Μια ιστορία για τα μακαρόνια γιαχνί

Sevgul Uludag

caramel_cy@yahoo.com

Τηλ: 99966518

Τα μακαρόνια είναι ένα από τα πιάτα που λατρεύω ανάμεσα στα κυπριακά φαγητά και μου θυμίζουν τα παιδικά μου χρόνια. Στο σπίτι μας τα μακαρόνια με κοτόπουλο ήταν απαραίτητα. Όταν ήμουν παιδί (γεννήθηκα το 1958) υπήρχαν μόνο λίγα είδη μακαρονιών, από ό,τι θυμούμαι. Η μακαρίτισσα μητέρα μου μαγείρευε τα μακαρόνια «κανονικού» μεγέθους και τα έφτιαχνε στον φούρνο με το μεγαλύτερο είδος μακαρονιού.

Εκείνη την εποχή η «σάλτσα μπεσαμέλ» δεν ήταν πολύ γνωστή στην Κύπρο -τουλάχιστον ανάμεσα στους Τουρκοκύπριους- και γι’ αυτό όταν οι άνθρωποι έφτιαχναν μακαρόνια στον φούρνο, έβραζαν πατάτες, έφτιαχναν πουρέ, έτριβαν μέσα ένα χαλλούμι, έσπαζαν και μερικά αβγά, τα ανακάτευαν και έβαζαν αυτόν τον πουρέ πάνω από τα μακαρόνια στον φούρνο. Ανάμεσα στις στρώσεις των μακαρονιών ήταν η σάλτσα με τον κιμά που περιείχε κρεμμύδια, μοσχαρίσιο κιμά και μαϊντανό. Μετά ανακάλυψαν την μπεσαμέλ…

Επειδή η μητέρα μου καταγόταν από πολύ φτωχή οικογένεια και στην παιδική της ηλικία της έλειπε το κοτόπουλο, το κρέας, το βούτυρο και το γάλα, προσπαθούσε να μην μαγειρεύει οτιδήποτε χωρίς κρέας ή κοτόπουλο. Δεν την ένοιαζε αν θα ξόδευε ή όχι λεφτά για την εμφάνισή της, αλλά το πιο σημαντικό πράγμα για εκείνη ήταν το τι τρώγαμε. Ήταν μια πραγματικά Κύπρια γυναίκα που μπορούσε να μαγειρέψει υπέροχα γεύματα από άδεια ντουλάπια. Πάντα έλεγε ότι πρέπει να τρως σωστά, έτσι ώστε να μην ξοδεύεις για τους γιατρούς τα λεφτά που θα ξόδευες για το φαγητό. Σε όλη της τη ζωή η μητέρα μου κορόιδευε όσους ήταν τσιγκούνηδες με τα λεφτά, τους περιφρονούσε και πάντα έλεγε ότι το πιο σημαντικό πράγμα ήταν να τρως για να διατηρήσεις την υγεία σου. «Βάφουν το ύφασμα με τα δικά τους σκ... » έλεγε και επαναστατούσε με τέτοια συμπεριφορά των τσιγκούνηδων!

Μαζί με τη μητέρα μου στο σπίτι της θείας μου τη δεκαετία του '60

Μυρωδιές του σπιτιού

Είχαμε μια συγγενή που έφτιαχνε ένα είδος ραβιόλιες με κιμά που το λεγαν «Tatar boreghi» (μπουρέκι Τατάρ). «Τα χέρια της έτρεμαν όταν έβαζε τον κιμά, μόνο τρία σωματίδια κιμά! Βάλε λίγο κιμά μέσα! Θα τα πάρεις μαζί σου τα λεφτά σου; Θα σου τα φάνε οι γιατροί στο τέλος! Κι αν δεν ξοδέψεις τα λεφτά σου, αυτοί που θα μείνουν αφού φύγεις, θα τα φάνε αυτοί!», έλεγε η μητέρα μου. Πάντα έλεγε αυτό που σκεφτόταν κατάμουτρα. Πρέπει να πω ότι της μοιάζω, αφού πάντα προσπαθώ να πω αυτό που σκέφτομαι μπροστά στους άλλους. Με αυτόν τον τρόπο, η συνείδησή μου είναι καθαρή. Αυτό έμαθα να κάνω από τη μητέρα μου. Η μητέρα μου, Turkan Uludag, για να φτιάξει μακαρόνια πάντα έβραζε ένα κοτόπουλο και μετά έψηνε τα μακαρόνια στον ζωμό του. Ποτέ δεν τη θυμούμαι να τηγανίζει το κοτόπουλο - θυμούμαι να το έτρωγα βραστό αφού ήταν πιο ελαφρύ. Πάντα μου άρεσε το μπούτι του κοτόπουλου και δεν έτρωγα πολύ το στήθος του κοτόπουλου. Όταν ψήνονταν τα μακαρόνια, η μητέρα μου έτριβε χαλλούμι και το πασπάλιζε με ξερό δυόσμο, έβαζε λίγο από αυτό στα πιάτα και μετά έβαζε τα μακαρόνια και από πάνω το πασπάλιζε ξανά με τριμμένο χαλλούμι. Το τρώγαμε με ευχαρίστηση.

