Σαρανταπέντε χρόνια «γυρόν του μπάκαρη»

Από τον Φεβράρη του 1977 όταν ο Μακάριος και ο Ντενκτάς συμφώνησαν σε μια «ανεξάρτητη, αδέσμευτη δικοινοτική ομόσπονδη Δημοκρατία» πέρασαν παραπάνω από 45 χρόνια. Έκτοτε έγιναν ατέλειωτοι γύροι συνομιλιών και ξοδεύτηκαν τόνοι φαιάς ουσίας και μελανιού χωρίς να επιτευχθεί μια συνολική συμφωνία, άνκαι μερικές φορές τα μέρη βρέθηκαν πολύ κοντά.

Τι πήγε στραβά; Η πλευρά μας επικαλείται την τουρκική αδιαλλαξία. Αν παραβλέψουμε το γεγονός ότι και η άλλη πλευρά επικαλείται την δική μας αδιαλλαξία, είναι η τουρκική αδιαλλαξία η μόνη αιτία;

Το 2003 ο μακαρίτης ο Τάσσος εκλιπαρούσε τον Ντενκτάς να δεχτεί να συνομιλήσει με βάση το σχέδιο Αννάν. Όταν η Άγκυρα απομάκρυνε τον Ντενκτάς ο Τάσσος βρήκε τον τρόπο πρώτα να το χειροτερέψει και μετά να το απορρίψει. Και όμως δύο μόλις μήνες μετά, στις 16 Ιουνίου 2004, δήλωνε έτοιμος για επαναδιαπραγμάτευση του σχεδίου.

Αυτή η επαναδιαπραγμάτευση δεν έγινε ποτέ. Αντί αυτού, κάθε φορά που ξεκινούσε ένας νέος γύρος συνομιλιών, οι δυο πλευρές ξεκινούσαν από μαξιμαλιστικές θέσεις και στη συνέχεια γινόταν προσπάθεια συγκλίσεων. Σας διαβεβαιώ ότι στην προσπάθεια αυτή το πρώτο ερώτημα που έθεταν οι διαπραγματευτές στους συμβούλους τους ήταν: «Το Αννάν ήνταμ που λάλεν;» Εννοείται ότι το «καταραμένο» αυτό σχέδιο βρισκόταν πάντα «πρόχειρο» στους χαρτοφύλακες ή στα λάπτοπς.

Άλλες φορές πάλιν ο νέος γύρος συνομιλιών ξεκινούσε «από εκεί μου μείναμε». Πού όμως εμείναμε; Αυτό έπρεπε να διαπιστωθεί μέσα από ένα κυκεώνα εγγράφων με μαύρα, κόκκινα και μπλε γράμματα.

Τον Γεννάρη του 2013, μετά την κατάρρευση των συνομιλιών Χριστόφια – Έρογλου και λίγο πριν τις προεδρικές εκλογές, ο Αλεξάντερ Ντάουνερ ετοίμασε ένα έγγραφο 77 σελίδων με τίτλο «Convergences 2008-2012», στο οποίο κατέγραψε τις συγκλίσεις που επετεύχθηκαν αλλά και τις γεφυρώσιμες αποκλίσεις. Το έγγραφο εδόθη στις δύο πλευρές για σχολιασμό και, παρά το γεγονός ότι περιείχε κάποιες ανακρίβειες, αποτελούσε μια καλή βάση σε περίπτωση επανέναρξης των συνομιλιών από το σημείο που έμειναν.

Με την εκλογή Αναστασιάδη που ακολούθησε, εντούτοις το έγγραφο αχρηστεύθηκε, αφού ο νέος Πρόεδρος, (παρά τις τόσες άλλες δεσμεύσεις του) δήλωσε ότι δεν δεσμεύεται από τα «δώρα του Χριστόφια». Και έτσι «πτου από την αρχή», για να φτάσουμε σε νέο αδιέξοδο στο Κραν Μοντανά.

Σαρανταπέντε χρόνια οι συνομιλίες διεξάγονται εντελώς ερασιτεχνικά και αναποτελεσματικά. Σαρανταπέντε χρόνια «φακκούμεν γυρόν του μπάκαρι». Χιλιάδες έγγραφα, papers και non papers, θέσεις, απαντήσεις στις θέσεις της άλλης πλευράς, προτάσεις, αντιπροτάσεις, γνωματεύσεις, συγκλίσεις και αποκλίσεις.

Για την θλιβερή αυτή εικόνα ευθύνεται και ο τρόπος διεξαγωγής των διαπραγματεύσεων, για τις οποίες την κύρια ευθύνη έχει ο διαπραγματευτής με μια ανεπαρκέστατη ομάδα διπλωματών του γραφείου του. Το πλήθος των άλλων ομάδων που εμπλέκονται (Εθνικό Συμβούλιο, αρχηγοί των κομμάτων, νομική υπηρεσία, «ομάδα στήριξης», ομάδες εργασίας, τεχνοκράτες κλπ.) έχουν κυρίως διακοσμητικό ρόλο.

Τώρα ο Πρόεδρος και κάποιοι εκ των υποψηφίων δηλώνουν και πάλιν έτοιμοι να ξεκινήσουμε από εκεί που εμείναμε. Πόσο αξιόπιστοι είμαστε, εντούτοις, όταν ο Αναστασιάδης το 2013 απέρριψε το έγγραφο Ντάουνερ και το 2017 την πρόταση του Ακκιντζί να καταστεί το πλαίσο Γκουντέρες στρατηγική συμφωνία και ο μακαρίτης Χριστόφιας απέρριψε την πρόταση Ταλάτ να προσυπογράψουν τις επιτευχθείσες συγκλίσεις πριν τις «εκλογές» στα κατεχόμενα το 2010;

Με βάση όλα τα πιο πάνω αναμένω από τους υποψηφίους οι οποίοι θέλουν όντως την λύση να δεσμευτούν ότι:

α) θα ζητήσουν από τα Ηνωμένα Έθνη να ετοιμάσουν ένα συνοπτικό έγγραφο στο οποίο να καταγράφονται με απλό και κατανοητό τρόπο οι συγκλίσεις και γεφυρώσιμες αποκλίσεις και στο οποίο να ενσωματώνεται το πλαίσιο Γκουτέρες και

β) θα δημιουργήσουν μια μικρή, ευέλικτη και αποτελεσματική διαπραγματευτική ομάδα η οποία να στηρίξει τον Πρόεδρο και τον διαπραγματευτή σε περίπτωση επανέναρξης των συνομιλιών. Την ομάδα θα αποτελούν πολιτικοί, νομικοί, διεθνολόγοι, τεχνοκράτες και ακαδημαϊκοί εγνωσμένου κύρους, οι οποίοι θα επιλεγούν με βάση τις ικανότητες και την αξία τους και όχι για ικανοποίηση πολιτικών συναλλαγών και οι οποίοι θα έχουν ουσιώδη ρόλο στη διεξαγωγή των συνομιλιών και δεν θα συμμετέχουν για το θεαθήναι.

Διαφορετικά θα συνεχίσουμε να «φακκούμεν γυρόν του μπάκαρι».

​

​

Ανδρέας Δ. Συμεού

Τεχνοκράτης

LLB, MSc (ULA), ARICS

τηλ. 99433555

4 Οκτωβρίου 2022