Η Τελευταία Ευκαιρία

Πριν από δέκα ακριβώς χρόνια ήταν. Τέτοιες μέρες του 2012. Δύσκολες μέρες. Η κρίση είχε αρχίσει να δείχνει τα δόντια της για τα καλά, αν και κανείς δεν φανταζόταν τι μας περίμενε. Τις θυμάστε και εσείς όπως και εγώ εκείνες τις μέρες. Ξεχνιούνται;

Ξέραμε ότι κάτι πολύ κακό ερχόταν, μόνο που δεν ξέραμε τι. Ελπίζαμε ότι θα τη γλυτώναμε και πάλι. Μόνο που αυτοί που καταλάβαιναν τις οικονομικές συνθήκες μάς έλεγαν ότι δεν υπήρχε τέτοια περίπτωση. Και πως μπαίναμε σε ένα πισωγύρισμα το οποίο δεν μπορούσαμε να φανταστούμε.

Και στο Κυπριακό τα πράγματα φαίνονταν άσχημα. Σχεδόν τόσο, όσο η οικονομική κατρακύλα των ημερών. Τα όσα είχαν προηγηθεί στο θέμα των συγκλίσεων ήταν καθοριστικά για ήττα του Μεχμέτ Αλί Ταλάτ το 2010, ο Έρογλου βρισκόταν πια στην εξουσία και τίποτα δεν έδειχνε να προχωρά.

Οι ρομαντικοί του Κυπριακού όμως δεν το βάζαμε κάτω. Έχοντας ζήσει το 2004 και μετά την ιστορία των συγκλίσεων, ελπίζαμε ότι κάτι θα άλλαζε. Ήταν σχεδόν βέβαιο ότι ο Αναστασιάδης θα κέρδιζε τις προεδρικές και από εκεί και πέρα, έχοντας έναν… Πρόεδρο Λύσης, όπως ο ίδιος και ο περίγυρός του παρουσίαζε τον εαυτό του, εκείνο που απέμενε ήταν να άλλαζε η κατάσταση στην τ/κ κοινότητα, να γινόταν πιο ευνοϊκό το κλίμα στην Άγκυρα, να έφευγε ο Έρογλου και να αρπάζαμε την «τελευταία ευκαιρία».

Πόσες φορές ακούσαμε για αυτήν την «τελευταία ευκαιρία»; Συνήθως και πέραν των δικών μας ευσεβών πόθων, το ακούγαμε πριν από εκλογές. Όλες τις εκλογές. Όχι μόνο. Αλλά πριν τις εκλογές πάντα ερχόταν. Διότι, το Κυπριακό όσο κι αν δεν θέλαμε να το παραδεχτούμε, έκτιζε καριέρες ένθεν και ένθεν.

Εκτός από τους πολλούς, τους… Λεωνίδες, οι οποίοι έβγαζαν περιουσίες με τον Ανένδοτο και την πώληση πατριωτισμού με τη σέσουλα και την άρνηση, υπήρχαν και οι άλλοι. Εκείνοι, ειδικά στη Δεξιά, αφού στην Αριστερά οι αμφιταλαντεύσεις και το δούλεμα ήταν σχεδόν διαχρονικό, οι οποίοι πάντοτε χάιδευαν τα αφτιά ενός κόσμου ο οποίος σκεφτόταν και έβλεπε ότι τα πράγματα δεν μπορούσαν να μείνουν έτσι. Και ήταν κόσμος επιδραστικός.

Κάπου δε στη μέση ήταν οι πιο «ξύπνιοι» από όλους. Ένα είδος ευκαιριακών μασκαράδων οι οποίοι θυμούνταν το Κυπριακό και τη λύση μόνο στις εύκολες στιγμές και δούλευαν τον κόσμο. Ένας από αυτούς το έκανε και σε μια δύσκολη. Και το μοσχοπούλησε μετά. Ακριβώς γιατί ήταν ο πιο «ξύπνιος». Η πιο μεγάλη πουτ… της πολιτικής, όπως αποκαλούσε τον ευατό του.

Πίσω όμως στο 2012. Πριν το καταλάβουμε ήρθε το 2013, μαζί του και η οικονομική καταστροφή, το Κυπριακό έμεινε για τα καλά στο ψυγείο και ούτως ή άλλως κανείς δεν είχε την πολυτέλεια να ασχοληθεί μ' αυτό -κανείς από εμάς τουλάχιστον. Και κάπου το 2014, άρχισαν πάλι να αναπτερώνονται οι ελπίδες μας.

Δειλά – δειλά. Σεπτέμβρη του 2014, θυμάμαι καθόμουν με τον Μουσταφά Ακιντζί και κάναμε μια συνέντευξη στο Μεγάλο Χάνι. Θυμάμαι πώς ο κόσμος συνέρρεε για να του σφίξει το χέρι. Μου είχε κάνει τρομερή εντύπωση η αισιοδοξία. Ήταν σαν να έβλεπαν κάτι καλό να έρχεται και είχαν δίκαιο τελικά. Ο Ακιντζί ο οποίος ακόμα δεν ήταν υποψήφιος, είχε καταφέρει να ξυπνήσει στους Τουρκοκύπριους την ελπίδα που είχε σβήσει για χρόνια με το Δημοψήφισμα για το Σχέδιο Ανάν.

