Αναμνήσεις μιας γυναίκας από την Πάφο - Μέρος Β΄

Sevgul Uludag

caramel_cy@yahoo.com

Τηλ: 99 966518

Ζήτησα από τον Ulus Irkad, αγαπημένο μου φίλο, ερευνητή και συγγραφέα από την Πάφο, να γράψει κάτι για τις αναμνήσεις της μητέρας του από την Πάφο και την περασμένη βδομάδα είχα μοιραστεί το πρώτο μέρος από τις αναμνήσεις της. Η Aysel Irkad είναι μια αξιοσημείωτη γυναίκα –έχει μεταφράσει βιβλία από τα ελληνικά στα τούρκικα και από τα τούρκικα στα ελληνικά και πάντα είχε πολύ σταθερές φιλίες με Ελληνοκύπριους της Πάφου. Ακολουθούν περισσότερα αποσπάσματα από τη συνέντευξή της με τον γιο της:

*** Όταν ήμασταν ακόμα στα αντίσκηνα, η ΕΟΚΑ είχε αρχίσει τις δραστηριότητές της, αλλά εμείς, ως οικογένεια, δεν πάθαμε κακό από τις ενέργειες της ΕΟΚΑ. Για παράδειγμα, ένα βράδυ που ο πατέρας μου ήταν σε ένα ελληνοκυπριακό χωριό ως φιλοξενούμενος και είχε και έναν καλεσμένο μαζί του και όταν κάθονταν, του πέταξαν ένα γράμμα, λέγοντας «πήγαινε σπίτι, τίποτε για σένα». Και εκείνη τη στιγμή μπήκαν μέσα μασκοφόροι και όλοι πανικοβλήθηκαν. Ο πατέρας μου σε όλη του τη ζωή μάς έλεγε αυτήν την ιστορία.

• Η Aysel Irkad σε δικοινοτική εκδήλωση στην Πάφο, όπου μίλησε για τη φιλία με τους Ελληνοκύπριους.

*** Στο μεταξύ γυρίσαμε πολλά χωριά. Η μεγαλύτερη φιλία μας ήταν με τους κατοίκους του χωριού Αρμίνου. Στην Αρμίνου ήταν η οικογένεια του Κωμοδρόμου και είχαν μια κόρη που ήταν παντρεμένη με τον Πατροκλή και είχαν κόρες την Αντωνίτσα, την Αθηνούλλα και γιους. Ήμασταν πολύ καλοί φίλοι, ο πατέρας του Πατροκλή ήταν ιερέας και ήθελαν τον Πατροκλή να γίνει ιερέας και αφού εμείς ήμασταν στο χωριό, βοηθήσαμε τις κόρες και τον γιο τους τον Ιάνθη να στολίσουν την εκκλησία και όταν έγινε ιερέας, ήμασταν μαζί τους στην εκκλησία. Βλέπαμε τις κόρες τους σαν αδελφές μας και έρχονταν και έμεναν μαζί μας και εμείς πηγαίναμε και μέναμε μαζί τους. Τα χωριά που περάσαμε περισσότερο καιρό ήταν η Αρμίνου, η Σαλαμιού, τα Κελοκέδαρα, ο Άη Γιάννης, η Φιλούσα, ο Άγιος Νικόλαος, η Σίμου, η Αναρίτα, η Σούσκιου. Όταν ήμασταν στη Σουσκιού, ήταν η εποχή του Μίτα και βγήκαν φυγάδες στα βουνά και ανάμεσα ήταν ο Ορνιθάρης και ο Κωνσταντίνου –η μητέρα μου ήταν καλή φίλη με τη γυναίκα του Κωνσταντίνου. Ερχόταν και μας επισκεπτόταν μέχρι τις τελευταίες μέρες μας στην Πάφο. Μετά το Μίτα συλλήφθηκαν όλοι.

*** Εκείνες τις μέρες που υπήρχαν φυγάδες και υπήρχε και ελονοσία σε αυτά τα χωριά, η μητέρα μου δεν ήθελε να μείνουμε μέσα στη Σουσκιού, έτσι οι Άγγλοι μας έστησαν δυο αντίσκηνα στο ρέμα μεταξύ Φασούλας και Σουσκιού και μείναμε εκεί.

• Η Aysel Irkad διαβάζει πολύ, αυτή είναι η βιβλιοθήκη της.

*** Αφού αγαπούσαμε την Αντιγόνη, ήμασταν σχεδόν κάθε μέρα στους κήπους της. Και ενώ ο πατέρας μου έφτιαχνε το αεροδρόμιο κάτω από τη Γεροσκήπου, ήμασταν στη Λουκρούνου. Έμεινα με τη γιαγιά, τον παππού, τη μητέρα μου και τους θείους μου στη Λουκρούνου. Ήταν σε ένα ψηλό μέρος, αλλά από κάτω ήταν ένα ρέμα και όταν πλημμύριζε το ρέμα, δεν βγαίναμε ποτέ έξω, περιμέναμε να φύγει το νερό για να βγούμε. Η Λουκρούνου δεν ήταν μακριά από τη Χρυσοχού. Είχαμε ένα φίλο εκεί, έτσι είπαμε να τους επισκεφτούμε και εκείνους.

