Διάβασε παιδί μου, διάβασε...

Δεν είναι απλό να διαβάζει το γυμνασιόπαιδο στις διακοπές. Οι νέες εξετάσεις όμως το απαιτούν. Πώς θα πετύχει το εγχείρημα; Πόσος έλεγχος χρειάζεται από τους γονείς; Μπορούν οι γονείς να ελέγξουν; Πρέπει ή όχι; Τέτοιας φύσης ερωτήματα αυτές τις μέρες στριφογυρνούν στο μυαλό όσων έχουν παιδιά στα κυπριακά σχολεία, γυμνάσια και λύκεια. Τα παιδάκια του δημοτικού, προς το παρόν απολαμβάνουν αμέριμνα τις διακοπές τους.

Μεθόδους ανάγνωσης η παιδαγωγική επιστήμη έχει να προτείνει ουκ ολίγες. Να κοιμάσαι καλά, να βάλεις πρόγραμμα καθημερινό, να μην έχεις άγχος, να τρως επίσης καλά, να έχει το δωμάτιό σου ησυχία, καθαρό αέρα, να κάνεις την προσευχή σου και άλλα πολλά. Χρόνια οι ειδικοί ψυχολόγοι αλλά και οι ψυχαγωγικές εκπομπές, οι ειδήσεις των 8 και γενικά ο καθένας, όλοι αυτοί και άλλοι, προσπαθούν να διατυπώσουν σχετικές θεωρίες άλλες σοβαρές και άλλες της πλάκας. Μα τα χαμηλά αποτελέσματα των τελικών εξετάσεων μπορεί να δείχνουν πως οι μέθοδοι αυτοί δεν λειτουργούν ακριβώς.

Το μεγαλύτερο πρόβλημα του Κύπριου μαθητή είναι η «μνήμη». Στην πραγματικότητα, όχι η μνήμη, αλλά η μη δυνατότητα απομνημόνευσης. Η μνήμη είναι εκεί, αλλά όταν τις προσθέτεις ασύνδετες εντελώς και πολλές πληροφορίες, αυτή είναι αδύνατον να τις επεξεργαστεί και να τις κάνει κτήμα της, δηλαδή να τις ανακαλέσει όποτε της ζητηθεί. Τότε η μνήμη «ξεχνά», δηλαδή αποβάλλει αυτόματα οτιδήποτε θεωρεί η ίδια άχρηστο. Ναι, δουλειά της μνήμης είναι επίσης να κάνει και delete. Η απομνημόνευση είναι μόνο η επιφανειακή μνήμη. Στον μαθητικό εγκέφαλο τα σχολικά μαθήματα, δηλαδή η ύλη τους, είναι από τη γέννηση τους κάτι το εντελώς αχρείαστο, δηλαδή άχρηστο. Ο εγκέφαλος είναι αδύνατον να λειτουργήσει με τέτοιες άχρηστες πληροφορίες.

Η ύλη των μαθημάτων την οποία καλείται να αφομοιώσει είναι ξεκάρφωτη και όπου δεν είναι, γίνεται, όταν καλείσαι να την αναπαράγεις όπως σου προσφέρεται. Η παπαγαλία είναι ο εχθρός της γνώσης και η κύρια πηγή του άγχους. Οι ειδικοί λένε όχι στην αποστήθιση μα το εκπαιδευτικό σύστημα παίζει μπάλα σε εντελώς αντίθετο γήπεδο καταργώντας όποια σοβαρή θεωρία μάθησης. Θα έπρεπε οι ακαδημαϊκοί της ψυχολογίας του νησιού μας να έχουν και άποψη και λόγο και παρεμβάσεις ενισχυτικές της (όποιας) φιλοσοφίας του εκπαιδευτικού μας συστήματος. Με διαφωνίες, συγκρούσεις και δημιουργικό πνεύμα και όχι μόνο χαϊδέματα της εκάστοτε πολιτικής…

Για απόλαυση του διαβάσματος, καλύτερα άστο. Ενώ θα έπρεπε. Και είναι δύσκολο να το πετύχεις αν είσαι ένα σύστημα που δεν τολμά να αλλάξει. Και χωρίς αλλαγή δεν υπάρχει πρόοδος, δηλαδή δημιουργία εξέλιξης μέσω της -συλλογικής μνήμης- πλέον. Με «αυτούς» τους υποψήφιους Προέδρους του νησιού, έχουμε αυτόματα απόδειξη της ακινησίας μας, αφού όλοι, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, γεννήθηκαν μέσα στο σκοτάδι τού ήδη σκοτεινού συστήματος. Της διαφθοράς, του «ξέρω τον θα με κανονίσει», τα γνωστά τέλος πάντων.

Σε άλλα εκπαιδευτικά συστήματα, οι μαθητές διδάσκονται τρόπους διαβάσματος ήδη από το δημοτικό. Και στη Γερμανία, ας πούμε, το διάβασμα- ανάγνωση γίνεται ως κάτι το δημιουργικό και καθόλου ετσιθελικό. Διαβάζω κάτι που μόνο μου αρέσει, επειδή δοκίμασα να διαβάσω και άλλα που δεν μου άρεσαν. Και δίνω σημασία σε αυτά. Εγώ ο μαθητής. Δηλαδή ο Γερμανός μαθητής έχει «λόγο». Ο Ελληνοκύπριος αντίστοιχα μαθητής, ενώ βεβαίως έχει λόγο, δεν ρωτήθηκε ποτέ για αυτόν. Κάπου στα μέσα της σχολικής του ζωής ο λόγος του αυτός ατροφεί, και τότε είναι που το σύστημα των μεγάλων κριτών ονομάζει τους μαθητές που πάνε στα καφέ την επέτειο της ανεξαρτησίας άχρηστους.

Πάντα οι καθηγήτριες και καθηγητές συζητούν το ότι οι μαθητές σήμερα δεν μπορούν να κάνουν μια σωστή και καθαρή ανάγνωση. Ούτε καν αυτό. Πώς θα διαβάσουν ολόκληρα κεφάλαια στην ιστορία από βιβλία χωρίς ενδιαφέρον; Τη στιγμή που πολλοί δεν βλέπουν ούτε καλές ταινίες με υπότιτλους επειδή δεν προλαβαίνουν να τους διαβάσουν. Και δεν είναι υπερβολή. Από δεκατριών μέχρι δεκαεφτά χρόνων, λίγοι είναι οι Κύπριοι μαθητές που μπορούν να κάνουν απλή ανάγνωση. Στις περιβόητες σχολικές γιορτές, οι καθηγητές που τις αναλαμβάνουν δυσκολεύονται να βρουν μαθήτρια να πει το «Πάτερ Ημών». Τα υπόλοιπα για διάβασμα εξετάσεων καταντούν τελικά μόνο κουβέντες. Χωρίς τελικό νόημα, επειδή ακριβώς χάσαμε την αρχή. Αν δεν στοχεύσει το εκπαιδευτικό σύστημα στα ουσιώδη, σε κανέναν μήνα θα ξαναγράψουμε για την αποτυχία των εξετάσεων, με άλλα λόγια όμως, μπορεί και περιπαιχτικά.