Ο Ασίλ Ναδίρ και η εφημερίδα «Κίπρις»

Είχαμε μια μακρά συνομιλία με τον Ασίλ Ναδίρ το καλοκαίρι του 1990 στην παραθαλάσσια κατοικία του που την έγλυφαν τα κύματα στο Τσεγκέλκιοϊ στην Κωνσταντινούπολη. Ήμασταν στις παραμονές της μεγάλης κρίσης στην Polly-Peck. Όμως, ακόμα δεν το ήξερε αυτό. Ήταν άτομο που είχε εξαιρετικά μεγάλη αυτοπεποίθηση, ένιωθε περήφανος για τις επιτυχίες που είχε καταφέρει και έκανε πολύ μεγάλα όνειρα. Είχε αγοράσει την εταιρεία Profilo στην Ιταλία και την εταιρεία Sansui στην Ιαπωνία. Οι Ιάπωνες δεν πουλούσαν εταιρείες σε ξένους. Σε αυτόν πούλησαν. Είχαν ενοχληθεί πολύ από την είσοδό του στην τουρκική αγορά οι κύκλοι του κεφαλαίου της Τουρκίας. Είχε αγοράσει και ένα μέρος των μεγάλων ΜΜΕ στην Τουρκία. Βρέθηκα και εγώ με μια ομάδα Τουρκοκυπρίων δημοσιογράφων προσκεκλημένος στον εορτασμό των γενεθλίων μιας από τις εφημερίδες αυτές στο ξενοδοχείο Sheraton. Η τεράστια αίθουσα του ξενοδοχείου είχε γεμίσει με Τούρκους υπουργούς, βουλευτές και γνωστούς καλλιτέχνες. Ο Ασίλ Ναδίρ πήρε το μικρόφωνο για να μιλήσει. Όμως, από τον θόρυβο δεν ακουγόταν. Σταμάτησε λίγο καθώς μιλούσε. «Παρακαλώ, να κάνουμε λίγη ησυχία φίλοι», είπε. Αλλά κανείς δεν τον άκουσε. Μάλιστα, ο θόρυβος αυξήθηκε. Ο Ασίλ Ναδίρ διέκοψε πάλι την ομιλία του λέγοντας: «Παρακαλώ να κάνουμε ησυχία φίλοι». Όταν δεν του έδωσε καθόλου σημασία το πλήθος των προσκεκλημένων στην αίθουσα, ο Ασίλ Ναδίρ είπε πιο δυνατά και με πιο έντονο ύφος αυτή τη φορά: «Δεν μπορούμε να κάνουμε λίγη ησυχία φίλοι;» Όλοι συνέχιζαν να κάνουν θόρυβο, σαν να του έλεγαν «αγόρασες τον Τύπο μας, όμως δεν μπορείς να αγοράσεις εμάς». Εκείνη την ημέρα κατάλαβα καλύτερα τη σχέση ανάμεσα σε κάποιον από την Τουρκία και σε κάποιον Τουρκοκύπριο. Οι εκ Τουρκίας δεν ανέχονταν καθόλου να είναι ανώτεροι από τους ίδιους οι Τουρκοκύπριοι. Αυτός ήταν και ένας από τους λόγους της αντίδρασης στον Ασίλ Ναδίρ.

Κατά τη συνομιλία μας στο παραλιακό σπίτι στην Κωνσταντινούπολη, τον ρώτησα γιατί χτυπάει αλύπητα την αντιπολίτευση. «Τους πρότεινα συνεργασία, αλλά την απέρριψαν», είπε. Μίλησε για τον Τουργκούτ Οζάλ. «Θα μας πουλούσε ο Οζάλ, τον εμπόδισα την τελευταία στιγμή», είπε. Απαρίθμησε πολλά ονόματα, ουσιαστικά δεν εμπιστευόταν κανέναν στον κύκλο του. Έφερε την κουβέντα στον Ραούφ Ντενκτάς, όμως δεν είπε τίποτα για εκείνον Είπε μόνο: «Ήρθε και ο κ. Ραούφ να κοιτάξει τα μάτια του στην Άγκυρα». Κοιτάζοντας προς τη θάλασσα, μουρμούρισε: «Αχ, τι κ. Ραούφ είναι ο κ. Ραούφ».