*** Ο πατέρας μου στην πραγματικότητα ήταν από τη Γαληνόπορνη και μεγάλωσε στη Λάρνακα και τη Λευκωσία, τον μεγάλωσε και τον μόρφωσε η οικογένεια Kenan. Διορίστηκε ως δημόσιος υπάλληλος στο κτήμα Πάφου και όταν ήρθε εδώ, παντρεύτηκε τη μητέρα μου και έμεινε στην Πάφο. Επισκεπτόταν το χωριό του μόνο στις διακοπές όπου εκεί είχε θείους, θείες και ξαδέλφια. Κάθε Πρωτοχρονιά υπήρχαν διακοπές για 15 μέρες και περνούσε εκείνες τις μέρες στο χωριό του. Ο πατέρας μου μιλούσε και τουρκικά και ελληνικά, καθώς και αγγλικά. Μερικές φορές τον πείραζα και έλεγα, «Πατέρα, ξέρεις και αγγλικά, γιατί γράφεις τις αναφορές σου στα ελληνικά;» και έλεγε, «Δεν χρησιμοποιώ αγγλικά στην καθημερινή μου ζωή, κόρη μου, μιλάω τούρκικα και ελληνικά, αλλά τα αγγλικά μου είναι εξίσου καλά».

*** Ο μαχαλάς μας στην Πάφο ήταν λίγο μακριά από τον Μούταλλο. Υπήρχε το Πανόραμα, υπήρχε το ζαχαροπλαστείο του Πέτρου και Τουρκοκύπριοι και Ελληνοκύπριοι καθόντουσαν μαζί σε αυτά τα μέρη. Θυμούμαι ότι όταν πέθαινε κάποιος, είτε ήταν Τουρκοκύπριος είτε Ελληνοκύπριος, εφόσον σέβονταν τόσο πολύ ο ένας τον άλλον, όταν γινόταν η νεκρώσιμη ακολουθία, σηκώνονταν όλοι, Τουρκοκύπριοι και Ελληνοκύπριοι, έμεναν σιωπηλοί και περίμεναν να περάσει η κηδεία. Ήταν πολύ ευγενικοί με τους Τουρκοκύπριους.

*** Γι’ αυτό λέω: Γιατί γίναμε «εχθροί» τώρα; Παρόλο που ξέρω ελληνικά, γιατί δεν μπορούσα να μάθω στα δικά μου παιδιά ούτε μια ελληνική λέξη; Δεν είναι πολύ λάθος αυτό; Ότι τα παιδιά μας δεν ξέρουν να μιλούν τη γλώσσα αυτών με τους οποίους ζούμε μαζί σε αυτό το νησί; Ότι μαθαίνουν αγγλικά και γαλλικά και γιατί όχι ελληνικά; Μετά από την εποχή μου, τα παιδιά μπορούσαν να μάθουν ελληνικά στο σχολείο για τρία χρόνια. Γιατί όταν θα γίνονταν δημόσιοι υπάλληλοι, έπρεπε να ξέρουν τουρκικά, ελληνικά και αγγλικά. Και τα αγγλικά είχαν εξέχουσα θέση στα σχολεία και όταν τελειώσαμε το δημοτικό, πραγματικά μπορούσαμε να μιλούμε αγγλικά. Ακόμα και οι απόφοιτοι του δημοτικού σχολείου μπορούσαν να βρουν δουλειά ως δημόσιοι υπάλληλοι, ειδικά αν μιλούσαν επίσης ελληνικά και αγγλικά.

*** Μετά τη δεκαετία του 1950 αρχίσαμε να νιώθουμε φόβο, υπήρχαν αισθήματα εθνικισμού, οι Ελληνοκύπριοι ήθελαν ΕΝΩΣΗ και να ενωθούν με την Ελλάδα και οι Άγγλοι έλεγαν, «Αφού θέλουν ΕΝΩΣΗ, πρέπει να ζητήσετε ΤΑΞΙΜ (Διαίρεση)». Οι άνθρωποί μας λοιπόν άρχισαν να ζητούν «ταξίμ» και με αυτόν τον τρόπο χωρίστηκαν οι τουρκοκυπριακές και ελληνοκυπριακές πλευρές.

*** Όταν ο άντρας μου αποφοίτησε από το πανεπιστήμιο στην Άγκυρα και ήρθε στην Πάφο, είχαμε ενοικιάσει ένα σπίτι στο κτήμα και αυτό το σπίτι ήταν πάνω από τους κήπους του Τσέλεπου. Επειδή μας ήξερε ο Τσέλεπος, πήγαινα να μάθω ραπτική σε εκείνον τον μαχαλά. Και η οικογένεια Τσέλεπου μάς βοηθούσε, έβαζε κούνιες για τα παιδιά μας, έφερνε άμμο και τους έφτιαχνε χώρο για να παίζουν, πάντα μιλούσαμε μαζί τους και είχαμε καλές σχέσεις γειτονίας. Και στον πόλεμο του 1974, ενώ μας μάζευαν για να μας πάρουν στο γήπεδο στον Μούταλλο, όταν κοίταξα, είδα μερικούς από την οικογένεια Τσέλεπου ανάμεσα στους Ελληνοκύπριους στρατιώτες που μας μάζευαν και με ρώτησαν «Χανούμισσα, είσαι καλά; Δεν συνέβη τίποτα στα παιδιά σας; Μην ανησυχείς, πήγαινε τώρα στο γήπεδο και δεν θα πάθεις τίποτε». Και ακόμα και μετά από αυτό μας βοήθησαν.

*** Αυτές τις μέρες, διαβάζω ένα βιβλίο του Χριστάκη Ταπακούδη και έπαθαν κι αυτοί παρόμοια πράγματα, όπως εμείς, λόγω του εθνικισμού, οι δύο κοινότητες έγιναν «εχθροί» μεταξύ τους χάνοντας τα σπίτια τους, χάνοντας και οι δύο πλευρές. Να μην μας δείξει ποτέ ο Θεός τέτοιες μέρες πάλι.