Χύνοντας αίμα

Ο άμαχος λαός υπέφερε τα πάντα στις αιματηρές συγκρούσεις που άρχισαν από τη δεκαετία του 1950 και αναζωπυρώθηκαν με υποδαύλιση των Άγγλων αποικιοκρατών. Όλο οι αθώοι. Οι υπόγειες οργανώσεις των δύο πλευρών έθεσαν πιο πολύ τους αμάχους στο στόχαστρό τους. Η ΤΜΤ σκότωνε πάντα Έλληνες έναντι των δολοφονηθέντων Τούρκων και η ΕΟΚΑ Τούρκους έναντι κάθε δολοφονηθέντος Έλληνα. Νομίζω ότι είναι μεγαλύτερος απ’ όλους ο αριθμός εκείνων που δολοφονήθηκαν με αυτό τον τρόπο. Αυτοί ήταν πάντοτε συνηθισμένοι αθώοι άνθρωποι που δεν βρίσκονταν εντός των αιματηρών συγκρούσεων, δεν ενδιαφέρονταν και πολύ για την πολιτική και ζούσαν την καθημερινή τους ζωή στον δικό τους κόσμο.

Πριν μερικές μέρες μίλησα με τον Αντρέα, που η μητέρα και ο αδελφός του δολοφονήθηκαν από την ΤΜΤ κοντά στη Σταυροκόνου τον Ιούνιο του 1967. Η μητέρα του ήταν μόλις 42 χρόνων. Είχαν πέσει σε ενέδρα και δολοφονήθηκαν καθώς ταξίδευαν με το αυτοκίνητό. Μαζί τους σκοτώθηκε και ο οδηγός του ταξί. Τότε ήταν μόλις 19 χρόνων ο Αντρέας. «Γιατί δολοφονήθηκαν, υπήρχε λόγος;», τον ρώτησα. «Τι λόγος να υπάρχει;», είπε, «φυσικά και δεν υπήρχε λόγος. Δολοφονήθηκαν επειδή ήταν Ελληνοκύπριοι. Ο πραγματικός λόγος ήταν ότι είχαν σκοτώσει και οι δικοί μας δύο Τουρκοκύπριους προηγουμένως. Δηλαδή, μήπως πάντα έτσι δεν γινόταν άλλωστε; Πάντα αίμα έναντι αίματος!» Ο Αντρέας φύλαξε και τα αποκόμματα των εφημερίδων εκείνης της ημέρας. Μου τα δείχνει. Ο Φιλελεύθερος. Η Ελευθερία. Η Πατρίς. Το συμβάν ήταν στα πρωτοσέλιδα όλων τους. Τότε οι εφημερίδες ταξινομούνταν με μολυβένια γράμματα και τυπώνονταν. Η Πατρίς ήταν γνωστή ως μια εφημερίδα που στήριζε τον Γιωρκάτζη. Ο Φιλελεύθερος ήταν μια φιλελεύθερη εφημερίδα και είχε την μεγαλύτερη αναγνωσιμότητα, όπως τώρα. Σύμφωνα με τον μεγάλο μου αδελφό που ήξερε πολύ καλά ελληνικά και διάβαζε καθημερινά αυτές τις εφημερίδες, η Ελευθερία είχε ξεχωριστή θέση στον ελληνοκυπριακό Τύπο. Ήταν μια πολύ αξιόπιστη εφημερίδα.

Πρόσφατα διάβασα τις δηλώσεις που έκανε σε μια συνέντευξή του ο Ολγκούν Οζέρ, που έγινε μέλος της ΤΜΤ το 1958. Ο Ολγούν Οζέρ, που είναι γνωστός στην κοινότητά μας ως «Φώτο Ολγκούν», λέει τα εξής αναφέροντας ότι «μας έκαναν πλύση εγκεφάλου»:

«Η ΤΜΤ ήταν μια οργάνωση που ιδρύθηκε για να αντισταθεί ενάντια στις ελληνοκυπριακές επιθέσεις. Ήμουν αγωνιστής 11 χρόνια. Οι Άγγλοι έχουν μια έκφραση που λέγεται 'brainwashed'. Αυτό ακριβώς μας έκαναν εκείνα τα χρόνια. Μας έκαναν πλύση εγκεφάλου. Μας έκαναν πλύση εγκεφάλου λέγοντάς μας ότι 'θα έρθουν οι Έλληνες, θα μας σκοτώσουν, θα μας σφάξουν, θα μας δολοφονήσουν. Μας εμβολίασαν με εχθρότητα. Δεν μείναμε σε αυτό, κάψαμε και τα ίδια τα τζαμιά μας, παρουσιάζοντάς το αυτό ως πράξη που έκαναν οι Ελληνοκύπριοι. Κόψαμε τον δρόμο λεωφορείων και σκοτώσαμε τους Ελληνοκύπριους επιβάτες που βρίσκονταν μέσα σε αυτά. Βεβαίως μας έκαναν και εκείνοι πράγματα. Θρέψαμε αμοιβαία εχθρότητα και μίσος ο ένας για τον άλλο».