Η μητέρα μου Turkan Uludagh που ήταν δασκάλα, βιβλιοθηκάριος και μεγάλη φιλάνθρωπος

Σχέση με τα βιβλία

Είχαμε μια εξαιρετικά δύσκολη ζωή. Ο πατέρας μου είχε πεθάνει όταν ήμουν επτά χρονών. Η αδερφή μου, Ilkay, ενώ έπαιρνε τα ποιήματα που έγραφε στο πολιτιστικό περιοδικό «Beshparmak» (Πενταδάκτυλος) είχε γνωρίσει τον Kutlu Adali που ήταν ο εκδότης του περιοδικού και ο ίδιος επίσης ποιητής - παντρεύτηκαν στο εστιατόριο Chaghlayan. Έκαναν τρία παιδιά και συνέχισαν τη ζωή τους σε αυτό το μικρό σπίτι με πολύ θόρυβο και πολλές γάτες. Αυτό το σπίτι ήταν πολύ κοντά στο σπίτι μας στη γειτονιά Chaghlayan, σχεδόν πίσω από το δικό μας και πηγαίναμε κάθε βράδυ εκεί για να φροντίσουμε τα τρία μικρά παιδιά της αδερφής μου για να μπορέσει να τελειώσει τις δουλειές που είχε να κάνει στο σπίτι. Η μητέρα μου ήταν από τις πρώτες βιβλιοθηκάριους στην Κύπρο, τραβούσε επίσης τις μικρές μπάλες με τους αριθμούς του λαχείου που κέρδιζαν στη διάρκεια της κλήρωσης μπροστά από το τουρκοκυπριακό κοινοτικό επιμελητήριο. Αυτές οι κληρώσεις γίνονταν κάτω από το κοινοτικό επιμελητήριο, μπροστά από το ζαχαροπλαστείο Sozer. Εκεί ήταν και το ζαχαροπλαστείο του κυρίου Shukru, του οποίου το αμυγδαλωτό και τα άλλα κυπριακά γλυκά ήταν πολύ ωραία. Και το ζαχαροπλαστείο Sozer φημιζόταν για τα εκλέρ και άλλα φανταχτερά γλυκά. Όταν ερχόσουν εδώ, μύριζε κέικ και έτρεχαν τα σάλια σου. Στην ίδια γραμμή, ήταν και το βιβλιοπωλείο Ozker Yashin (πατέρα της διάσημης ποιήτριας μας Neshe Yashin).

Παρόλο που σχεδόν γεννήθηκα σε μια βιβλιοθήκη και μεγάλωσα στην τουρκοκυπριακή εθνική βιβλιοθήκη, ποτέ δεν χόρτασα τα βιβλία - εξακολουθώ να είμαι έτσι. Η μητέρα μου ήταν βιβλιοθηκάριος από τότε που ήμουν τριών χρονών και έπαιζα με τις κούκλες μου εκεί κάτω από το γραφείο της μητέρας μου και μόλις έμαθα να διαβάζω και να γράφω διάβαζα όλα τα βιβλία στη βιβλιοθήκη. Όταν τελείωνε τη δουλειά της η μητέρα μου και ερχόμασταν στο σπίτι, συνέχιζα να διαβάζω. Το ένα μάτι ήταν στην τηλεόραση, είχα ένα μικρό ραδιόφωνο τρανζίστορ κολλημένο στο αφτί μου και ένα βιβλίο στο χέρι μου και αυτή ήταν μια «συνηθισμένη» νύχτα στο σπίτι. Μου άρεσαν τα βιβλία τόσο πολύ που ο σύζυγος της αδερφής μου Kutlu Adali μου είχε πει ότι μπορούσα να πάρω βιβλία από το βιβλιοπωλείο Ozker Yashin και θα τον πλήρωνε στο τέλος του μήνα. Αυτή η περιπέτεια δεν κράτησε πολύ. Μάλλον επειδή έπαιρνα τόσα πολλά βιβλία που ο Adali δεν μπορούσε να τα πληρώσει! Κάποια στιγμή, ο Ozker Yashin και ο Kutlu Adali είχαν διαφωνήσει για τα πολιτικά και είχαν σταματήσει να μιλούν μεταξύ τους - ίσως αυτός ήταν ο λόγος που δεν μπορούσα πλέον να πάρω βιβλία από εκεί, δεν ξέρω. Σχεδόν όσοι ήταν γύρω μου εκείνη την εποχή έχουν πεθάνει, οπότε δεν έμεινε κανείς για να ρωτήσω τον λόγο. Ο Kutlu Adali δολοφονήθηκε μπροστά στο σπίτι του λόγω των άρθρων που έγραφε στην εφημερίδα Yeniduzen που αναστάτωσαν το καθεστώς το 1996. Ο Ozker Yashin έχει πεθάνει. Ακόμη και η Kut, κόρη της αδερφής μου, έχει πεθάνει - τη χάσαμε πέρσι από καρκίνο. Η μητέρα μου πέθανε επίσης το 2005.

