Ο πλουραλισμός είναι άγνωστη έννοια για το ΡΙΚ

Θεωρείται αυτονόητο ότι σε μια δημοκρατία το κοινό θα πρέπει να έχει πρόσβαση μέσω της τηλεόρασης και του ραδιοφώνου σε αμερόληπτες και ακριβείς πληροφορίες και σε μια σειρά απόψεων και σχολίων που αντικατοπτρίζουν την ποικιλομορφία των πολιτικών αντιλήψεων εντός της χώρας. Μ΄ άλλα λόγια, είναι σημαντικό για τη δημοκρατία να επιτρέπει την πρόταση και τη συζήτηση ποικίλων πολιτικών προγραμμάτων, ακόμη και εκείνων που θέτουν υπό αμφισβήτηση τον τρόπο οργάνωσης ενός κράτους, υπό τον όρο ότι το κάνουν να μην βλάψει την ίδια τη δημοκρατία.

Όταν ένα κράτος αποφασίσει να δημιουργήσει ένα δημόσιο σύστημα ραδιοτηλεοπτικής μετάδοσης, η εθνική νομοθεσία και πρακτική πρέπει να εγγυάται ότι το σύστημα παρέχει μια πλουραλιστική υπηρεσία, ιδίως όταν τα ιδιωτικά κανάλια, όπως συμβαίνει στην Κύπρο, εξυπηρετούν τα συμφέροντα του βαθέως κράτους και, επομένως, είναι φύσει αντιπλουραλιστικά. ΟΙ ειδήσεις τους φιλτράρονται και διαμορφώνονται ανάλογα με το τι συμφέρει στο βαθύ κράτος – τι να προβληθεί και τι όχι. Μέσα σ' αυτά τα πλαίσια, τον περισσότερο καιρό οι θέσεις των προοδευτικών ανθρώπων και οι αντισυμβατικές (ή «επαναστατικές») τους θέσεις πάνω στα πολιτικά προβλήματα του τόπου εξοβελίζονται από τη λεγόμενη «έγκυρη και έγκαιρη ενημέρωση». Επομένως, δεν εξασφαλίζεται ο πλουραλισμός που είναι ταυτόσημος με το δημοκρατικό ιδεώδες της αναγνώρισης πολλαπλών πολιτικών ιδεών και πολιτικών ομάδων με ίσα δικαιώματα ύπαρξης και συμμετοχής στην εξουσα.

Είναι λόγω αυτών των ανησυχιών που ο ρόλος του ΡΙΚ, της κρατικής τηλεόρασης, είναι εξαιρετικά σημαντικός, διότι είναι η μόνη μας ελπίδα για πλουραλισμό. Η δημοσιογραφία του ΡΙΚ οφείλει να είναι αντικειμενική, να στοχεύει να βοηθήσει το κοινό να αποφασίσει μόνο του για ένα συμβάν, παρέχοντας μόνο τα γεγονότα και στη συνέχεια αφήνοντας το κοινό να τα ερμηνεύσει μόνο του.

