Το μήνυμα της Αμινί προς τις γυναίκες της Κύπρου

Ο βίαιος θάνατος της Μάχσα Αμινί από την Αστυνομία Ηθών του Ιράν, επειδή δεν φορούσε «σωστά» το χιτζάμπ της, μάς υπενθυμίζει την καταδυνάστευση των γυναικών από το Ισλάμ. Σχεδόν σε όλες τις μουσουλμανικές χώρες, οι γυναίκες δεν έχουν το δικαίωμα να ζητήσουν διαζύγιο, ενώ πολλά νεαρά κορίτσια στην εφηβεία αναγκάζονται από τους γονείς τους να παντρευτούν. Γυναίκες και άνδρες που δεν έχουν συγγένεια μεταξύ τους, δεν επιτρέπεται να εμφανίζονται μαζί δημόσια. Οι γυναίκες δεν μπορούν να κατέχουν θέσεις λήψης αποφάσεων σε κυβερνητικά γραφεία. Οι δάσκαλοι δεν δύνανται να διδάξουν σε σχολεία θηλέων και οι γυναίκες αποκλείονται από πολλούς τομείς σπουδών στα πανεπιστήμια. Σε κάποιες χώρες, μαθητές και μαθήτριες είναι χωρισμένοι στις τάξεις και δεν μπορούν να φοιτούν μαζί. Το ειδεχθές «έγκλημα τιμής» κατοχυρώνεται συνταγματικά. Οι γυναίκες μαστιγώνονται επειδή φορούν «λανθασμένα» το χιτζάμπ, ενώ μοιχαλίδες τιμωρούνται διά λιθοβολισμού.

Το δράμα, όμως, είναι ότι όχι μόνο το Ισλάμ, αλλά και οι άλλες κύριες θρησκείες υποβιβάζουν τη γυναίκα. Για παράδειγμα: σύμφωνα με τον Απόστολο Παύλο (Α' Τιμόθεο 2), οι γυναίκες «πρέπει να σιωπούν». Το Δευτερονόμιο δηλώνει ότι αν μια γυναίκα δεν αιμορραγήσει τη νύχτα του γάμου της, «οι άντρες της πόλης της θα πρέπει να τη λιθοβολήσουν μέχρι θανάτου»! ( ουδέν το επιλήψιμο, όμως, αν ο άνδρας δεν είναι παρθένος τη νύχτα του γάμου). Μια ορθόδοξη εβραϊκή προσευχή ευχαριστεί τον Θεό «που δεν με έκανε γυναίκα». Ο Ινδουισμός ορίζει ότι μια γυναίκα θα κληρονομήσει λιγότερα από έναν άνδρα και ότι η μαρτυρία μιας γυναίκας μετράει για τη μισή μαρτυρία ενός άνδρα. Εν ολίγοις, οι γυναίκες εμποδίζονται να διαδραματίσουν πλήρη και ισότιμο ρόλο στις κύριες θρησκείες, δημιουργώντας ένα περιβάλλον που εκτρέφει τον μισογυνισμό.

Αν λάβουμε υπόψη ότι οι θρησκείες αντλούν τη δύναμη και τη δημοτικότητά τους εν μέρει από την ηθική πυξίδα που προσφέρουν, γιατί όλες σχεδόν οι θρησκείες βοηθούν τη διαιώνιση σε κάτι που οι περισσότεροι από εμάς θεωρούμε βαθιά ανήθικο: την καταπίεση των γυναικών; Ιδού η παραδοξότητα!

