Το τέλος της ευκολίας

Δύο «φαινόμενα» των τελευταίων ημερών, εντελώς άσχετα μεταξύ τους, μοιάζουν να έχουν έναν κοινό παρονομαστή:

(α) Τα αλλεπάλληλα προβλήματα με την εφαρμογή των εξετάσεων τετραμήνων στα σχολεία έδωσαν το βήμα και την ευκαιρία στον κάθε επώνυμο και ανώνυμο να εκφράζει άποψη για τη διατήρηση ή την κατάργησή τους. Το θέμα δεν είναι αν συμφωνεί κανείς με τον θεσμό ή αν διαφωνεί. Έχουν και τα δύο σοβαρή λογική και θεωρητική βάση πίσω τους.

(β) Ο έντονος δημοσκοπικός ανταγωνισμός μεταξύ Α. Μαυρογιάννη και Α. Νεοφύτου για το ποιος θα περάσει στον β’ γύρο οδηγεί επώνυμους και ανώνυμους υποστηρικτές της υποψηφιότητας Μαυρογιάννη να ασκούν πίεση στους ψηφοφόρους του Αχ. Δημητριάδη· καλώντας τους να μην γίνουν με την ψήφο τους συνένοχοι στο να μείνει εκτός β’ γύρου ο Α. Μαυρογιάννης. Το θέμα δεν είναι να επικρίνει κανείς την εκλογική αυτή τακτική. Ο καθένας χρησιμοποιεί τα όπλα του στις προεκλογικές περιόδους. Ο ένας θα χρησιμοποιήσει την ιδιότητά του ως ανεξάρτητος, ο άλλος τη στήριξη από ένα μεγάλο κόμμα, ο άλλος τη θεωρία των διαθέσιμων δεξαμενών ψήφου κ.λπ.

Ο κοινός παρονομαστής στις δύο αυτές περιπτώσεις είναι η αντιπαραγωγική ευκολία.

Η αλήθεια στο πλάι

Και στις δύο περιπτώσεις επιλέγεται η εύκολη διαδρομή του συλλογισμού. Η δίψα για απλοϊκή σκέψη και εύκολη απάντηση του τύπου «ναι» ή «όχι» είναι ο οδηγός. Αυτή είναι η ουσιώδης αμαρτία.

Στην πρώτη περίπτωση γίνεται επικέντρωση σε ένα ζήτημα (εξετάσεις τετραμήνων) που είναι το λιγότερο επείγον και σημαντικό πρόβλημα στα σχολεία μας. Πρόκειται για ένα μέτρο που λήφθηκε μαζί με άλλα, με στόχο την αντιμετώπιση της επιδείνωσης των μαθησιακών αποτελεσμάτων. Άρα, αν θα τοποθετηθεί κάποιος αρνητικά στη συνέχιση του θεσμού, λογικά θα πρέπει να αντιπροτείνει υποκατάστατα μέτρα. Αλλά και πάλι, υπάρχουν πολύ πιο επείγοντα ζητήματα στην εκπαίδευση. Από το περιεχόμενο των αναλυτικών προγραμμάτων, μέχρι την ατροφία κλάδων σπουδών (επαγγελματική και τεχνική εκπαίδευση) που θα έπρεπε να είναι κυρίαρχα. Αλλά ακόμα πιο επείγουσα είναι η κατάσταση της παραβατικότητας στα σχολεία. Αν οι γονείς μπορούσαν να ξέρουν από πρώτο χέρι το πώς δρουν οι μαθητικές «συμμορίες» (και όχι μέσω των παιδιών τους, που εκ φύσεως παρουσιάζουν εικόνα που είτε τα απαλλάσσει είτε δεν τα εκθέτει στην ντροπή), τότε μπορεί και να τα φυλάκιζαν στο σπίτι. Τα τρία τέταρτα για να τα σώσουν και το ένα τέταρτο για να σώσουν τα υπόλοιπα παιδιά απ’ αυτά.

