Η καταβαράθρωση του κύρους του γενικού εισαγγελέα

Η πρωταρχική ευθύνη του γενικού εισαγγελέα (γ.ε.) είναι η προστασία, η διατήρηση και η προώθηση του κράτους δικαίου. Αυτό σημαίνει ότι ο γ.ε. πρέπει να διασφαλίζει ότι ο νόμος εφαρμόζεται ισότιμα και δίκαια για όλους και ότι διατηρούνται έλεγχοι και ισορροπίες μεταξύ των τριών εξουσιών –της νομοθετικής, της εκτελεστικής και της δικαστικής εξουσίας.

Εγείρονται κάποια θέματα γύρω από τον θεσμό του γενικού εισαγγελέα (γ.ε.) της Κύπρου που έχουν καίρια σημασία. Κατ΄ αρχάς, ο διορισμός του νυν γ.ε. από τον ΠτΔ ήταν ένα πασιφανές ρουσφέτι. Παραδοσιακά στη θέση του γενικού εισαγγελέα διορίζονται δικηγόροι ή δικαστές με περγαμηνές στον τομέα τους. Ο νυν γ.ε., όπως όλοι γνωρίζουμε, διετέλεσε υπουργός της κυβέρνησης Αναστασιάδη. Πώς, λοιπόν, μπορεί να είναι 100% αμερόληπτος, όσο κι αν προσπαθεί να είναι αμερόληπτος, σε θέματα που αφορούν τα ηγετικά μέλη του ΔΗΣΥ ή τον ίδιο τον ΠτΔ; Ας υποθέσουμε ότι η Βουλή αποφασίζει κάποτε να διώξει ποινικά τον Αναστασιάδη για δωροδοκία, σύμφωνα με το Άρθρο 45, παράγραφο 3 του Συντάγματος, για τις χλιδάτες διακοπές που έκανε στις Σεϋχέλλες. Για να προωθηθεί αυτή η διαδικασία είναι απαραίτητη η έγκριση του γ.ε.. Το γεγονός ότι θεωρείται από το κυπριακό κοινό ευκολότερο να περάσει μια καμήλα από την τρύπα του βελονιού παρά ο γ.ε. να διώξει ποινικά τον Αναστασιάδη, αυτό καθαυτό, συνιστά μέγα πλήγμα κατά του κύρους του θεσμού του γ.ε. Μ΄ άλλα λόγια, ο διορισμός του γ.ε. μάς υπενθυμίζει ότι τα αγκάθια του νεποτισμού, των μέσων, του ρουσφετιού και του βολέματος που φύτρωσαν αμέσως μετά την ανεξαρτησία έχουν τώρα φουντώσει και φαρμακώσει τα ολίγα δημοκρατικά χωράφια που μας έμειναν, σε τέτοιο βαθμό που οι παλιοί αναπολούν με νοσταλγία την Αγγλοκρατία όπου τέτοια φαινόμενα ήταν εντελώς άγνωστα.

Μια άλλη δικαιολογημένη ανησυχία του κοινού είναι η αναστολή ποινικών διώξεων για λόγους «δημοσίου συμφέροντος» από τον γενικό εισαγγελέα. Το «δημόσιο συμφέρον» είναι εν πολλοίς υποκειμενικό και επειδή δεν δημοσιοποιούνται οι λόγοι που κάθε φορά σταματά κάποια ποινική δίωξη, είναι φυσικό να εγείρονται υπόνοιες ότι ο γ.ε. ευνοεί κάποιους «ημέτερους». Πριν λίγους μήνες, η βουλευτής Ειρήνη Χαραλαμπίδου μάταια απαιτούσε από τον γ.ε. το σκεπτικό της απόφασής του να κλείσει την υπόθεση για χρηματισμό μέλους της Αρχής Ραδιοτηλεόρασης από καναλάρχη.

