Η κρίση και το σχέδιο ενός ηγέτη

Πριν μια δεκαετία ο Νίκος Αναστασιάδης διεκδίκησε την προεδρία της Δημοκρατίας με το σύνθημα «Η κρίση θέλει ηγέτη». Ένα σύνθημα εύστοχο, προσαρμοσμένο στο κλίμα της εποχής. Δέκα χρόνια μετά η Κύπρος βρίσκεται και πάλι στη δίνη μιας κρίσης. Μια κρίση διαφορετική, που δεν προκλήθηκε από κυπριακά λάθη και παραλείψεις (όπως η τραπεζική κρίση του 2012-13), με τους πολίτες και τις επιχειρήσεις να ζητούν λύσεις για την αντιμετώπιση των πληθωριστικών πιέσεων.

Σε μια χώρα με ένα ισχυρό σύστημα εκτελεστικής εξουσίας, όπως η Κύπρος, με τον επικεφαλής του κράτους να έχει τον απόλυτο έλεγχο, το πρόσωπο του Προέδρου έχει σημασία. Και έχει σημασία γιατί αν αποδειχθεί ότι δεν κάνει για τη δουλειά για την οποία εξελέγη, δεν μπορούμε να τον αλλάξουμε. Μπορεί να περισσεύει η ειρωνεία τα τελευταία 24ωρα για τα όσα εξελίσσονται στο Ηνωμένο Βασίλειο, αλλά η παραίτηση της Λιζ Τρας αποτελεί δείγμα υγιούς λειτουργίας των θεσμών. Αυτή είναι η χάρη του κοινοβουλευτισμού, επιτρέπει τη διόρθωση πολιτικών λαθών.

Όλα δείχνουν ότι οι προεδρικές του 2023 θα διεξαχθούν σε ένα δυσμενές οικονομικό περιβάλλον. Ένα περιβάλλον που θέτει ήδη σε δοκιμασία πολλές κυβερνήσεις. Είδαμε τι έγινε στο Ηνωμένο Βασίλειο. Παραδόξως η Τρας δεν έκανε τίποτα παραπάνω από το να εφαρμόσει το οικονομικό πρόγραμμα το οποίο είχε υποσχεθεί. Πιέσεις δέχονται οι κυβερνήσεις σε Γαλλία (δεν περνά ο προϋπολογισμός) και Γερμανία, ενώ στην Ιταλία αναμένουμε να δούμε πώς θα κινηθεί τελικά η νέα δεξιά κυβέρνηση της Τζόρτζια Μελόνι.

Στην Κύπρο, η ισχυρή εκτελεστική εξουσία αποτελεί πλεονέκτημα, καθώς διασφαλίζει κυβερνητική σταθερότητα, αλλά και ένα ισχυρό μειονέκτημα, με την κυβέρνηση να είναι πολλές φορές στην πράξη μια κυβέρνηση μειοψηφίας, χωρίς κοινοβουλευτική υποστήριξη για την υλοποίηση του νομοθετικού της έργου. Από την άλλη, τα κόμματα πολλές φορές νομοθετούν με αντιπολιτευτική διάθεση, γι' αυτό έχουμε το συχνό φαινόμενο των αναπομπών ή/και αναφορών στο Ανώτατο Δικαστήριο ψηφισθέντων προτάσεων νόμων. Στην πράξη χάνεται χρόνος και τα προβλήματα δεν λύνονται ή παραμένουν σε εκκρεμότητα, όπως συμβαίνει επί μια δεκαετία με το πλαίσιο διαχείρισης των μη εξυπηρετούμενων δανείων και το τελευταίο δωδεκάμηνο με την αλλαγή στο καθεστώς μειωμένου ΦΠΑ στην πρώτη κατοικία.

Η κυπριακή ιδιαιτερότητα διακυβέρνησης καθιστά τον προεκλογικό λόγο των υποψηφίων κρίσιμο για τη διαχείριση της υφιστάμενης κρίσης, μια κρίση με άγνωστο τέλος, καθώς πολλά εξαρτώνται από την πορεία του πολέμου στην Ουκρανία. Μέχρι σήμερα έχουν διεξαχθεί πολλά ντιμπέιτ, αλλά πέρα από επαναλαμβανόμενα κλισέ και τίτλους (π.χ. να διατηρηθεί η δημοσιονομική σταθερότητα), ο Κύπριος ψηφοφόρος δεν έχει ακούσει ένα ολοκληρωμένο αφήγημα για την οικονομία. Η διαχείριση της κρίσης δεν θέλει απλά έναν ηγέτη, αλλά απαιτεί ένα πολιτικό σχέδιο.