσίας, πολύ πλησίον της διαχωριστικής γραμμής: τα τελευταία χρόνια έχω δει να κλείνουν εστιατόρια, κρεοπωλεία, περίπτερα και άλλες επιχειρήσεις παντός είδους ΕΚΤΟΣ από πρατήρια βενζίνης. Να το εκλάβω ότι η ανάσα των πρατηριούχων είναι βιονική και ακόμα συνεχίζεται; Το συμπέρασμα, λοιπόν, είναι ότι η βιομηχανία των πρατηρίων βενζίνης είναι ανθίζουσα, αλλά, απλά, ένα τμήμα της που γειτνιάζει με τη διαχωριστική γραμμή παρουσιάζει κάποια σημεία μαρασμού διότι δεν αρδεύεται όπως το υπόλοιπο σώμα. Παρά ταύτα, η βιωσιμότητα των πρατηρίων βενζίνης, όπου κι αν βρίσκονται, δεν τίθεται εν αμφιβόλω.

Σε μια περίοδο έξαρσης του πληθωρισμού, η μεγάλη υποτίμηση της τουρκικής λίρας ήταν αναπάντεχο δώρο για τους Ε/Κ, αφού μπορούν να αγοράζουν φτηνότερα όχι μόνο καύσιμα, αλλά και βασικά αγαθά και υπηρεσίες. Αυτό θα πει ότι οι επισκέψεις στα κατεχόμενα ανορθώνουν το βιοτικό επίπεδο ενός μεγάλου τμήματος του πληθυσμού που κατοικεί στα ελεγχόμενα από την ΚΔ εδάφη, κυρίως των φτωχών, κι αυτό δεν μπορεί να το αμφισβητήσει κανείς. Υπάρχουν όμως αντιρρήσεις για τέτοιου είδους επισκέψεις- οικονομικές και πολιτικές.

Ας εξετάσουμε πρώτα τις οικονομικές. Πρώτα είναι τα στενά οικονομικά συμφέροντα που δεν θα έπρεπε καν να μας απασχολούν. Όσον αφορά το αίτημα των πρατηριούχων να μην εμπορεύεται κανένας την τουρκική βενζίνη, κανείς δεν διαφωνεί. Πέραν τούτου, όμως, δεν τίθεται θέμα το συμφέρον μιας τάξης να υπερισχύει του δημοσίου συμφέροντος. Μια άλλη, πιο σοβαρή αντίρρηση, είναι ότι χάνει έσοδα το κράτος διότι εισπράττει λιγότερο φόρο. Πρώτα απ΄όλα, είναι δύσκολο να υπολογίσουμε το ακριβές ποσό που χάνεται, κι αν χάνεται, διότι ο Ε/Κ καταναλωτής που αγοράζει φτηνότερη βενζίνη από τα κατεχόμενα ξοδεύει μερικά, αν όχι όλα, από τα λεφτά που εξοικονομεί σε άλλα αγαθά και υπηρεσίες για τα οποία πληρώνει φόρο και γι΄αυτό διερωτώμαι αν υπάρχει απώλεια εσόδων. Όμως, τον μέσο Κύπριο δεν τον απασχολεί καθόλου αυτή η απώλεια εσόδων διότι, δυστυχώς, η γενική πεποίθηση είναι ότι δεν υπάρχει χρηστή δημοσιονομική διαχείριση. Ένα κράτος το οποίο μεταξύ άλλων σπαταλών στηρίζει τον θεσμό των πολλαπλών συντάξεων, παρέχει 3. 000 ευρώ στον τέως προέδρο της Βουλής για να εργοδοτεί γραμματέα αν το επιθυμεί, που δεν επιθυμεί ( κατηγορώ το σύστημα, όχι τον κ. Συλλούρη), χαραμίζει λεφτά σε διάφορους γιαννάκηδες, δεν μπορεί να περιμένει από τους πολίτες να νοιάζονται για τη μεγιστοποίηση των κυβερνητικών εσόδων του.