Η μητέρα μου Turkan (δεύτερη από δεξιά) μαζί με τις φίλες της, δασκάλες στη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, έτοιμες να επέμβουν κατά τη διάρκεια του πολέμου ως προσωπικό πρώτων βοηθειών...

Και δεν νομίζω ότι η αδελφή μου θυμάται αυτή τη λεπτομέρεια μιας και ήταν απασχολημένη ως δημόσιος υπάλληλος, να μεγαλώνει τρία παιδιά, να φτιάχνει φορέματα για τα κοκτέιλ πάρτι στα οποία πήγαινε με τον σύζυγό της που ήταν ο ιδιωτικός γραμματέας του Ντενκτάς... Στο μεταξύ έγραφε ποίηση και δημοσίευε βιβλία. Τα τρία παιδιά της αδερφής μου έχουν ιδιαίτερα ονόματα. Πήραν τα πρώτα γράμματα του Ilkay και ονόμασαν το πρώτο παιδί «Il». Το δεύτερο το ονόμασαν «Kut», παίρνοντας τα πρώτα γράμματα του «Kutlu». Και το τρίτο παιδί «Er» πήρε το όνομα του από τα τελευταία γράμματα του ονόματος του αδελφού μου «Alper» και το τελευταία γράμματα του ονόματος του πατέρα του Adali «Omer». Ζούσαν όλοι μαζί με τη μητέρα και τον πατέρα του Adali, τις δύο αδελφές του, τους συζύγους και τα παιδιά τους, σε δυόμισι σπίτια στο Chaghlayan.

Ο Kutlu Adali μας πήγαινε στο σινεμά με το αυτοκίνητο του «Consul» - οκτώ ή εννέα παιδιά, για να παρακολουθήσουμε ταινίες όπως «Sounds of Silence» και «Chitty Chitty Bang Bang»...

Όποτε η μαμά μου έφτιαχνε μακαρόνια, πάντα τραγουδούσε ένα ιταλικό τραγούδι λέγοντας «Une quest de macaroni, madellon, madellon, madellon!». Είχε μάθει αυτό το τραγούδι από την Ελβετίδα σύζυγο του θείου της, Madam Rose.

Η μητέρα μου πέθανε το 2005 αλλά δεν περνάει μέρα χωρίς να τη σκεφτώ. Προσπαθώ να μαγειρεύω όπως αυτή και να διατηρήσω την κυπριακή μας γαστρονομική κουλτούρα. Ακόμα κι αν μπορώ να προσθέσω τον δικό μου τρόπο μαγειρέματος αυτών των κυπριακών πιάτων, προσπαθώ να είμαι πιστή στην αυθεντική συνταγή. Το μαγείρεμα του δικού μας φαγητού είναι επίσης μια μορφή αντίστασης και αγώνα για να διατηρήσουμε την ταυτότητά μας, υπό τις συνθήκες «εθελούσιας αφομοίωσης» που συμβαίνει αυτόν τον καιρό στην Κύπρο, ιδιαίτερα στο βόρειο μέρος του νησιού μας.

Η συνταγή μου

Η δική μου συνταγή για τα «μακαρόνια γιαχνί»: Τηγανίζω ένα ψιλοκομμένο κρεμμύδι σε δύο κουταλιές της σούπας ελαιόλαδο και μια κουταλιά της σούπας φυτικό λάδι, προσθέτω τρεις ψιλοκομμένες ντομάτες και συνεχίζω να τσιγαρίζω. Σε αυτό προσθέτω ζωμό αρνιού ή κοτόπουλου, στύβοντας μισό λεμόνι, προσθέτοντας αλάτι και πιπέρι. Προσθέτω και δύο χούφτες βραστό κοτόπουλο και όταν βράσουν όλα ρίχνω μακαρόνια «πέννες», ψήνοντας τα γύρω στη μισή ώρα. Στο σερβίρισμα χρησιμοποιώ τριμμένη ξερή αναρή με ξερό δυόσμο που φτιάχνει μια υπέροχη συγγενής μας, η κυρία Emel Kirgin από τον Αλαμινό.

Τρώω μακαρόνια γιαχνί, σκεπτόμενη όλα τα χρόνια που περάσαμε μαζί με τη μητέρα μου που μου μαγείρευε μακαρόνια. Ας αναπαυθεί εν ειρήνη. Δεν την ξέχασα ποτέ και δεν θα την ξεχάσω ποτέ μέχρι να πεθάνω.