Όχι άλλο κάρβουνο!

Η φράση έγινε τόσο εμβληματική, που κάθε δεκαετία γεννιέται και μια ατάκα-εκδοχή της. Στην ταινία «Ορατότητης μηδέν» του Νίκου Φώσκολου (1969), ο πρωταγωνιστής Νίκος Κούρτοκουλος, στην πιο δραματική σκηνή περιγράφει τις τελευταίες στιγμές πριν από το ναυάγιο του πλοίου. Ουρλιάζει «Όχι άλλο κάρβουνο», όταν μιλά για το πόσο οι μηχανές του πλοίου ξεπέρασαν τα όριά τους, και η τροφοδοσία με καύσιμο οδηγούσε στην απόλυτη καταστροφή…

Κάθε μέρα, κάθε βράδυ στα δελτία ειδήσεων των καναλιών μας, στο ερντογανικό καθεστώς της ελεύθερης Κύπρου, παίρνουμε όλο και περισσότερο κάρβουνο Αναστασιάδη. Βάλθηκε να μας πείσει ότι θα είναι συμπρόεδρος και μετά τις εκλογές.

Το πλοίο ήδη βυθίζεται. Γιατί, άραγε, έχει σημασία να είναι συμπρόεδρος «με ένα εκ των τριών συνεργατών» του;

Το βακτήριο του μικροφώνου

Είναι πια φανερό ότι ο Ν. Αναστασιάδης θα κάνει τα πάντα τους επόμενους μήνες για να είναι αισθητή η δημόσια παρουσία του. Όσες εβδομάδες του μήνα δεν απολαμβάνει τα ταξίδια που του προσφέρει ο προεδρικός θώκος, θα είναι παρών σε κάθε δραστηριότητα που τον προσκαλούν. Φτάνει να έχει το ευεργέτημα του μικροφώνου και των τηλεοπτικών συνεργείων.

Ο βασικός λόγος είναι για να διασφαλίσει την όσο το δυνατόν καλύτερη εμπέδωση του αφηγήματός του. Τόσο αναφορικά με την εξωτερική πολιτική, όσο και για την εσωτερική. Το κοινό δόγμα και για τα δύο είναι η αιτιολόγηση του βαλτώματος:

(α) Στο Κυπριακό, στη διεθνή εικόνα της Κύπρου, ακόμη και σε επίπεδο ενεργειακών φαντασιώσεων (τριμερείς, EastMed κ.λπ.) δεν υπάρχει απλώς στασιμότητα, αλλά και διαρκής επιδείνωση. Ήταν συνειδητή επιλογή του η απονέκρωση κάθε κίνησης στο Κυπριακό μέχρι το 2020. Δεν υπολόγιζε όμως ότι αυτή του η επιλογή, ενώ θα του έβγαινε στο Κυπριακό (απομάκρυνση Ακιντζί, υιοθέτηση πολιτικής δύο κρατών από Τουρκία και Τατάρ), θα προκαλούσε ταυτόχρονα τόσο ραγδαία επιδείνωση σε όλα τα άλλα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής. Και κυρίως σε όσα θα μπορούσε να παρουσιάζει ως επιτυχίες. Μόνο επιδείνωση παρουσιάζεται· με προδιαγραφές καταποντισμού στα θέματα Βαρωσίων, νεκρής ζώνης, και ΑΟΖ.

Η διαρκής μικροφωνική παρουσία του Ν. Αναστασιάδη έχει εδώ ως κύριο στόχο να ανατάξει την εικόνα κατάρρευσης της εξωτερικής πολιτικής, παρέχοντας ερμηνευτική διέξοδο: «Δεν φταίμε εμείς, φταίει ο άτολμος ΟΗΕ, η απαθής ΕΕ, η ανοχή στην καταπάτηση του διεθνούς δικαίου». Έτσι, η αίσθηση του βάλτου καθησυχάζεται.