Πουλήθηκε η εφημερίδα «Κίπρις», η οποία ήταν με διαφορά η εφημερίδα των Τουρκοκυπρίων με τις μεγαλύτερες πωλήσεις από την ημέρα κυκλοφορίας της πριν 33 χρόνια το 1989. Σε ποιον πουλήθηκε; Σε κεφαλαιοκράτες από την Τουρκία προσκείμενους στον Ταγίπ Ερντογάν. Αυτό ήταν το τέλος μιας εποχής. Οι Τουρκοκύπριοι είδαν με την εφημερίδα «Κίπρις» την πρώτη εφημερίδα που τυπώθηκε με περιστροφική εκτυπωτική μηχανή. Εκτύπωση με περιστροφική μηχανή σημαίνει να τυπώνονται έγχρωμες όλες μαζί οι σελίδες της. Πατάς το κουμπί και βγαίνει η εφημερίδα από την άλλη διπλωμένη και τυλιγμένη. Η «Κίπρις» ήταν μια εφημερίδα που η κυκλοφορία της ανήλθε στις 15 χιλιάδες με την πάροδο των χρόνων. Η γραμμή της ήταν εθνική, ακολουθώντας τις κυβερνήσεις στην Τουρκία. Όμως, τήρησε αποστάσεις από προσωπικές διαμάχες. Δεν ακολούθησε επιθετική πολιτική. Δεν εκτίμησε και πολύ εκφράσεις όπως «προδότης της πατρίδας», «οπαδός των Ελληνοκυπρίων» κ.λπ. Στο πολυετές παρελθόν της χρησιμοποίησε για την εφημερίδα μας «Αβρούπα» τον πιο επιθετικό της τίτλο. Με πηχυαία γράμματα αποκάλεσε την εφημερίδα μας «Βρομόνερα». Ο λόγος ήταν ο εξής: Όταν χρεοκοπούσαν η τράπεζες η μία μετά την άλλη το 2000, είχαμε γράψει ότι χρεοκόπησε και η Τράπεζα Εντουστρί, ιδιοκτησίας του Ασίλ Ναδίρ. Είχε κινήσει αγωγή εναντίον μας και αυτός, όπως οι άλλες χρεοκοπημένες τράπεζες, όμως αυτές οι αγωγές τέλειωσαν πριν καν αρχίσουν. Διότι οι τράπεζες είχαν χρεοκοπήσει πράγματι.

Η κατάρρευση του Ασίλ Ναδίρ άρχισε με τον Νέλσον Λέτσκι. Ο Λέτσκι ήταν αρμόδιος των ΗΠΑ για την Κύπρο. Πήγε στον Ασίλ Ναδίρ και του έκανε μια πρόταση σοκ. Του ζήτησε να αντικαταστήσει τον Ντενκτάς. Ο Ασίλ Ναδίρ είπε το εξής διηγούμενος το περιστατικό αυτό μετά από χρόνια: «Θύμωσα πολύ, πώς κάνετε αυτή την πρόταση», είπα. Ο μακαρίτης κ. Ραούφ ήταν φίλος μου. Είπε ότι θα έδιναν 10,5 δισεκατομμύρια δολάρια και ότι πρέπει μόνο να διοικώ την ΤΔΒΚ προς την κατεύθυνση των δικών τους σχεδίων. (…) Φύγετε τώρα από εδώ και μην ξανάρθετε μπροστά μου!»

Ο Νέλσον Λέτσκι, τον οποίο συνάντησα στο λόμπι ενός ξενοδοχείου στην Κωνσταντινούπολη ένα πρωί, ήταν θυμωμένος με τον Ασίλ Ναδίρ επειδή δεν είχε αποδεχτεί την πρότασή του.

Λυπήθηκα όταν φυλακίστηκε στις φυλακές Belmarsh στην Αγγλία ο Ασίλ Ναδίρ. Πού ήταν και πού πήγε. Από την κορυφή στον πάτο. Αυτή θα γινόταν μια γνωστή ταινία όπως «Το τίμημα της σκλαβιάς». Όμως, είναι το τίμημα του πλούτου, όχι της σκλαβιάς. Εγώ ήμουν ένας από εκείνους που του έλεγαν μην επιστρέψεις στην Αγγλία. Έστω και αν δεν ήμασταν στο ίδιο μέτωπο και δεν συμφωνούσαμε καθόλου, η εφημερίδα «Κίπρις» ήταν μια εφημερίδα της κοινότητάς μας. Πλέον ανήκει σε άτομα από την Τουρκία. Τι παράξενα καμώματα της μοίρας. Ο Ασίλ Ναδίρ, ο οποίος κάποτε αγόρασε τον Τύπο στην Τουρκία, τώρα τους πουλά τον Τύπο του. Μου φαίνεται ότι πουληθήκαμε ως κοινότητα.