Θυμήθηκα τον Αντρέα όταν διάβασα τα λόγια του Φώτο Ολγκούν. Τη μητέρα του, τον αδελφό του και εκείνο τον οδηγό ταξί που δολοφονήθηκαν με σφαίρες κοντά στη Σταυροκόνου. Ύστερα θυμήθηκα τους εφτά αθώους Τουρκοκύπριους που δολοφονήθηκαν στον δρόμο της Σίντας. Και ύστερα τους πέντε αθώους Ελληνοκύπριους που δολοφονήθηκαν με αυτόματο όπλο ενώ κάθονταν σε ένα καφενείο στην Ομορφίτα. Υπάρχουν πάρα πολλά άλλα αιματηρά γεγονότα σαν αυτά.

Ο Φώτο Ολγκούν διαθέτει φωτογραφείο και στούντιο κάτω από την εφημερίδα μας. Δηλαδή, εκείνος είναι στον πρώτο όροφο. Και εμείς στον δεύτερο όροφο. Είναι και εκείνος χρόνια εκεί, όπως εμείς. Βγήκε πάνω και ήρθε κοντά μου τον Μάιο του 2001 όταν εξερράγη η δεύτερη βόμβα στο τυπογραφείο μας. Είχε ανησυχήσει ότι θα έβαζαν βόμβα και στην εφημερίδα μετά το τυπογραφείο. «Πήγα και τους είπα», μου είπε, «αν έχετε πρόθεση να βάλετε βόμβα στην εφημερίδα, να σας προειδοποιήσω από τώρα». Και τους προειδοποίησε: «Στον κάτω όροφο έχω και εγώ φωτογραφείο από κάτω. Σε αυτό το μαγαζί υπάρχουν φάρμακα που θα μπορούσαν να τινάξουν τον αέρα ένα κοτζάμ κτήριο. Αν βάλετε βόμβα, θα τιναχτεί στον αέρα ολόκληρο το κτήριο». Σε ποιους πήγε, με ποιους μίλησε, σε ποιους έκανε αυτή την προειδοποίηση, δεν τον ρώτησα, επειδή δεν μου είπε. Ήξερε ποιοι έβαλαν βόμβα στο τυπογραφείο μας, ή μήπως απλώς υπολόγιζε;

Μετά το 1974 διαλύθηκε η ΤΜΤ. Την αντικατέστησε η διοίκηση των δυνάμεων ασφαλείας. Είχε τελειώσει η δουλειά της ΤΜΤ με τους Ελληνοκύπριους. Αυτή τη φορά τέθηκαν στο στόχαστρο οι «προδότες» Τουρκοκύπριοι. Γι’ αυτό έγινε συνεργασία με τις βαθιές δυνάμεις της Τουρκίας. Είχαν γίνει ενέργειες βίας ενάντια σε αντιπολιτευόμενους και πριν την έκδοση της εφημερίδας «Αβρούπα». Ρίχθηκαν πυροβολισμοί κατά κτηρίων κομμάτων. Τινάχτηκε στον αέρα το αυτοκίνητο του Αλπάι Ντουρντουράν μπροστά στο σπίτι του. Ρίχτηκαν βόμβες και πυροβολισμοί και ενάντια σε άλλα αυτοκίνητα. Ο Κουτλού Αντλαΐ δολοφονήθηκε μπροστά στο σπίτι του. Η εφημερίδα «Αβρούπα» δέχτηκε βομβιστική επίθεση δύο φορές, επίθεση με σφαίρες δύο φορές και λιντσάρισμα μία φορά. Όλα αυτά ήταν ένας εκβιασμός προς την κοινότητα. Ενέργειες τρομοκράτησης και εκφοβισμού.

Αν τώρα επιτεύχθηκε μια πλήρης παράδοση μέσα στην κοινότητά μας, έτσι επιτεύχθηκε. Όμως, ακόμα δεν τέλειωσαν όλα. Και δεν θα τελειώσουν ενόσω υπάρχουν κάποιοι που μιλούν.