(β) Στα ζητήματα εσωτερικής πολιτικής, εκείνο που κυρίως εξυπηρετεί η έντονη δημόσια παρουσία είναι την απαλλαγή από την εικόνα του υπευθύνου για την κορύφωση της διαφθοράς. Ο μόνος τρόπος για να ξεχαστούν κάπως τα διαβατήρια και τα πολλά άλλα, είναι (με τη διαρκή δημόσια παρουσία του) να επαναφέρει την εικόνα του statesman που τον είχε κάνει Πρόεδρο. Και να αναδεικνύει κάποια από τα έργα της κυβέρνησης.

Επειδή αυτά δεν είναι αρκετά, με τις δημόσιες εμφανίσεις του φροντίζει – είτε άμεσα όπως πρόσφατα στο Μέλαθρο, είτε έμμεσα – να οικοδομεί τον επικοινωνιακό συλλογισμό: «Το γεγονός ότι οι τρεις βασικοί υποψήφιοι ήταν μέχρι πρόσφατα στενοί συνεργάτες μου, είναι απόδειξη της δικαίωσής μου». Και το κυριότερο, μέσα από αυτόν το συλλογισμό, να προδιαθέτει για τη συνέχιση της παρουσίας του· μέσω των συνεργατών του, αλλά και μέσω της ίδιας της προσωπικής του ανάμειξης σε όλα, μετά τον Φεβρουάριο του 2023.

Άλλο λέω, άλλο κάνω

Μπορεί πια να είναι βέβαιος κανείς ότι, για κάθε τι που λέει ο Ν. Αναστασιάδης, από πίσω κρύβεται μια εντελώς διαφορετική πολιτική πρακτική. Είναι ίσως ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας με το υψηλότερο ποσοστό αναντιστοιχίας μεταξύ δηλώσεων και προθέσεων. Στο μπαράζ δημόσιων εμφανίσεων του τελευταίου καιρού, σε καθημερινή βάση, δίνει ένα ρεσιτάλ αυτής της αναντιστοιχίας:

1. Οι χώροι στους οποίους εκφωνεί εκείνες από τις ομιλίες που φροντίζει να υπερπροβάλλονται, είναι κατά κανόνα χώροι με ακροατήριο κατά πλειονότητα φιλικά προσκείμενο στον Ν. Χριστοδουλίδη.

2. Δεν διστάζει να δηλώνει από καιρού εις καιρό, ακόμη και μπροστά σε οπαδούς του Ν. Χριστοδουλίδη, ότι «στηρίζει» Αβέρωφ Νεοφύτου. Κανένας δεν διαμαρτύρεται, ούτε οι οπαδοί του, ούτε ο ίδιος ο κ. Χριστοδουλίδης. Γιατί, πρώτον, είναι κοινό μυστικό πως στην πράξη συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο, και δεύτερον, γιατί όλοι αντιλαμβάνονται ότι αυτό διευκολύνει τον Ν. Χριστοδουλίδη να εμφανίζεται ως «υπερκομματικός».

3. Βασικοί του συνεργάτες, και συνυπεύθυνοι για το καθεστώς ελέγχου των πάντων που έχει στήσει, εργάζονται μετά από παρότρυνση ή ανοχή του για την υποψηφιότητα Χριστοδουλίδη. Αυτό, σκόπιμα, έχει φέρει τον Α. Νεοφύτου σε πολύ δύσκολη θέση.

4. Αφού τα πράγματα ήρθαν όπως ακριβώς τα ήθελε ο Ν. Αναστασιάδης, δηλαδή να φαίνεται ο ίδιος ότι δεν «πουλά» τον ηγέτη του ΔΗΣΥ, αλλά στην πράξη να πετά ο Ν. Χριστοδουλίδης (όπως η Λεμεσός…), έφερε τον Α. Νεοφύτου εκεί που ήθελε: Να φοβάται ότι θα χάσει και τα αβγά (την προεδρία) και τα πασχάλια (την προεδρία του ΔΗΣΥ). Γι’ αυτό και ο Α. Νεοφύτου υποχρεώθηκε να δεχτεί τον Ν. Αναστασιάδη ως μετεκλογικό ρυθμιστή. Με αντάλλαγμα, μετά τις εκλογές, ο Ν. Αναστασιάδης να τον στηρίξει να παραμείνει στην προεδρία του ΔΗΣΥ, εάν δεν καταφέρει να εκλεγεί Πρόεδρος της Δημοκρατίας.