Η υποτίμηση της τουρκικής λίρας αποδείχθηκε θετική, γενικά, για την οικονομία της λεγόμενης ΤΔΒΚ. Η Κερύνεια, η Αμμόχωστος, η Καρπασία έχουν πλημμυρισθεί φέτος από τουρίστες, κυρίως Ρώσους και Γερμανούς, που γι΄αυτούς είναι όλα πάμφθηνα. Αναντίλεκτα όμως οι Τ/Κ ωφελήθηκαν και από την κάθοδο χιλιάδων Ε/Κ κυρίως για αγορά βενζίνης Είναι ενδιαφέρον ότι ενώ σχεδόν όλοι οι εργάτες στα πρατήρια των κατεχομένων είναι ξένοι, σχεδόν όλα τα πρατήρια (80%) είναι υπό τ/κ ιδιοκτησία. Πολλοί Ε/Κ βέβαια δεν περιορίζονται μόνο στην αγορά βενζίνης αλλά προχωρούν και στην αγορά και άλλων αγαθών ή υπηρεσιών. Η είσπραξη σκληρού νομίσματος από τους Τ/Κ είναι σημαντική, διότι οι αγορές αγαθών με δόσεις, όπως σπίτια, αυτοκίνητα, έπιπλα κ.λπ. γίνονται με σκληρό νόμισμα. Θα πουν κάποιοι «πατριώτες» ότι κάνοντας αγορές στη λεγόμενη ΤΔΒΚ «αιμοδοτούμε» το παράνομο καθεστώς με τα ψώνια μας. Αυτό το επιχείρημα είναι γελοίο, αν ληφθεί υπόψη ότι ο προϋπολογισμός της «κυβέρνησης» των κατεχομένων για το έτος 2022 ήταν περίπου 650 εκατ. ευρώ, ενώ οι φόροι που θα εισπραχθούν από τις αγορές των Ε/Κ ήταν μόλις 8 εκατ.

Τα πολιτικά οφέλη των επισκέψεων στα κατεχόμενα είναι τεράστια. Η απλή επαφή με τους Τ/Κ συμπατριώτες μας είναι, ίσως, το ισχυρότερο ΜΟΕ. Δημιουργεί γνωριμίες, φιλίες, δεσμούς και, αναμφίβολα, συμβάλλει στην αλλαγή κλίματος υπέρ της λύσης. Δυστυχώς, όμως, υπάρχουν ισχυροί παράγοντες και κάποια κόμματα που δεν θέλουν λύση και συνιστούν να κλείσουν όλα τα οδοφράγματα παντοτινά και ερμητικά. Που απαιτούν τον εξοστρακισμό των επαναπροσεγγιστών από την κυπριακή κοινωνία, ενώ υποκριτικά διατείνονται ότι είναι Ευρωπαίοι. Που λοιδορούν την πολιτική ισότητα. Που αποκαλούν όσους συνεργάζονται με τους Τ/Κ, «τουρκοπροσκυνημένους», «πράκτορες των Τούρκων», «ανθέλληνες». Που προάγουν με τη ρητορική και τα έργα τους το μίσος και την έχθρα μεταξύ Ε/Κ και Τ/Κ. Που για τα δικά τους τεράστια οικονομικά τους συμφέροντα θέλουν να εξασφαλίσουν τη διατήρηση του στάτους κβό, έστω κι αν αυτό έχει ημερομηνία λήξης. Που ασπάζονται τις απόψεις του Ραούφ Ντενκτάς ότι η συμβίωση ΕΚ και Τ/Κ είναι αδύνατη. Που είναι οι πολύτιμοι σύμμαχοι των Γκρίζων Λύκων. Που αγωνίζονται για τις ιερές αξίες «της πίστεως, της πατρίδος, της τιμής»- και των τιμών του χρηματιστηρίου. Εν περιλήψει, είναι όλος αυτός ο εσμός των διχοτομιστών που επιδιώκουν να μην έχουν καμία επαφή Ε/Κ και Τ/Κ ούτως ώστε η πιθανότητα λύσης να είναι εσαεί μηδενική.

*Οικονομολόγος, κοινωνικός επιστήμονας