Η ξύλινη γλώσσα των πολιτικών

Οι λόγοι των πολιτικών χαρακτηρίζονται από ένα συγκεκριμένο ύφος, με στερεότυπες φράσεις και είναι σχεδόν πάντοτε προβλέψιμοι και αναμενόμενοι. Δεν έχουν πρωτοτυπία ούτε φυσικότητα, είναι τυποποιημένοι και γι' αυτό είναι κουραστικοί. Ο κόσμος τους βαριέται και σε κάθε περίπτωση ξέρει τι θα λεχθεί, αφού πάντοτε λέγονται σε περιστάσεις που ελάχιστα τον ενδιαφέρουν. Δεν είναι τυχαίο που ακόμη και στα προεκλογικά debates τα ποσοστά τηλεθέασης είναι χαμηλότερα των προσδοκώμενων. Και τούτο δεν είναι καθόλου περίεργο, αφού οι πολιτικοί μας μιλούν και ρητορεύουν, αλλά αν προσπαθήσεις να κάνεις μια περίληψη, να συμπυκνώσεις αυτά που είπαν, δεν βρίσκεις τίποτε. Οι πλείστοι έχουν την «ικανότητα» να αναμασούν τα τετριμμένα, χρησιμοποιούν κοινότυπες ατάκες, περιστρέφονται γύρω από το συζητούμενο θέμα αλλά αποφεύγουν επιμελώς να μπουν στην ουσία. Έχουν τόσο πολύ εθιστεί στην κατάχρηση της ομιλίας που η κενολογία είναι συνώνυμη έννοια του πολιτικού. Λένε όλοι τα ίδια που συχνά δυσκολεύεσαι να διακρίνεις το πολιτικό στίγμα του ομιλούντος, αν διαθέτει τέτοιο, αφού δεν διατυπώνουν τον δικό τους προσωπικό λόγο.

Τα συνθήματα κυριαρχούν στους λόγους των περισσοτέρων. Κατά την κατάθεση των υποψηφιοτήτων για την προεδρία του ΔΗΣΥ, οι δύο υποψήφιοι έκαναν πανομοιότυπες τοποθετήσεις και μίλησαν γενικώς και αορίστως για την «ενότητα του κόμματος», παραβλέποντας όλα τα προηγηθέντα. Στις ομιλίες τους δεν υπήρχε τίποτε που σου επέτρεπε να εντοπίσεις κάτι που να διαφοροποιεί την πολιτική ταυτότητα του ενός από τον άλλο. Μετά τις εκλογές και την ανάδειξη της νέας προέδρου, ακούστηκαν τα γνωστά «νικητής βγήκε ο Συναγερμός», «όλοι ενωμένοι», «δεν περισσεύει κανένας» και άλλα παρόμοια.

Στις ομιλίες τους, οι πολιτικοί δεν περιορίζονται στο θέμα για το οποίο τους καλούν αλλά θεωρούν επιβεβλημένο να επεκταθούν, αναπτύσσοντας τις απόψεις τους και στο εθνικό μας θέμα. Οι λόγοι τους είναι γεμάτοι από πολλά «θα πρέπει…» και άλλα ευχολόγια, αλλά δεν τοποθετούνται συγκεκριμένα ως προς το τι εννοούν. Μεταφέρω τέτοια αποσπάσματα από τον λόγο της πτΒ σε εθνικό μνημόσυνο: «Θα πρέπει να συνεχίσουμε ακούραστα και εντατικά τις προσπάθειες…». Ακόμη «χρειάζεται να ενεργοποιήσουμε τον διεθνή παράγοντα…» ή «χρειάζεται να συνειδητοποιήσουμε ότι δεν μπορούμε να εγκαταλείψουμε ποτέ τον αγώνα για τερματισμό της κατοχής…». Προς ποιους απευθύνονται αυτοί οι λόγοι και από ποιους αναμένεται να εφαρμόσουν αυτά τα «πρέπει» και τα «χρειάζεται»; Το εκκλησίασμα στα μνημόσυνα ή το ευρύ κοινό που θα τους ακούσει τη νύκτα στην τηλεόραση; Αυτοί που εκφωνούν τους λόγους είναι οι ίδιοι που ελέγχουν την εξουσία, από αυτούς εξαρτάται να κάνουν πράξη τις εισηγήσεις και τα «πρέπει» τους και όχι από τον κόσμο που τους ακούει.

Θεωρείται εκ των ων ουκ άνευ κάθε λόγος που εκφωνείται ενώπιον του κοινού να περιλαμβάνει προτάσεις όπως «να απελευθερώσουμε τα σκλαβωμένα εδάφη μας», «να διώξουμε τον Τούρκο κατακτητή», «δεν θα επιτρέψουμε την τουρκοποίηση της Κύπρου» και άλλα συνθήματα. Πολύ σωστά, κανένας μα κανένας δεν διαφωνεί. Αλλά με το να τα λέμε και μόνο, δεν θα φύγουν τα στρατεύματα κατοχής. Αν δεν συνοδεύονται από εισηγήσεις και σχεδιασμούς για την υλοποίησή τους αποτελούν κενό λόγο, που με τις πολλές φορές που επαναλαμβάνονται, γίνονται πια μέρος ενός λόγου που απλά πρέπει να λεχθούν και δεν έχουν καμιά απήχηση στον κόσμο. Χαρακτηριστικό και αυτό της γλώσσας των πολιτικών.

Συνυφασμένη με τον άκαμπτο, ξηρό και στερεότυπο πολιτικό λόγο, που δεν τολμά να προχωρήσει σε τομές και ουσιαστικές προτάσεις, είναι και η εν γένει πολιτική που ακολουθούμε στο Κυπριακό. Έχουμε υιοθετήσει μια γλώσσα γενικόλογη, «πατριωτική» και ευχάριστη, που να ικανοποιεί όλο το φάσμα του εσωτερικού ακροατηρίου, αλλά εκείνο που επιτυγχάνεται είναι η διατήρηση της στασιμότητας. Οι διεργασίες που εφαρμόζονται, καθορίζουν και το πλαίσιο της περιγραφής τους. Μια φτωχή και χωρίς φαντασία πολιτική προωθείται και από μιαν ανάλογη γλώσσα. Οι θέσεις μας δεν θα βρουν ανταπόκριση με επαναλαμβανόμενες εκφράσεις του τύπου «είμαστε πάντοτε έτοιμοι για συνομιλίες», αλλά με σωστή προεργασία και με ρεαλιστικές προτάσεις που να λαμβάνουν υπόψη τις ανησυχίες και τα δικαιώματα της άλλης πλευράς.