Επιχειρηματικός πολιτικός ακτιβισμός

Παραδοσιακά, ο δημόσιος ακτιβισμός των επιχειρηματιών επικεντρωνόταν σε δραστηριότητες που αφορούσαν κυρίως, αν όχι αποκλειστικά, το πλαίσιο μέσα στο οποίο δρούσαν και αφορούσε δυο επίπεδα, ένα στενό, «μικροεπίπεδο», που είχε σχέση με το υποσύστημα του τομέα εκείνου της αγοράς που απασχολούσε τον επιχειρηματία και ένα κάπως ευρύτερο, «μακροεπίπεδο», που αφορούσε, φυσιολογικά, την οικονομία στο σύνολό της, καθώς και τις οικονομίες και συνθήκες των όποιων ξένων αγορών απασχολούσαν τον επιχειρηματία.

Ο ακτιβισμός ήταν, με άλλα λόγια, αναπόδραστα συνδεδεμένος με το πλαίσιο δράσης της ίδιας της επιχείρησης και για να το πούμε με πολύ απλά λόγια, ο επιχειρηματίας «κοιτούσε τη δουλειά του», χωρίς να σημαίνει, βέβαια, ότι δεν ενδιαφερόταν ως προσωπικότητα και για μια πλειάδα άλλων ευρύτερων κοινωνικών, πολιτικών και οικονομικών ζητημάτων. Η έκφραση, όμως, αυτού του ευρύτερου ενδιαφέροντός του ήταν προσωπική υπόθεση και η επιχείρησή του, ως ίδια αυτόνομη οντότητα, έμενε διακριτικά αμέτοχη από αυτή τη διάσταση και οι όποιες «κοινές» δράσεις της, όταν δεν ήταν συγκαλυμμένες δημόσιες σχέσεις, περιορίζονταν σε αγαθοεργίες με τη μέγιστη δυνατή κοινωνική αποδοχή και το ελάχιστο δυνατό αμφιλεγόμενο ύφος. Ουσιαστικά, δεν ήταν ακτιβιστικές.

Και δεν ήταν τέτοιες, επειδή επικρατούσε η αντίληψη ότι η έκφραση μιας όποιας ακτιβιστικής διάθεσης εμπεριείχε ρίσκο για την επιχειρηματική δράση, ειδικά σε μια κοινωνία όπως τη δική μας, με σχετική πολιτική και κοινωνική ανωριμότητα και κουλτούρα ανασφάλειας και εσωστρέφειας, χαρακτηριστικών που ακόμα υπάρχουν σε πολύ μεγάλο βαθμό. Δεν ήταν, δηλαδή, επιθυμητό από καμιά πλευρά, να αναχθεί σε δημόσιο ζήτημα η όποια θέση αξιών πιθανόν να ήθελε να πρεσβεύσει μια επιχείρηση. Επειδή, ακριβώς, ο ακτιβισμός προϋποθέτει την υιοθεσία και ασπασμό συγκεκριμένου συστήματος αξιών (values) που καλούνται να χαρακτηρίσουν όχι μόνο την εξωτερική επικοινωνία της επιχείρησης, αλλά και την ίδια τη λειτουργία και εσωτερική επικοινωνία της, αν όντως είναι γνήσιες και όχι «παραπετάσματα καπνού» ή ψευδεπίγραφης «βιτρίνας», κατά μια ελεύθερη απόδοση του πιο κατάλληλου αγγλικού όρου «window dressing».

Επιπλέον, δεν ήταν εύκολο, ειδικά σε χώρες όπως τις δικές μας, όπου η όποια πολιτική δράση κρατείται αυστηρά εντός του πλαισίου των κομματικών ομαδοποιήσεων με έντονη ιδεολογική χρεία και ταυτότητα, άκρως, μάλιστα, συνταυτισμένων με την τρέχουσα πολιτική ιστορία μιας νέας και τραγικά ημιτελούς κρατικής υπόστασης όπως ήταν (και είναι ακόμα σε μεγάλο βαθμό) η Κυπριακή Δημοκρατία του τέλους του εικοστού αιώνα.

Λόγω αυτού του χαρακτηριστικού, ακόμα και οι θεσμικές επιχειρηματικές οντότητες, τα επιμελητήρια δηλαδή αλλά κυρίως τα συνδικάτα, διασυνδέονταν και ακόμα διασυνδέονται με τις υπάρχουσες κομματικές οντότητες (ειδικά τα δεύτερα), με αποτέλεσμα ο όποιος ακτιβισμός από πλευράς τους να φιλτράρεται μέσω της συγκεκριμένης σχέσης. Αντίστοιχα, στην κορυφή της πυραμίδας της επιχειρηματικότητας, δηλαδή στον τραπεζικό κλάδο, η όποια κομματική ή άλλη (π.χ. εκκλησιαστική ώς μέχρι πρότινος) επιρροή, ως προβληματικό διαχέον συνακόλουθο της κοινοβουλευτικής και εκτελεστικής και εθνικοθρησκευτικής πολιτικής πράξης, και όχι μόνο, επηρέαζε και τη δική τους στάση απέναντι στα κοινά.

Εσχάτως, η ανάδειξη των κριτηρίων περιβαλλοντικής, κοινωνικής και διοικητικής διαχείρισης και μέριμνας ως στοιχείων συνολικής επιχειρηματικής λειτουργίας, αλλά και συμπεριφοράς, άρχισε να επηρεάζει μια «νέα γενιά» αξιών στο επιχειρείν. Μέλλει να φανεί αν και πότε θα μετακινηθεί από εδώ που βρίσκεται, στο επίκεντρο του ευρύτερου κοινωνικοπολιτικού ενδιαφέροντος και της δημόσιας παρέμβασης των επιχειρήσεων.

Με απλά λόγια, μένει να φανεί αν θα δούμε σταδιακά στην Κύπρο επιχειρήσεις, μικρές και μεγάλες, που θα αρχίσουν να εκφέρουν λόγο και άποψη όχι μόνο για το μέρος της αγοράς που τις απασχολεί και την οικονομία γενικότερα, αλλά και για τον τρόπο οργάνωσης και λειτουργίας της κοινωνίας μας. Θα φανεί, επίσης, αν θα καταφέρουν να εισακούονται οι απόψεις και θέσεις τους από το κράτος και τις τοπικές και κρατικές δομές εξουσίας, αφού είναι πλέον ξεκάθαρη η ανάγκη για ολική και σφαιρική προσέγγιση, καθώς τίποτε δεν μπορεί να επιβιώσει σε «σιλό». Είμαστε ακόμα στην αρχή, και ένας πολιτικά ώριμος επιχειρηματικός τομέας χρειάζεται να έχει ρόλο να διαδραματίσει, γι΄αυτό πρέπει να ενθαρρυνθεί να το πράξει.