Γιατί Χριστοδουλίδη;

Τυχόν εκλογή του Ν. Χριστοδουλίδη θα προκύψει μέσα από ευρείες συμμαχίες βάσης και ηγεσιών κομμάτων. Ανάμεσα στον «ενδιάμεσο» χώρο και τη Δεξιά ή την Αριστερά. Αυτό φαινομενικά καθιστά τον Ν. Χριστοδουλίδη ισχυρό. Στην πράξη όμως τον καθιστά πιο ευάλωτο. Θα έχει διαρκώς την ανάγκη παρεμβάσεων από τρίτους για να συμβιβάζει τα ασυμβίβαστα και να ξελασπώνει. Ο Ν. Αναστασιάδης προσδοκεί να είναι ο κυριότερος τρίτος.

Ο Α. Νεοφύτου δεν ήταν ποτέ ο πραγματικός εκλεκτός του Ν. Αναστασιάδη. Όχι μόνο γιατί ο πρόεδρος του ΔΗΣΥ τάχθηκε ειλικρινά υπέρ της λύσης ΔΔΟ, αλλά και επειδή με αυτόν ο Ν. Αναστασιάδης δεν είναι σίγουρος ότι κάποια μέρα δεν θα καταλήξει στα δικαστήρια για τα θέματα διαπλοκής. Όχι ότι ο Α. Νεοφύτου είναι αδιάφθορος. Αλλά μόνον η απόλυτη συνενοχή θα οπλίζει αύριο έναν Πρόεδρο να κάνει τα πάντα για να προστατεύει μανιωδώς τον προκάτοχό του.

Ο Ν. Χριστοδουλίδης είναι εγγυητής της συνέχισης της γραμμής κατά της λύσης, και ταυτόχρονα της προστασίας του Ν. Αναστασιάδη, λόγω απόλυτης συνενοχής. Ο Α. Νεοφύτου έχει βαθμό συνενοχής, αλλά όχι αρκετά υψηλό.

Καλάθι

• Η αλεπού της ερήμου (1) : Στον πάγο η πρωτοβουλία των τεσσάρων ανεξάρτητων υποψηφίων για συμπόρευση. Δεν είναι βέβαιο ότι το θέμα τελείωσε οριστικά. Πιο κοντά στην πραγματικότητα του Φεβρουαρίου θα είναι οι δημοσκοπήσεις στο τέλος Νοεμβρίου. Επομένως, σε έναν μήνα ίσως κάποιοι ανεξάρτητοι θα το ξανασκεφτούν.

• Η αλεπού της ερήμου (2) : Μια και για τις δημοσκοπήσεις ο λόγος, μην ξεχνάμε πως αυτές αντικατοπτρίζουν συνήθως ένα 20% όσων ερωτούνται. Το 80% αρνείται να συμμετάσχει στις τηλεφωνικές δημοσκοπήσεις. Και πολλοί από όσους απαντούν, ούτε πήγαν, ούτε θα πάνε τελικά να ψηφίσουν.

• Η αλεπού της ερήμου (3) : Ενδεχομένως ο Αβέρωφ Νεοφύτου να μην έχει πει την τελευταία του λέξη. Αν μέχρι τέλος Νοεμβρίου ο Ν. Χριστοδουλίδης δεν υποχωρήσει άλλες 4-5 μονάδες δημοσκοπικά, πιθανόν να κάνει κίνηση που να ανατρέπει το σκηνικό και να ανακατεύει ξανά την τράπουλα. Υποχρεώνοντας τον Ν. Αναστασιάδη να αφήσει ήσυχο τον Πάπα και την κλιματική κρίση, και να τρέχει να σώσει τον Ν. Χριστοδουλίδη.