Θα ΄θελα να υπενθυμίσω τι συμβαίνει στην Κύπρο εν έτει 2022. Οι διακρίσεις εναντίον των γυναικών από την Εκκλησία της Κύπρου είναι πασιφανέστατες, τουλάχιστον σ΄αυτούς που δεν φοράνε παρωπίδες. Κατ΄αρχάς, οι θρησκευτικοί θεσμοί αποκλείουν τις γυναίκες από τις ιεραρχίες και τις τελετουργίες τους, που υποδηλώνει ότι η γυναίκα είναι κατώτερη, αφού δεν έχει την ηθική υπόσταση να ιερουργεί. Έπειτα, απαγορεύεται αυστηρώς στις γυναίκες να εισέρχονται στο Ιερό των ναών. Απαγορεύεται, επίσης, η πρόσβαση των γυναικών στη Μονή Σταυροβουνίου. Στους ναούς, οι άνδρες παρευρίσκονται στα δεξιά και οι γυναίκες στα αριστερά (δηλαδή οι κακοί εξ ευωνύμων!). Αυτή η διάκριση δεν είναι τυχαία: θα θυμόσαστε από το μάθημα των Θρησκευτικών ότι οι δίκαιοι θα καθίσουν εκ δεξιών του Πατρός, στη Δευτέρα Παρουσία, ενώ οι καταδικασμένοι στο αιώνιο πυρ (!) θα πάνε στ’ αριστερά του. Δυστυχώς, οι διακρίσεις αρχίζουν από τη βρεφική ηλικία: το κοριτσάκι-βρέφος θεωρείται ανήθικο εκ γενετής, μια που ο παπάς το ευλογεί έξω από το Ιερό όταν σαραντίζει, ενώ το αγοράκι μέσα. Λόγω χώρου, δεν μπορώ να αναφερθώ και σε άλλες συμπεριφορές που μαρτυρούν ότι οι γυναίκες της Κύπρου είναι εγκλωβισμένες σε ένα θρησκευτικό δόγμα ανδροκρατικού δεσποτισμού, ελεγχόμενο από αντιδημοκρατικά εκλεγόμενους ιεράρχες (τρανό παράδειγμα η εκλογή του νυν Αρχιεπισκόπου μας).

Θα αντιταχθεί από μερικούς ότι όλες οι διακρίσεις που ανέφερα πιο πάνω είναι ήσσονος σημασίας και ότι ελάχιστες γυναίκες διαμαρτύρονται. Μ΄αυτήν την άποψη διαφωνούν κάθετα οι κοινωνικοί επιστήμονες. Στην Κύπρο, όπως και σε πολλές άλλες χριστιανικές χώρες, έχει δημιουργηθεί η πεποίθηση -κι ας μην εξωτερικεύεται- στον μέσο άντρα ότι οι γυναίκες είναι κατώτερα ανθρώπινα όντα στα μάτια του Θεού και αυτή η βαθιά ριζωμένη πεποίθηση προσφέρει δικαιολογίες στον βάναυσο σύζυγο που δέρνει τη γυναίκα του, στον άνδρα που βιάζει μια γυναίκα, στον εργοδότη που έχει χαμηλότερη μισθολογική κλίμακα για τις γυναίκες και στους γονείς που αποφασίζουν να αποβάλουν ένα θηλυκό έμβρυο. Μ΄ άλλα λόγια, η θρησκεία μας έχει δημιουργήσει ένα κοινωνικό πλαίσιο, στο οποίο οι γυναίκες είναι, συχνά, πολίτες δεύτερης κατηγορίας.

Για να μην γίνει η πίστη στην Ορθόδοξη Εκκλησία πέρα για πέρα «ντεμοντέ», θα πρέπει να εκσυγχρονισθεί -είναι αυτό το μήνυμα που μας στέλνει η Αμινί. Ας αντλήσω μόνο ένα παράδειγμα από την Ιστορία: ο Χριστιανισμός ποτέ δεν καταδίκασε τη δουλεία, ούτε προσπάθησε να την καταργήσει ακόμα κι όταν έγινε επίσημη θρησκεία δυτικών και ανατολικών χωρών. Αντίθετα, ο Απόστολος Παύλος συμβουλεύει τους δούλους «να τιμούν τους κυρίους τους» και να τους υπακούνε «μετά φόβου και τρόμου», όπως τον Χριστό (Α’ προς Κορινθίους, Ζ, 21). Αυτός που πρωτοστάτησε για την κατάργηση της δουλείας ήταν ο Jacques Pierre Brissot (1754–1793), ένας ουμανιστής και άθεος. Όμως, ο Χριστιανισμός εκσυγχρονίσθηκε και οι χριστιανοί ιεράρχες αποφάσισαν τελικά να καταδικάσουν τη δουλεία, έστω κι αν αυτό αντίκειται στη γραμμή και στο πνεύμα της Αγίας Γραφής.

Εν περιλήψει: οι θρησκευτικές ομάδες πρέπει να υπερασπίζονται μια απλή ηθική αρχή: τα ανθρώπινα δικαιώματα κάθε ατόμου πρέπει να είναι ιερά και σεβαστά και να μην εξαρτώνται από τα γεννητικά του όργανα.

*Οικονομολόγος, κοινωνικός επιστήμονας