Με θλίψη διαπιστώνουμε ότι διαχρονικά το ΡΙΚ ήταν πολέμιο του πλουραλισμού. Επί Μακαρίου το ΡΙΚ ποτέ δεν κάλεσε κανέναν που να κατέκρινε την πολιτική Μακαρίου. Επί Κυπριανού, ο Τάσσος Παπαδόπουλος, στο διάστημα που αντιπολιτευότανε τον Κυπριανού, διατυμπάνιζε ότι το ακρωνύμιο «ΡΙΚ» στην πραγματικότητα ήταν «Ραδιοφωνικό Ίδρυμα Κυπριανού». Φαίνεται ότι η ρίζα του κακού είναι το γεγονός ότι το διοικητικό συμβούλιο του ΡΙΚ διορίζεται από την εκάστοτε κυβέρνηση και τα μέλη του δ.σ. καταβάλλουν το άπαν των δυνάμεών τους να την προστατεύσουν από οποιανδήποτε κριτική. Η ιστορία του ΡΙΚ είναι διανθισμένη με πολλά παραδείγματα αντιπλουραλιστικής διολίσθησης. Το πιο πρόσφατο θα το θυμούνται όλοι: τον π. Μάη αποκαλύφθηκε ότι με οδηγίες διευθυντικού στελέχους του ΡΙΚ «κόπηκε» από τη μεσημβρινή τηλεοπτική εκπομπή «Από μέρα σε μέρα» ο βουλευτής της ΕΔΕΚ Κωστής Ευσταθίου. Θα σταθώ, όμως, σ΄ένα πιο σημαντικό συμβάν που μας έκανε όλους να ντρεπόμαστε. Πέρσι, ο Μακάριος Δρουσιώτης, ένας από τους πιο αξιόλογους συγγραφείς πολιτικών θεμάτων, κυκλοφόρησε το βιβλίο του «Η Συμμορία» που περιγράφει το διεφθαρμένο σύστημα εξουσίας στην Κύπρο, με πρωταγωνιστή τον Νίκο Αναστασιάδη. Και ενώ οι αποκαλύψεις του βιβλίου έκαναν μπαμ στο κυπριακό κοινό και το βιβλίο αποδείχτηκε best seller, τα ιδιωτικά κανάλια το αγνόησαν πλήρως για ευνόητους λόγους. Όμως, τον Οκτώβρη του 2021, μια δημοσιογράφος του ΡΙΚ, προς τιμήν της, τόλμησε να καλέσει τον κ. Δρουσιώτη στην εκπομπή της «Με τη Φωνή σου». Ήταν αναμενόμενο ότι το κύριο θέμα τής εν λόγω συνέντευξης θα περιστρεφόταν γύρω από το βιβλίο «Η Συμμορία». Τελικά, όμως, η εμφάνιση του κ. Δρουσιώτη στο ΡΙΚ ακυρώθηκε. Η μεν δημοσιογράφος που τον κάλεσε στο ΡΙΚ πρόβαλε την ξεκαρδιστική δικαιολογία ότι αυτό έγινε «λόγω απουσίας της παραγωγού της εκπομπής στο εξωτερικό», το δε ΡΙΚ τη σιβυλλική δικαιολογία ότι η φιλοξενία του Δρουσιώτη ήταν «εντελώς ξένη προς το φάσμα της θεματολογίας της συγκεκριμένης εκπομπής». Δύο συγκρουόμενες δικαιολογίες που επιβεβαιώνουν ότι υπήρξε άνωθεν παρέμβαση για τη ματαίωση της εκπομπής. Το μήνυμα ήταν σαφέστατο: όποιος δημοσιογράφος ή πολιτικός αναλυτής ασκεί δριμεία κριτική στην κυβέρνηση είναι persona non grata στο ΡΙΚ.

Η έλλειψη πλουραλισμού εκ μέρους του ΡΙΚ δεν εκδηλώνεται μόνο από τις παρεμβάσεις για να ματαιώσει την προβολή αντισυμβατικών ιδεών, πολιτικών ή πολιτικών αναλυτών. Εκδηλώνεται επίσης με τον a priori αποκλεισμό των απόψεων των μειονοτήτων. Για παράδειγμα, σχεδόν καθημερινά ακούμε από το ραδιόφωνο του ΡΙΚ κάποιον θεολόγο ή «γέροντα» που κηρύττουν πόσο αλάνθαστη είναι η Ορθοδοξία. Ποτέ όμως το ΡΙΚ δεν θα καλέσει, π.χ., έναν αντιπρόσωπο των Μαρτύρων του Ιεχωβά ή έναν ομοφυλόφιλο ή έναν άθεο να ακούσει το κοινό τι ακριβώς πρεσβεύουν ή τα προβλήματά τους. Ειδικά τους άθεους/αγνωστικιστές που υπολογίζονται να συνθέτουν τουλάχιστον το 20% του πληθυσμού. Αναλογίζομαι: αν οι δύο μεγαλύτεροι φιλόσοφοι του 20ού αιώνα, οι Bertrand Russel και Jean-Paul Sartre, ζούσαν στην Κύπρο, το ΡΙΚ θα τους απέκλειε απ΄όλες τις εκπομπές του επειδή ήταν άθεοι; Όμως, οι γέροντες ή «άγιοι» από κάποιο μοναστήρι ή όρος με τις γραφικές τους προφητείες, φιγουράρουν ως εκλεκτοί προσκεκλημένοι στα προγράμματα του ΡΙΚ.

Έχει λεχθεί κατά κόρον ότι το ΡΙΚ πρέπει να αναβαθμιστεί στα πρότυπα του BBC. Πολύ σωστά! Αλλά, όσο άρτιους κανονισμούς κι αν έχουμε, αν η κουλτούρα μας είναι πολέμια του πλουραλισμού, δεν πρόκειται ποτέ να φθάσουμε το BBC. Το πρόβλημα πηγάζει από την παιδεία. Ενόσω οι υπουργοί Παιδείας έχουν σαν ίνδαλμά τους τον Γρίβα και ασπάζονται τις αξίες του ΕΛΑΜ, τι σόι δημοκρατία θα αρδεύσουν;

*Οικονομολόγος, κοινωνικός επιστήμονας