Το ότι το άλλοθι του δημόσιου συμφέροντος του γ.ε. για αναστολή ποινικής δίωξης είναι διάτρητο, αποκαλύπτεται από την πρόσφατη απόφασή του να μην διωχθεί ποινικά ο μέχρι πρώτινος διοικητής της Υπηρεσίας Δίωξης Ναρκωτικών κ. Κατσουνωτός. Υπενθυμίζω ότι στο πόρισμά του, ο κ. Αιμιλιανίδης ανέφερε ότι θεωρεί ότι ο κ. Κατσουνωτός πιθανόν να διέπραξε το αδίκημα της κατάχρησης εξουσίας με βάση την πρώτη παράγραφο του άρθρου 105 του Ποινικού Κώδικα και το αδίκημα της συνωμοσίας με βάση το άρθρο 373. Και τα δύο αυτά αδικήματα αποτελούν πλημμελήματα. Ως πολίτης της ΚΔ που έχω διαβάσει το σκεπτικό της απόφασης, ανησυχώ και προβληματίζομαι για την περίεργη προσπάθεια της Νομικής Υπηρεσίας να βγάλει ασπροπρόσωπο τον κ. Κατσουνωτό, αποδίδοντάς του ακόμα αγαθές προθέσεις. Μας λένε για να μας αποκοιμίσουν ότι «φαίνεται ότι το κίνητρο στην επικοινωνία του κ. Κατσουνωτού με τον συγκεκριμένο κατάδικο ήταν η άντληση πληροφοριών σχετιζόμενων με τα καθήκοντά του και την πιθανή διάπραξη αδικημάτων από άτομα εντός των Κεντρικών Φυλακών». Θα ΄θελα να ρωτήσω τον γ.ε. πώς συμβιβάζεται αυτό το συμπέρασμα με το εξής μήνυμα του κ. Κατσουνωτού σε κατάδικο των Κεντρικών Φυλακών: «Το μόνο που θέλω είναι κάποια βίντεο που να τις κάφκουν (την Αριστοτέλους και τη Δημητρίου). Εάν έχεις ή αν βρεις, στείλε μου τα και ξέρω τι θα κάμω».

Για να δικαιολογήσει περαιτέρω την απόφασή του, ο γ.ε. αναφέρεται σε μια δήλωση που έκανε ο γ.ε. της Αγγλίας Sir Hartley Shawcross, το 1951 στη Βουλή των Κοινοτήτων: «It has never been the rule in this country – I hope it never will be – that suspected criminal offences must automatically be the subject of prosecution» . Αυτό το σταχυολόγημα είναι παραπλανητικό διότι ο Shawcross συνέχισε και επεξήγησε μετά απ΄αυτήν τη δήλωση τι ακριβώς ήθελε να πει, δηλαδή «It is not always in the public interest to go through the whole process of the criminal law if, at the end of the day, perhaps because of mitigating circumstances, perhaps because of what the defendant has already suffered, only a nominal penalty is likely to be imposed» (https://dpp.govmu.org/Documents/Publications%20and%20Communique/SirHartleyShawcross). Στα ελληνικά: «Δεν είναι πάντα προς το δημόσιο συμφέρον να ολοκληρωθεί όλη η διαδικασία του ποινικού δικαίου εάν, στο τέλος της ημέρας, ίσως λόγω ελαφρυντικών περιστάσεων, ίσως λόγω των όσων έχει ήδη υποστεί ο κατηγορούμενος, να επιβληθεί πιθανό μόνο μια συμβολική ποινή». Δόξα τω Θεώ, ο κ. Κατσουνωτός δεν είναι ούτε πνευματικά καθυστερημένος, ούτε υπέργηρος, ούτε έχει υποστεί βασανιστήρια από κανένα όργανο του κράτους για να δικαιολογείται η μη δίωξή του.

Εν περιλήψει, αυτό που πρέπει να ανησυχεί όλους είναι ότι δεν υπάρχουν δικλείδες ασφαλείας που να διασφαλίζουν τον έλεγχο των χειρισμών του γ.ε. όσον αφορά τις αναστολές των ποινικών διώξεων. Θα ΄πρεπε να υπάρχει κάποιος άλλος θεσμός που να δύναται να ελέγχει τέτοιες αποφάσεις και να απαιτήσει αναθεώρησή τους με βάση το κοινό περί δικαίου αίσθημα ή/και του Συντάγματος. Είναι αντιδημοκρατικό να αποφασίζει μόνο ένα διορισμένο, κι όχι εκλεγμένο, άτομο τι είναι το δημόσιο συμφέρον και πότε να εξασκεί το προνόμιο του «nolle prosequi».

Οικονομολόγος, κοινωνικός επιστήμονας