Θυμάμαι πως όταν του είχα μιλήσει για την «τελευταία ευκαιρία», εκείνος δεν τσίμπησε. Δεν κινδυνολόγησε. Και μου είχε κάνει εντύπωση αυτό γιατί αφενός μεν διέφερε από αυτά που έλεγαν οι δικοί μας, αφετέρου δε διέφερε και από τη δική μας τάση, εμάς των της λύσης -διότι δεν είχαμε γίνει ακόμα της «όποιας λύσης» από τον τότε «ηγέτη της λύσης»- την τάση λοιπόν, να πιστεύουμε ότι δεν υπήρχαν άλλα περιθώρια και πως αυτό που θα ερχόταν, εάν ερχόταν και έτσι φαινόταν, θα ήταν η «τελευταία ευκαιρία».

Όσο για τον Ακιντζί, σταθερά δεν τσιμπούσε από τα εσχατολογικά μου σχόλια για το Κυπριακό. Επέμενε και μου είπε ότι «πρέπει να δημιουργήσουμε τις συνθήκες για να εκμεταλλευτούμε αυτά τα κοινά συμφέροντα και να πετύχουμε μια λύση». «Αυτό που πρέπει να θυμόμαστε εμείς», μου είχε πει χαρακτηριστικά, «είναι ένα και βασικό: Όσο ο καιρός περνά, τόσο η παρούσα κατάσταση εδραιώνεται. […] Ελπίζω πως στο επόμενο χρονικό διάστημα θα εκμεταλλευτούμε ένα νέο παράθυρο ευκαιρίας στο Κυπριακό για το κοινό μας καλό. Αυτό είναι και το μήνυμά μου προς την ε/κ κοινότητα». Το είχα βρει πολύ ήπιο.

Ο Ακιντζί δεν θα μπορούσε τότε να είχε φανταστεί τι θα ακολουθούσε. Το κλίμα που ερχόταν, την προσέγγιση των δύο πλευρών, τους καφέδες με τον Αναστασιάδη και ξαφνικά την πτώση: το Μον Πελεράν, τη Γενεύη και το Κραν Μοντανά. Αυτό που ορθά θα καταλάβαινε και θα έλεγε στη συνέχεια είναι πως η ευκαιρία είχε χαθεί. Οριστικά πια.

Ήταν, βλέπετε, σε θέση να καταλάβει ότι η Άγκυρα δεν μπλόφαρε, ότι πλέον οι συνομιλίες για το Κυπριακό είχαν τελειώσει και ως διαδικασία πια, κάτι που καταλάβαιναν και τα Ηνωμένα Έθνη λόγω ακριβώς της σωστής ανάγνωσης της Άγκυρας, και πως οι Τουρκοκύπριοι, η κοινότητα των οποίων βρισκόταν λίγο πριν από το σημείο χωρίς επιστροφή από δημογραφικής απόψεως, έχανε οριστικά και τον έλεγχο που μπορούσε να ασκήσει, όσος κι αν ήταν. Η ήττα του Ακιντζί μετά τα νεκρά χρόνια που ακολούθησαν το Κραν Μοντανά ήταν η οριστική ταφόπλακα σε έναν τάφο που είχε ανοίξει χρόνια πριν και στο άνοιγμα του οποίου και εμείς και εκείνοι βάλαμε το χέρι μας κατά διαστήματα.

Σήμερα, η μοναδική ελπίδα για το Κυπριακό είναι ένα θαύμα το οποίο μπορεί να προκύψει μόνο μέσα από τις καταλυτικές εξελίξεις στο Ενεργειακό, σίγουρα όμως όχι μέσα από συνομιλίες στις οποίες πλέον δεν πιστεύει κανείς.

Παρόλ' αυτά, το παραμύθι της τελευταίας ευκαιρίας καλά κρατεί. Και προκαλεί. Γιατί πια δεν είναι ο αγνός πόθος ενός κόσμου ο οποίος θέλει λύση, αλλά ένα πολιτικό όργανο προκειμένου ο Αβέρωφ, ο οποίος το επανέφερε χθες από το πουθενά, να μαντρώσει τον κόσμο που έλεγα πιο πάνω.

Όπως το είχαν κάνει και πολλοί άλλοι στο παρελθόν, οι οποίοι αν μη τι άλλο, δεν είχαν μιλήσει για φράχτες στην Πράσινη Γραμμή, ούτε για εθνικές καταστροφές περίπου εάν εκλέγαμε Τουρκοκύπριο ευρωβουλευτή. Ούτε είχαν κρυφτεί πίσω από μισόλογα όταν ο Αναστασιάδης έφευγε από το Κραν Μοντανά.

Εγώ, λοιπόν, ως ένας από εκείνους που έχαψαν πολλές φορές το παραμύθι, ακόμα και εκεί που δεν το πίστευα πια, ελπίζοντας στη λύση, νιώθω πως δεν σηκώνει άλλον εμπαιγμό το σύστημά μου. Και λέω πως έχω κουραστεί από το ξεδιάντροπο δούλεμα.

Ό,τι κι αν αντέξω, δούλεμα άλλο δεν σηκώνω. Αρκετά.