Στην περίπτωση της πίεσης προς τους ψηφοφόρους του Αχ. Δημητριάδη, η αντιπαραγωγική ευκολία είναι διπλή: Πρώτον, αν ο Αχ. Δημητριάδης ανακοίνωνε απόσυρση της υποψηφιότητάς του, λόγω της πολυσυλλεκτικής προέλευσης των δημοσκοπικών ψηφοφόρων του σήμερα είναι αμφίβολο αν ο κερδισμένος θα ήταν ο Α. Μαυρογιάννης. Δεύτερον, η τακτική αυτή θυμίζει το ιδιώνυμο του Ελευθέριου Βενιζέλου. Ο οποίος αντί να επιτεθεί γενναία και καθαρά στο τέρας της διαρκώς διογκούμενης Ακραίας Δεξιάς (που ελεγχόταν μέρα με τη μέρα περισσότερο από ακραία φιλοφασιστικά στοιχεία) προσπάθησε να την αντιμετωπίσει διαλύοντας το μικρό Κομμουνιστικό Κόμμα για να πάρει τις ψήφους του. Κατάφερε να τις πάρει, αλλά στις εκλογές ηττήθηκε.

Με βελούδινη «κριτική» στον Ν. Χριστοδουλίδη και στους υποστηρικτές του, ίσως κερδίζεις ψήφους, αλλά πιθανότατα χάνεις τις εκλογές. Το θέμα δεν είναι ούτε επικοινωνιακό ούτε ψηφοσυλλεκτικό. Είναι πολιτικό.

Η δική μας ευκολία

Οι επώνυμοι και ανώνυμοι με την εύκολη άποψη ανθούν επειδή όλοι μας έχουμε αυτόν τον μάταιο «έρωτα» προς την ευκολία, το βολικό «όχι», τον απλοϊκό συλλογισμό, όσο κι αν ξέρουμε κατά βάθος πως είναι άστοχος.

Για παράδειγμα, τι κάνουμε εδώ και δύο μήνες αναφορικά με τις εκλογές; Καθορίζουμε την άποψή μας με βάση τις δημοσκοπήσεις. Έτσι, ο παραδοσιακός ψηφοφόρος του ΔΗΣΥ δέχεται ασυζητητί ότι το μέγα ζήτημα είναι η συσπείρωση του κόμματος, χωρίς να θέλει να μπει στο τούνελ του πονοκεφάλου που προκαλεί η συλλογιστική αυτή. Ότι δηλαδή αυτό σημαίνει περιχαράκωση, κομματικό κάστρο, μαντρί, απομόνωση, κομματικός πατριωτισμός σοβιετικού τύπου. Ο ψηφοφόρος του Ν. Χριστοδουλίδη αγοράζει την εύκολη ελπίδα, συνδυασμένη με την εύκολη πρόσβαση στα αγαθά της εξουσίας. Χωρίς να αποδέχεται τη σπαζοκεφαλιά του συλλογισμού ότι αυτό είναι αυτοεξαπάτηση. Είναι το βολικό «ιδεολογικό» κέλυφος για την επιλογή της κενότητας. Ο ψηφοφόρος της Αριστεράς δέχεται εύκολα τη συλλογιστική ότι η μάχη κρίνεται στο να περάσει ο υποψήφιός μας «στη β’ φάση του κυπέλλου, και μετά βλέπουμε». Βλέπουμε τι;

Και όλοι μαζί, περίπου δεχόμαστε πως, αφού το λένε οι δημοσκοπήσεις, είναι δεδομένη η εκλογή Χριστοδουλίδη στην προεδρία. Που ΔΕΝ είναι!!!

Τα πέντε αστέρια

Έχει καθιερωθεί πια: Από τις σοβαρές επιστημονικές έρευνες, μέχρι το πόσο μας άρεσε μια ταινία, παντού μας καλούν να βάλουμε μια βαθμολογία ή ένα αστέρι από το ένα μέχρι το πέντε για το πόσο συμφωνούμε ή είμαστε ικανοποιημένοι. Ίσως είναι καιρός να αντιστρέψουμε τα πράγματα. Να βλέπουμε τις δημοσκοπήσεις ως ισχνή πιθανότητα και όχι ως τοτέμ. Και να αποφασίσουμε όχι με βάση αυτές, αλλά με βάση το πόσο μας «μιλά» ένας υποψήφιος. Με βάση την προσωπική μας αξιολόγηση:

1. Πόσο κοντά είναι σε αυτό που θα ήθελα ως ποιότητα ανθρώπου.

2. Πόσο δημιουργικός νομίζω ότι θα είναι στο πλαίσιο των δυνάμεων που τον στηρίζουν ή της ανεξαρτησίας του.

3. Πόσο καθαρός είναι στην προσωπική και πολιτική του ζωή, πόσο έντιμος και συνεπής.

4. Πόσο κοντά είναι στην προσωπική μου ιδεολογία.

5. Πόσο κοντά είναι η προσωπική του στάση ζωής στη δική μου.

6. Πόση ελπίδα και προσδοκία θα γεννήσουν οι πολιτικές του για τον «φτωχό συγγενή» της πολιτικής πρακτικής, τους νέους· τους αυριανούς ενεργούς ή γεμάτους απόγνωση πολίτες.

7. Πόσο σταθερός και ανθεκτικός νομίζω ότι είναι για να αντιμετωπίσει τα μεγάλα διλήμματα και τις προκλήσεις που έρχονται μέσα στο 2023 και στο 2024;

8. Πόσο αφομοιωμένες και ζυμωμένες στον προσωπικό βιωματικό του χρόνο είναι οι απόψεις που εκφράζει, πέρα από τα σκονάκια που ετοιμάζουν τα επιτελεία.

9. Πόσες πιθανότητες υπάρχουν για να βελτιωθούν τα πράγματα στα μεγάλα ζητήματα (Κυπριακό, διαφθορά, εκσυγχρονισμός, ευρωπαϊκός προσανατολισμός) αν εκλεγεί.

Μετρήστε τα αστέρια που μάζεψε μέσα σας ο καθένας. Αυτός με τα περισσότερα κερδίζει. Κι αν σας φαίνεται πολύ εγκεφαλικό, εφαρμόστε -στο τέλος, όχι από την αρχή- την κατηγορική προσταγή του Σαρτρ: Ανάμεσα στους δύο που ισοβαθμούν ή είναι πολύ κοντά, και σας κάνουν να μην μπορείτε να αποφασίσετε, επιλέξτε εκείνον που θα προτιμούσε αυθόρμητα το ένστικτό σας.

Νοικοκυρεμένες δουλειές. Ούτε ευσεβοποθικές, ούτε δημοσκοπικές…

Το καλάθι

• … με τις ντροπές (1): Το χειρότερο που μπορεί να συμβεί με έναν ηγέτη είναι να σε κάνει να νιώθεις ντροπή ως πολίτη της χώρας σου. Το να εισπράττεις από επιστήμονες συναδέλφους σου άλλων χωρών την αστεϊζόμενη ειρωνεία για το ταυτόσημο «Κύπριος = απατεώνας» είναι ό,τι χειρότερο. Όσο κι αν σε διαχωρίζουν προσωπικά. Και το τρισχειρότερο: Το ίδιο ακριβώς πράγμα εισπράττουν και τα παιδιά μας.

• … με τις ντροπές (2): Για διάλειμμα, έρχεται και στην Κύπρο για να δώσει συνεντεύξεις και για να μας νουθετήσει. Και κυρίως για να μας πείσει με κάθε τρόπο για το πόσο ανιδιοτελής, ψυχοπονιάρης, πατριώτης είναι. Το γεγονός ότι δεν πιστεύει κανένας κατά βάθος τα αφηγήματά του, είτε για το Κυπριακό είτε για τη διαφθορά, δεν είναι αρκετό. Το φαινόμενο είναι υποτιμητικό και ντροπιαστικό από μόνο του.

• … με τις ντροπές (3): Κυνικός ο Λαβρόφ. Μας θύμωσε γιατί η Κύπρος έγινε ένα με τη Δύση. Το αποικιοκρατικό του ύφος ανέδυε μια αίσθηση κατσαδιάσματος του αφέντη προς τον υποτελή του. Από τον Πρόεδρο αντιμετωπίστηκε με τον χειρότερο δυνατό τρόπο: Με ύφος προσώπου και λόγου απολογητικό και γλυκερό, ζήτησε κατανόηση, είμαστε μικρή χώρα και δεν μπορούμε να τα βάλουμε με την ΕΕ, είμαστε ευγνώμονες για τη στήριξη της μητέρας Ρωσίας. Αν ήταν το ένα δέκατο προσβλητικός ο ΓΓ του ΟΗΕ ή ένας Ευρωπαίος αξιωματούχος, θα είχαν ραγίσει τα δημοσιογραφικά μικρόφωνα από τα ουρλιαχτά του. Είναι να μην αισθάνεσαι ντροπή!